ەسەنباي دۇيسەنباي ۇلىىنىڭ ولەڭدەرى
اقىننىڭ «بوزباۋىر اسپان ءيىپ ءبىر»، «لاعىل تاڭسارىم»، «اقپان»، «اقىن مەن اتوم»، «جاز قاباعى»، «جىر دەرتى»، «كەرەمەت»، «ءان اۋەنىمەن»، «قىرمىزى شاشتى كوكتەم قىرعا جالىن» سەكىلدى تۋىندىلارى بەرىلدى.
بوزباۋىر اسپان ءيىپ ءبىر
بوزباۋىر اسپان ءيىپ ءبىر،
راحات جاڭبىر قۇيىپ تۇر.
توبىقتاي عانا بوزتورعاي
توبىلعىدان الاسا،
توراڭعىدان بيىك تۇر.
تولقىن-تولقىن كۇيىنە
توقسان تاراۋ سىيىپ تۇر.
ءتىلسىم تارتىپ دۇنيە،
تىڭداي بەردى ۇيىپ قىر.
مىقتى بولساڭ، بوزبالا،
ومىردە سەن دە وي اۋلاپ،
بوزالا تاڭداي بوياۋ جاق،
بوزتورعايداي كۇي ۇقتىر!
لاعىل تاڭسارىم
لاعىل تاڭسارىم،
ساندە، جاۋىپ قىر!
تاعى اڭسارىم
انگە اۋىپ تۇر.
...سەل مە شۋلاعان،
كەمەم كەشتى-اي كوپ...
مەن دە تۋماعام
نەگە ەستاي بوپ؟!
كەتكەن قىرقامەن
الىس كوكتەمگە،
اتتەڭ، شىرقار ەم،
داۋىس جوق مەندە!
تەربەل، ورمان-قىر،
دۇيىم نۋ-جيهان!
كەۋدەم تولعان ءبىر
قۇيىن مۋزىكا!
اقپان
ايازدى، قارلى، بوراندى
اقپانعا اۋىل وراندى.
قۇبان سۋ، قۇبا قۇم جاقتا
قۇلادى سورلى توراڭعى.
جۇرگەن ءبىر مالشى جوق قاراپ،
جۇرەككە نۇرىن دوپ بالاپ،
كەشەگى جىرشى اعاشتى
"كەسىپ تە كەسىپ وتقا جاق!"
ءۇي-ءۇيدى باسىپ جوعارى،
ءۇيىرىپ بوران سوعادى.
ءۇيىر دە ءۇيىر اش ءبورى
ۇستىندە قويدىڭ وبالى.
اقىرعان قۇيىن-بوراندى
اقپانعا سالدىم قورامدى.
سوقتىرىپ ءتۇبى تۇتەككە،
سورقۇدىق سورعا وراندى.
مۇندايدا شىدام، ءدات تە ەرەك،
مىڭق ەتپەس مىقتى ءمارت كەرەك.
قادايدى كوزىن قىر جاققا،
قاسقايا قاراپ قارت تەرەك.
اقتارىپ اق قىس قابىن دا،
ساي-سالا تولدى اق ۇنعا.
اڭقىلداپ كوكتەم كەلەدى
اقپاننىڭ ارعى جاعىندا!
اقىن مەن اتوم
الىسارداي الىسپەن، جاقىنمەنەن
بولا المايدى اشۋشاڭ اقىن دەگەن.
بۇزىلىپ تا جاتپايدى سالعىلاسىپ
بۇتىپ-شاتقان بۇتى ەركەك قاتىنمەنەن.
جەردىڭ زاڭى تۇرادى تارتىلىستان،
ۇشقالاق تا ەمەسپىن ارتىق ۇشقان...
«ماعان تۇتاس جاۋ كەرەك» (ءابدىلداشا)،
كەرەك ەمەس جارىم جان، جارتى دۇشپان
داۋلاسپايمىن ارازبەن، تاتۋمەنەن،
جاۋلاسپايمىن دوسپەن دە جاتىممەنەن.
