سەرىك جۇمانعارين ترانزيتتىك جۇكتى كەدەندىك تەكسەرۋ سانىن ازايتۋدى تاپسىردى
استانا. KAZINFORM - «جاسىل ءدالىزدى» ەنگىزۋ ارقىلى قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن كەشەندى دامىتۋ - مەملەكەت باسشىسىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا بەلگىلەنگەن نەگىزگى مىندەتتىڭ ءبىرى.
بۇل كەدەندىك ءراسىمدى، لوگيستيكانى، ينفراقۇرىلىم سالۋدى، كولىك سالاسىن رەتتەۋ مەن ىلەسپە پروتسەستەردى سيفرلاندىرۋدى قامتيتىن جۇيەلى شارالار.
ۆيتسە-پرەمەر - ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعاريننىڭ توراعالىعىمەن وتكىزىلگەن كەڭەستە ترانزيت سالاسىنىڭ اعىمداعى احۋالى مەن جۇك تاسىمالىنىڭ تيىمدىلىگىن ودان ءارى ارتتىرۋ قادامى قارالدى. كولىك مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، قازاقستان ارقىلى بەس حالىقارالىق تەمىرجول ءدالىزى وتەدى: ت ح ك د (ق ح ر – ە و)، ورتالىق ازيا (ر ف – و ا)، وڭتۇستىك (ق ح ر – و ا)، سولتۇستىك - وڭتۇستىك (ر ف - تۇرىكمەنستان - يران)، سولتۇستىك (ق ح ر – ر ف – ە و). سوڭعى بەس جىلدا ترانزيت كولەمى 2020-جىلعى 21,8 ميلليون توننادان 2024-جىلعى 27,4 ميلليون تونناعا دەيىن ءوستى (20 پايىز). كونتەينەرلىك تاسىمال 0,8 ميلليون ج ف ە- دەن 1,3 ميلليون ج ف ە- گە دەيىن (37 پايىز) ۇلعايدى. 2025-جىلعى 10 ايداعى ترانزيت 24,9 ميلليون توننا (11,5 پايىز). مينيسترلىكتىڭ بولجامىنشا، جىل قورىتىندىسى بويىنشا 31-33 ميلليون توننا، 2026-جىلى 54 ميلليون توننا، 2029-جىلعا قاراي 67 ميلليون توننا، ال 2035-جىلعا قاراي ترانزيت 100 ميلليون تونناعا جەتۋى مۇمكىن. كەدەندىك تەكسەرۋ سانىن ازايتۋ مۇمكىندىگى دە تالقىلاندى. ودان ءوتۋ ءۇشىن ۆاگونداردى اعىتۋ قاجەت. ال بۇل قۇرامنىڭ ءجۇرۋ ىرعاعىن بۇزىپ، شەكارادا توقتاپ قالۋ ۋاقىتىن ارتتىرادى.
ءوز كەزەگىندە، قارجى مينيسترلىگى «جاسىل ءدالىز» قاعيداتىن ەنگىزۋدە كەشەندى جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر. بۇلار - شەكارادان ءوتۋدى جەدەلدەتۋ، تەكسەرۋدى قىسقارتۋ جانە پروتسەستەردى ەلەكتروندىق فورماتقا كوشىرۋ.
- «كەدەن» اقپاراتتىق جۇيەسىندە وتكەن جىلدان باستاپ كەدەندىك ترانزيت جانە الدىن الا اقپاراتتاندىرۋ ءمودۋلى ىسكە قوسىلدى. جۇيە قاجەتتى مەملەكەتتىك باقىلاۋ تۇرلەرىن اۆتوماتتى تۇردە انىقتاپ، «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا ءوزارا بايلانىستى قىزمەتتەردىڭ جۇمىسىن قامتاماسىز ەتەدى، - دەدى قارجى ۆيتسە-ءمينيسترى ەرجان ءبىرجانوۆ.
