سەناتورلار سۋ ارقىلى تارايتىن اۋرۋلاردى قاداعالاۋدى رەتتەيتىن زاڭدى تالقىلايدى
استانا. KAZINFORM - بۇگىن سەناتتىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتاتتار سۋ جانە دەنساۋلىق پروبلەمالارى، «چەليابى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى» جوعارى ءبىلىم بەرۋدىڭ فەدەرالدىق مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى قوستاناي فيليالىنىڭ جۇمىس ىستەۋى كوزدەلگەن زاڭداردى تالقىعا سالادى.
ايتا كەتەيىك، 24-قاراشادا سەنات سپيكەرى ماۋلەن اشىمبايەۆتىڭ توراعالىعىمەن پالاتا بيۋروسىنىڭ وتىرىسى ءوتىپ، وندا بۇگىنگى وتىرىستىڭ كۇن ءتارتىبى ايقىندالعان بولاتىن.
سوعان سايكەس، سەناتورلار «1992 -جىلعى شەكاراارالىق سۋ ارنالارى مەن حالىقارالىق كولدەردى قورعاۋ جانە پايدالانۋ جونىندەگى كونۆەنتسياعا سۋ جانە دەنساۋلىق پروبلەمالارى تۋرالى حاتتامانى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى» زاڭدى قارايدى. بۇل قۇجاتتى وسى جىلدىڭ 15-قازانىندا ماجىلىس راتيفيكاتسيالاعان بولاتىن.
حاتتاما 1999 -جىلى 17-ماۋسىمدا لوندوندا قابىلدانعان. ماقساتى - سۋ رەسۋرستارىن ورنىقتى باسقارۋ ەسەبىنەن حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن قورعاپ، ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ، سۋمەن بايلانىستى اۋرۋلاردىڭ تارالۋىن بولعىزباۋ جانە شەكتەۋ.
قازاقستان بۇل حاتتامانى راتيفيكاتسيالاۋ ارقىلى موينىنا مىنانداي مىندەتتەمەلەر الادى:
سۋمەن جابدىقتاۋ، سانيتاريا، گيگيەنا جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ بويىنشا ناقتى جانە ولشەنەتىن نىسانالى كورسەتكىشتەردى بەلگىلەۋ؛
سۋمەن بايلانىستى اۋرۋلاردى قاداعالاۋ جانە ولاردىڭ ەرتە الدىن الۋ جۇيەسىن قۇرىپ، جەتىلدىرۋ؛
توتەنشە جاعدايلار كەزىندەگى ءىس-قيمىل جوسپارلارىن ازىرلەۋ؛
حالىقتى قولدانىستاعى سانيتاريالىق-گيگيەنالىق تالاپتارعا ساي سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ باعىتىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدى كۇشەيتۋ؛
شەشىم قابىلداۋ پروتسەسىنە جۇرتشىلىقتى تارتۋ جانە سۋ شارۋاشىلىعى قىزمەتىنىڭ بارلىق كەزەڭىندە حالىقتىڭ حاباردار بولۋىن ارتتىرۋ؛
سۋ رەسۋرستارىن قورعاۋ جانە پايدالانۋ، سانيتاريا جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ.
سونداي-اق، بۇل حاتتامانىڭ راتيفيكاتسياسى قازاقستان ءۇشىن قاۋىپسىز اۋىزسۋ دايىنداۋ، سارقىندى سۋدى كادەگە جاراتۋ سالاسىنداعى وزىق تەحنولوگيالار مەن بىلىمگە جولا اشادى.
سونىمەن قاتار «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتى مەن ر ف ۇكىمەتى اراسىنداعى «چەليابى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى» جوعارى ءبىلىم بەرۋدىڭ فەدەرالدىق مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى قوستاناي فيليالىنىڭ جۇمىس ىستەۋى تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى» زاڭدا پالاتا وتىرىسىنا شىعارىلىپ وتىر. بۇل زاڭدى دا ءماجىلىس 15-قازاندا قابىلداعان ەدى.