ادام باسى - جەر شارى،
مي - جانارماي،
جۇرەك - زىمىران،
اقىن دەگەن، ابايلا، اتوم دەگەن!
سۋ ىشكىزەر عارىشتىڭ سۋاتىنان
سىلكىندىرىپ جۇرەكتى تۋاتىن ءان.
اقىندىقتىڭ شارپۋى جويقىنىراق.
اتومدىق تا بومبانىڭ قۋاتىنان.
سوندىقتان دا اشۋدى ماقۇلدامان،
جۇرە بەرسىن الىس تا، جاقىن دا امان.
جارىلماعاي اقىندار، جارىلسا ەگەر،
ادامزاتقا ورنايدى اقىرزامان!
ايالاپ ادامشىلىق سان تەرەگىن،
جانىما تابىلعانداي بار كەرەگىم.
تاۋانى ىزگىلىكتىڭ قايتپاسىن دەپ،
تاۋىق بوپ تاڭ نۇرىنان ءدان تەرەمىن.
كۇنەلتكەن ادال ەڭبەك، ارىمەنەن
جالعىزدىڭ پاتشا قۇداي جارى دەگەن.
قۇزعىن دا، قۇلادىن دا بولا الماسپىن،
تاۋىق ەم تارشىلىقتان تارى جەگەن.
جاز قاباعى
...ايەلدىڭ سۇرامايدى جاسى جايلى،
مەن ساعان بول دەمەيمىن باسىبايلى.
جۇرەيىن ازعانا كۇن قاسىما ەرتىپ،
ايتپايىن اپەرەم دەپ اسىل ايدى.
قام جەمە، قالقا بالا، و جاعىنان،
قالانىڭ قاشىپ شىققام «توزاعىنان» -
بوستاندىق دۇنيەسىندە قىدىرسام دەپ،
بوسانىپ باستاعى ويلار بوداۋىنان.
قولقامدا كازىر مەنىڭ قوزداپ اعىن،
بوزاڭىن كەشكىم كەپ تۇر بوز دالانىن،
بوزتورعاي جىرىن جۇتىپ بوزالا تاڭدا،
بوز بەلدە بوزىنگەننىڭ بوزداعانىن.
قۇبا تال سايا قىلىپ سازعا باعىن،
كورەيىك قىرلار قالاي مازداعانىن...
قور بولعان تاس قاپشىقتا جاتا-جاتا
كوڭىلگە بۇل باقىت تا از با، جانىم!
باستادى بۇلتتار ءانىن، قازدار ءانىن،
جايدارمان جارقىراتىپ جاز قاباعىن.
«مەن ساعان باسىبايلى بول دەمەيمىن،
جۇرسەڭشى قاسىما ەرىپ ازعانا كۇن».
جارقىن ءجۇز جان ەكەنسىڭ جاز قاباعىڭ،
جازدىڭ دا داۋرەنى بار ازعانا كۇن.
قاناتتان قار قىلاۋلاپ قايتىپ كەتەر،
قاڭقىلداپ قاق توبەڭنەن قازدار ءانىن.
سول تۇستا جىلى جاققا باراتىرعان
قۇس بولماي، دەرسىڭ، نەگە جاراتىلعام؟
مەن داعى جازعا ىلەسىپ، قازعا ىلەسىپ،
قايتارمىن قار قىلاۋلاپ قاناتىمنان...
جىر دەرتى
نە سيقىر ەكەن مەنى دۋالاعان،
جىر دەرتى جابىسىپتى تۋا ماعان.
سىربايداي سىرنايلى وزەن لەبىز ارناپ،
امانات ارتىپ كەتگى قۋاناعام.
داراقى مىنەزىم جوق دالياتىن،
ءبىلىپ قوي: ولەڭ - مەنىڭ ار-ۇياتىم.
اۋ باستا ءابۋ اكەم اقجول تىلەپ،
سالدى عوي ۇلكەن جولعا ساعي اقىن...
ەسكى دەرت الماعاسىن ءبىر مازامدى-اي،
ەسەن-ساۋ تىرلىگىنە ىرزا جانداي،
"تالانتىم وسى مەنىڭ تاۋسىلدى-اۋ" دەپ،
ءجۇر ەدىم كوپتەن بەرى جىر جازا الماي.