ەلەكتروندىق كەزەك جۇيەسى (ە ك ج) ەنگىزىلدى. تاسىمالداۋ اشىقتىعىن جانە پروتسەستىڭ بولجامدىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى. ەنگىزۋ باستالعاننان بەرى 2,7 ميلليوننان استام برونداۋ تىركەلىپ، بيۋجەتكە 20,6 ميللياردتان استام تەڭگە ءتۇستى. قىتاي مەن وزبەكستان شەكاراسىندا شەتەلدىك رۇقسات بلانكىلەرىن (ش ر ب) اۆتوماتتى تۇردە بەرۋ تولىعىمەن اياقتالىپ، قازىردىڭ وزىندە ىسكە قوسىلدى. بۇل مەدياتسيانى الىپ تاستاۋعا، تاسىمالداۋشىلاردىڭ بىردەي قول جەتكىزۋىنە مۇمكىندىك بەردى. 10 ايدا 160 مىڭنان استام شرب بەرىلدى (ءتۇسىم - 647 ميلليون تەڭگەدەن استام). اۆتوكولىك وتكىزۋ پۋنكتتەرىندە تىركەۋدەن باستاپ شىعارۋعا دەيىنگى اۆتوكولىك قۇرالىنىڭ بارلىق ءوتۋ كەزەڭىن بىرىكتىرەتىن ينتەگراتسيالانعان باقىلاۋ جۇيەسى (ي ب ج) ەنگىزىلەدى. شەكارا ماڭى ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ شەڭبەرىندە ق ح ر- مەن شەكارادا ءۇش كولىك-لوگيستيكالىق ورتالىق، ق ح ر- مەن جانە وزبەكستانمەن شەكارادا ءىرى كولەمدى كولىككە ارنالعان ۋاقىتشا ساقتاۋ قويماسى ىسكە قوسىلدى. الاتاۋ كلو مەن «اتامەكەن» پۋنكتىندە ۋ س ق ىسكە قوسۋ جوسپارلانىپ وتىر. قابىلدانعان شارالار ناتيجەسىندە اۆتوپۋنكتتەردىڭ وتكىزۋ قابىلەتى 2024-جىلى 2023-جىلعى دەڭگەيگە قاراعاندا 2,5 ەسە ءوستى. ا ك ق ءوتۋ ۋاقىتى 30 مينۋتقا دەيىن قىسقاردى. «ق ت ج ۇ ك» ا ق- مەن بىرلەسىپ قىتاي - قازاقستان - ورتالىق ازيا باعىتى بويىنشا ترانزيتتىك دەكلاراتسيالاردى اۆتوماتتى تۇردە بەرۋ جۇزەگە اسىرىلدى. 10 ايدا 109,2 مىڭ دەكلاراتسيا رەسىمدەلىپ، ءبىر كونتەينەرلىك پويىزدى رەسىمدەۋ ۋاقىتى 3 ساعاتتان 30 مينۋتقا دەيىن قىسقاردى. قىتاي-ەۋروپا باعىتىنا دا قولدانۋ جۇمىسى جۇرگىزىلىپ جاتىر.
قارجى مينيسترلىگى «جىكسىز ترانزيت» (و ا، كاۆكاز، تۇرىكمەنستان ەلدەرى) كوپجاقتى كەلىسىمى جوباسىن ازىرلەدى. وزبەكستاندا ونى 2026-جىلعى ناۋرىزعا دەيىن اياقتاۋ، كەلەشەكتە ق ح ر جوباسىنا قوسىلۋ جوسپارلانىپ وتىر. قاعاز جۇك قۇجاتتان ەلەكتروندىق جۇك قۇجاتقا كوشۋ ءۇشىن «ە- Freight» ا ج- مەن «بابج» ا ج ينتەگراتسياسى جۇرگىزىلىپ جاتىر. جيىندا سونداي-اق وتكىزۋ پۋنكتتەرىن جاڭعىرتۋ، شەكارا ماڭىنداعى تەمىرجول ستانسالارىن رەكونسترۋكتسيالاۋ جانە ۆاگونداردى پاركپەن قامتاماسىز ەتۋ قارالدى. بۇگىندە رەسپۋبليكادا 145,7 مىڭ جۇك ۆاگونى پايدالانىلۋدا (2015-جىلعا قاراي 12 پايىز). فيتينگتىك پلاتفورما سانى 2,4 ەسەگە 12,7 مىڭ بىرلىككە ءوستى. پارك جىل سايىن جاڭارتىلىپ وتىرادى.
اۆياتسياعا كەلسەك، ەل اۋەجايلارى 2024-جىلعى قورىتىندى بويىنشا، 29,7 ميلليون جولاۋشىعا قىزمەت كورسەتىپ، 171 مىڭ توننا جۇك ارتقان. ەڭ كوپ جۇرەتىن باعىتتار - ازيا (نەگىزىنەن ق ح ر) - ەۋروپا/ا ق ش. بۇل وتاندىق اۆياتسيالىق حابتاردى (استانا، الماتى، شىمكەنت، قاراعاندى، اقتاۋ، اقتوبە) دامىتۋ ءۇشىن ايتارلىقتاي الەۋەت تۋعىزادى.
كەڭەستى قورىتىندىلاي كەلە، سەرىك جۇمانعارين كونتەينەرلىك پويىزدارعا ولاردىڭ تۇتاستىعىن ساقتاي وتىرىپ، ولارعا كيلىگۋدى ازايتۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.
- ء بىزدىڭ مىندەتىمىز - ترانزيتتىك الەۋەتتى ساقتاۋ جانە دامىتۋ. ءبىز جول سالامىز، وتكىزۋ پۋنكتتەرىن جاڭارتامىز. بارلىق بۋىن كەلىسىلگەن تۇردە جۇمىس ىستەۋى كەرەك، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
جيىن قورىتىندىسى بويىنشا ۆيتسە-پرەمەر جىل سوڭىنا دەيىن قازاقستان ارقىلى تەمىر جولمەن ءۇشىنشى ەلدەرگە وتەتىن ترانزيتتىك جۇكتەردى كەدەندىك تەكسەرۋ سانىن ازايتۋ مۇمكىندىگىن پىسىقتاۋدى تاپسىردى.
ايتا كەتەيىك، قىتايدان قازاقستان ارقىلى وتەتىن تەمىرجول ءترانزيتى 11 پايىزعا ارتتى.