كەلىسىمگە 2024 -جىلعى 27-قاراشادا استانادا قول قويىلعان. قۇجاتتى راتيفيكاتسيالاۋ قوستاناي فيليالىنىڭ جۇمىسىنا قۇقىقتىق نەگىز بەرەتىنىن جانە جوعارى ءبىلىم سالاسىندا ەلدەر اراسىنداعى ۇزاقمەرزىمدى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا باعىتتالعان. فيليالدا وقىتۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جالپىعا مىندەتتى جوعارى ءبىلىمنىڭ مەملەكەتتىك ستاندارتتارىنا جانە رەسەيدىڭ فەدەرالدىق مەملەكەتتىك تالاپتارىنا سايكەس قازاق، ورىس جانە باسقا تىلدەردە جۇرگىزىلەتىن بولادى. قارجىلاندىرۋ ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءوز قارجىسى ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرىلادى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ، جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ ءتوراعاسى ءاليحان سمايىلوۆ، ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى تيمۋر سۇلەيمەنوۆ، ۇكىمەت مۇشەلەرى قاتىسقان سەناتتىڭ وتكەن اپتاداعى جالپى وتىرىسىندا ەلىمىزدىڭ ماڭىزدى قارجى قۇجاتتارى - «رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق بيۋدجەتتەر، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار، استانا بيۋدجەتتەرى اراسىنداعى 2026 - 2028 -جىلدارعا ارنالعان جالپى سيپاتتاعى ترانسفەرتتەردىڭ كولەمى تۋرالى» جانە «2026 - 2028 -جىلدارعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى» زاڭدار قارالعان ەدى.
ءبىرىنشى زاڭ بويىنشا نەگىزگى بايانداما جاساعان پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى - ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارينىڭ دەرەگىنشە، جالپى سيپاتتاعى ترانسفەرتتەردى ايقىنداۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردىڭ كىرىستەرى 2026 -جىلى 10,7 تريلليون تەڭگە، 2027 -جىلى 12,1 تريلليون تەڭگە، 2028 -جىلى 13,3 تريلليون تەڭگە مولشەرىندە بولجاندى.
شىعىس 2026 -جىلى 14,9 تريلليون تەڭگە، 2027 -جىلى 17,3 تريلليون تەڭگە جانە 2028 -جىلى 18,7 تريلليون تەڭگە بولدى. جالپى سيپاتتاعى ترانسفەرتتەردىڭ كولەمىن ايقىنداۋ كەزىندە نىسانالى ماقساتىن ساقتايتىن اعىمداعى نىسانالى ترانسفەرتتەر ەسكەرىلدى.
سونىمەن قاتار ول 2028 -جىلى پاۆلودار وبلىسى ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتەتىنىن، ال ماڭعىستاۋ وبلىسى قايتادان دونور بولاتىنىن اتاپ ءوتتى.
- ءبىزدىڭ باعالاۋىمىزشا، جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردىڭ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قاراجاتىنا تاۋەلدىلىگى ورتا ەسەپپەن 50,7 پايىزدان 33 پايىزعا دەيىن تومەندەيدى. وڭىرلەردىڭ بازالىق ينفراقۇرىلىمعا تەڭ قول جەتكىزۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن دامۋ بيۋدجەتى بويىنشا وڭىرلەردىڭ نىسانالى كورسەتكىشتەرىنىڭ ماندەرىن ەسەپتەۋ وڭىرلىك ستاندارتتار جۇيەسىنىڭ ناتيجەلەرى ەسكەرىلىپ جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى. بۇل ءۇشىن دامۋ بيۋدجەتى جىل سايىن ۇلعايادى: 2026 -جىلى 1,8 تريلليون تەڭگە، 2027 -جىلى 3,2 تريلليون تەڭگە جانە 2028 -جىلى 4,1 تريلليون تەڭگە. ءۇش جىلدا بارلىعى 9,1 تريلليون تەڭگە. دامۋ بيۋدجەتىنە سالىنعان قاراجاتتى ەسكەرسەك، وڭىرلىك ستاندارتتار جۇيەسىن قامتاماسىز ەتۋ كورسەتكىشى 69,2 پايىزدى قۇرايتىن بولادى، - دەدى مينيستر.