ءجۇر ەدىم جىر جازا الماي نەشە زامان،
تاۋبە عىپ جەر باسقانعا ەسەن-امان.
مۇزدى دا ەرىتەردەي سوزدەر ايتتى
مۇزافار الىمباەۆ كەشە ماعان!
داعدىمەن داعدارىسقا بويدى الدىرعان،
ءدام تاتپاي ازابىنا تويعان جىردان،
دالپىلداپ بوسقا شاۋىپ ءجۇرىپپىن عوي،
دانىگىپ نان تاپقانعا ويدان-قىردان؟!
سەكسەننىڭ سەرتتەي بەرىك كيەلى ەرى
سەنىمگە ەتكەندەي-اۋ يە مەنى.
تۇندەردە دۇرلىكتىرىپ سودان بەرى،
تۇسىمە ليريكا ءجيى ەنەدى.
لەبىزى جاماپ-جاسقاپ لەكەرلەدى،
سەرگىتتى، سەزىمىمدى سەكەرلەدى.
قومدايىن قاناتىمدى، كوزعالايىن،
"قونعانىڭ، ولەڭ شىركىن، بەكەر مە ەدى!
ءان-اسەت كەلە جاتىر الىس جەردەن،
اكەلشى دومبىرامدى قابىش بەرگەن.
كەرۋەن كەشىرەيىن كۇن تۇبىنە،
نار ءمىنىپ كەمپىربايداي نامىستى ەردەن.
جاباۋراپ قالعان ەكەن سۇرشا قايىڭ،
جاۋا الماي كەتكەن بۇلتقا مۇڭ شاعايىن.
كۇڭىرەنتىپ كۇماندى ايداپ، تۇمان بايلاپ
كۇنشىلدىڭ قۇمىراسىن تۇمشالايىن.
شاڭ قوبىز تۇياعىنان شاڭ شۇبىرىپ،
اجالدىڭ اش قاسقىرى قالسىن ۇلىپ.
ءتۇن باسىپ كەتپەسىنشى دۇنيەنى،
تاسىنا الاتاۋدىڭ تاڭ ءسۇرىنىپ!
سەكسەندە سەرۋەن-سەرۋەن داۋىس كەرگەن
سەرت ءمىنىپ كەرۋەن-كەرۋەن نامىستى ەردەن،
انىمە مەن سالايىن، قىز نازىم-اي،
اكەلشى دومبىرامدى قابىش بەرگەن!
كەرەمەت
تەڭىزدىڭ بۋىرقانعان تەلەگەيىن
جارىپ شىققان سۇڭگۋىر كەمەدەيىن
كۇن شىقتى قاق ايىرىپ قارا بۇلتتى!
جەلەك بەر شوپتەرىمە، جەبە دەيىن.
سۇرىنان ايرىلىپ سۇر تاس تۇمان،
كۇن شىقتى اڭىراتىپ بۇلت استىنان!
كۇيىنە جاڭا كەلدى جاراتىلىس،
كۇمبىرلەپ دۇنيەدە نۇر تاسقىن ءان!
وي-قىردا گۋلەي ۇشقان گۇل كوبەلەك،
ويلايسىڭ ۇلدە مەنەن بۇلدە مە دەپ.
كۇنگە شىق، كۇنىكەي قىز، ۇيدە وتىرما،
كۇن كەرەمەت، كەرەمەت، كۇن كەرەمەت!
جەل ەستى سالقىن سايدان جۇلگە جەبەپ،
جۇلگەدەن نۇر جۇتۋعا ۇلگەرە جەت.
ارمانسىز شالعىنىنا اۋناپ-قۋنا،
كەرەمەت، كۇن كەرەمەت، كۇن كەرەمەت!
اۋناپ-قۋناۋ ارجاعىن ەسكەرە كەپ،
تەپسەڭ سايعا سەنىمىن تەكسەرە جەت...
...كەلەدى جاڭا اي ءجۇزىپ كەمەدەيىن،
كەش كەرەمەت، كەرەمەت، كەش كەرەمەت!
بەيساۋىت جولاۋشى جوق جۇرگەن ەرەك،
ءيت تە جوق اۋپىلدەگەن ۇنگە بولەپ.
سىبىرلاسقان، سۇيىسكەن اۋىل ماڭى...
كەرەمەت، ءتۇن كەرەمەت، ءتۇن كەرەمەت!
ەسكى اۋرۋ توسەگىندە جاتىپ بۇگىن،
قارسى الدىم اق ساۋلەنىڭ اقىق گۇلىن.
بۇل تۇننەن ءومىر دەمى ۇزىلگەن بار،
امان-ساۋ شىققانىما باقىتتىمىن.
سارىدەن تىرشىلىكتى ساندەپ ورەك،
بوزتورعاي بوزاڭ بەلدە انگە بولەپ،
تاعى ءبىر اراي-اراي اسپان كوردىم،
كەرەمەت، تاڭ كەرەمەت، تاڭ كەرەمەت!
اجالدىڭ سەزىنگەندەي انىق تابىن،-
ەندى ءۇمىت ۇزاق تۇندە تارىققانىم.
كەرەمەت، تاڭ كەرەمەت، تاڭ كەرەمەت!
كوزىمنەن جوعالماشى، جارىق تاڭىم!
ءان اۋەنىمەن
«بارادى كوشىپ اۋىلىڭ كەلمە كولگە،
كەلمە كول الىس دەيدى كورمەگەنگە...»
ول داعى توقتاپ جاتقان كولمەك شىعار،
ويىما جەم تۇسەدى شولدەگەندە.
كەپتىرىپ اڭىزاعى كەنەزەنى،
تەنتەك جەل تەپكىلەيتىن تەرەزەنى.
قۇمىعىپ قۇمعا قۇلاپ قالۋشى ەدى،
كاسپيگە ءبىر جەتە الماي جەم وزەنى.
«ارناسى - بۇلاق، باسى - تەڭ» سەكىلدى،
تاعدىرى كەلمەك كولدىڭ جەم سەكىلدى.
ءوزىم دە وزەنىمە تارتسام كەرەك،
سۋىم دا مولدىرەيدى مەن سەكىلدى.
قاناتىن قىستان كەيىن قۇس قاقپاعان،
كۇركىرى كۇندىك جەردى پۇشپاقتاعان...
ءبارىبىر كاسپيىنە جەتپەيدى جەم،
ابايعا جەتە المايتىن ۇقساپ ماعان!
قىرمىزى شاشتى كوكتەم
قىرعا جالىن
ءبىلدىرىپ كەلگەندىگى ءبىر حابارىن،
قىرمىزى شاشتى كوكتەم قىرعا جالىن.
جەدەلدەن جەلگە ءمىنىپ، سەل دە ءجۇرىپ،
جەتىپتى قازدارىم مەن تىرنالارىم.
تاڭنىڭ دا تابانىنان تاعات تايىپ،
جايناپ-اق كەتىپتى بۇل جانات بايىپ -
اڭقىلى ارعىماق-سۋ ەل كوشىرىپ،
قاڭقىلى قازدارىمنىڭ قانات جايىپ.
ىرعالتا كوك جۋسانىن تەپسەڭ مەكەن،
ىرزامىن بۇل كۇنگە دە جەتكەنگە ەسەن.
مەن ەدىم التى اي قىستا ارىپ-تالىپ،
دەپ ەدىم كوكتەمدى ىزدەپ كەتسەم بە ەكەن!
ورتەپ ءبىر تۇماۋىن دا، قىراۋىن دا،
ءوزى ىزدەپ كەلىپ قاپتى جىر اۋىلعا -
قازداعى ساعىنىشتىڭ قاڭقىلىندا،
سازداعى تىرنالارىم تىراۋىندا.
بالداي ءشوپ، بالاپاندى تال، قۇراق، گۇل...
بارلىعى بازارلىققا ەن قۇراپ ءبىر،
باعىنا بالا كۇنى قايتا ورالىپ،
تاعى دا بابا دۇنيە بالبىراپ تۇر.