ەكىنشى زاڭ بويىنشا بايانداما جاساعان قارجى ۆيتسە-ءمينيسترى ابزال بەيسەنبەك ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت الەۋمەتتىك سالاعا باعدارلانعان كۇيىندە قالىپ وتىر. وسى سالاداعى شىعىستاردىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ءبىرقاتار قۇرىلىمدىق رەفورمالار جۇرگىزىلدى:
ادامي فاكتوردى بارىنشا ازايتۋ ماقساتىندا تولەمدەردى تاعايىنداۋ سيفرلىق تەتىكتەرگە كوشىرىلدى؛
مەديتسينالىق كومەكتىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرى تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمى پاكەتىنەن مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ پاكەتىنە الماستىرىلدى. بۇل بيۋدجەتكە جۇكتەمەنى وڭتايلاندىرىپ، مەديتسينالىق قىزمەتتەرمەن قامتىلۋدى كەڭەيتەدى.
مادەنيەت نىساندارىنىڭ كىرىستەرىن ارتتىرۋ جولىمەن ولاردى ءوزىن-ءوزى وتەۋگە ءىشىنارا اۋىستىرۋ جوسپارلاندى.
- وسىلايشا، 2026 -جىلى الەۋمەتتىك سالاعا 10,8 تريلليون تەڭگە باعىتتالاتىن بولادى، ونىڭ ىشىندە 6,8 تريلليون تەڭگە - الەۋمەتتىك تولەمدەر جانە 4 تريلليون تەڭگە - ادامي كاپيتالعا ارنالعان ينۆەستيتسيا. ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىن دامىتۋ دا ماڭىزدىلىعى جاعىنان كەم تۇسپەيتىن باسىم باعىت. 2026 -جىلى ناقتى سەكتوردى دامىتۋعا 3,6 تريلليون تەڭگە ءبولىندى. سونداي-اق، بۇگىندە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ - ەلدىڭ قورعانىس قابىلەتى مەن كۇش-قۋات الەۋەتىن نىعايتۋدا وتە ماڭىزدى. 2026 -جىلى كۇش بلوگىن قارجىلاندىرۋعا 3,1 تريلليون تەڭگە ءبولۋ جوسپارلانىپ وتىر، بۇل وسى جىلمەن سالىستىرعاندا 379 ميلليارد تەڭگەگە ارتىق. بۇل تۇرعىدا 2026 -جىلعى قورعانىس شىعىستارى جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 1 پايىزىن قۇرايدى، - دەدى ۆيتسە- مينيستر.
سەناتورلار رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى زاڭدى تالقىلاۋ كەزىندە وڭىرلەردىڭ دامۋىنا ودان ءارى جاردەمدەسۋ ءۇشىن قوسىمشا قاراجات ءبولۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. اتاپ ايتقاندا، دەپۋتاتتار جىلۋمەن جابدىقتاۋ جۇيەلەرىن قارجىلاندىرۋدى 37,9 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن ۇلعايتۋدى ۇسىندى. ونىڭ ىشىندە 2026 -جىلى 9,8 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان. جىلۋ، ەلەكتر ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋعا جۇمسالاتىن شىعىندار 7,7 ميلليارد تەڭگەنى قۇراسا، ونىڭ 4,7 ميللياردى كەلەسى جىلعا كوزدەلگەن.
سەناتورلاردىڭ ۇسىنىستارىنا سايكەس 2026 -جىلى سۋ رەسۋرستارىنا جانە گاز تاسىمالداۋ جۇيەسىن دامىتۋعا جۇمسالاتىن شىعىستاردىڭ جالپى كولەمى دە وسەدى. بۇل سوما تيىسىنشە 2,3 ميلليارد تەڭگە جانە 5,5 ميلليارد تەڭگەگە تەڭ بولماق. وسى كەزەڭدە جاعالاۋدى نىعايتۋ جۇمىستارىنا - 2,2 ميلليارد تەڭگە، ال ونەركاسىپ سالالارىنىڭ دامۋىنا جاردەمدەسۋگە 1,5 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى.
تالقىلاۋ قورىتىندىسىندا سەناتورلار ەكى زاڭدى دا كونسەپتۋالدى تۇردە قولدادى. الايدا، ولارعا ءبىرقاتار وزگەرىس ەنگىزىپ، زاڭداردى ءوز تۇزەتۋلەرىمەن ماجىلىسكە قايتاردى.
اۆتور
مارلان جيەمباي
