سەناتورلار بۇگىن اكۆاشارۋاشىلىقتى تۇراقتى دامىتۋعا ارنالعان زاڭدى قارايدى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن سەناتتىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتاتتار «اكۆاشارۋاشىلىق تۋرالى» زاڭ مەن وعان ىلەسپە قۇجاتتى قارايدى.

ايتا كەتەيىك، 12-مامىردا سەنات سپيكەرى ماۋلەن اشىمبايەۆتىڭ توراعالىعىمەن پالاتا بيۋروسىنىڭ وتىرىسى ءوتىپ، وندا دەپۋتاتتار بۇگىنگى جالپى وتىرىستىڭ كۇن ءتارتىبىن بەكىتكەن ەدى.

سوعان سايكەس، سەناتورلار «اكۆاشارۋاشىلىق تۋرالى» زاڭدى قارايدى. بۇل قۇجات جۇمىس ىستەپ تۇرعان وندىرىستەردى كەڭەيتۋ جانە جاڭالارىن قۇرۋ ارقىلى اكۆاشارۋاشىلىقتى تۇراقتى دامىتۋعا ارنالعان. سونداي-اق باسەكەگە قابىلەتتى اكۆاشارۋاشىلىق نىساندارىنىڭ كولەمىن ۇلعايتۋ، ولاردىڭ ادام ءومىرى مەن دەنساۋلىعى جانە قورشاعان ورتا ءۇشىن قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ كوزدەلىپ وتىر.

سونىمەن قاتار اتالعان زاڭعا ىلەسپە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە اكۆاشارۋاشىلىق، اگروونەركاسىپتىك كەشەن، ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى جانە جەكەلەگەن ورتالىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ فۋنكتسيالارىن قايتا ءبولۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قۇجات تا سەنات وتىرىسىنىڭ كۇن تارتىبىنە شىعارىلادى. قۇجات نورمالارىنا سايكەس جەر، ورمان، كاسىپكەرلىك جانە ەكولوگيالىق كودەكستەرگە، سونداي-اق، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىرقاتار زاڭدارىنا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلەدى.

وسى جىلدىڭ 12-ناۋرىزىندا ءماجىلىس ەكىنشى وقىلىمدا جوعارىدا اتالعان زاڭدى ىلەسپە تۇزەتۋلەرىمەن قابىلداپ، سەناتتىڭ قاراۋىنا جولداعان بولاتىن. سول كەزدە زاڭ جوباسى بويىنشا جۇمىس توبىنىڭ جەتەكشىسى سەرگەي پونوماريەۆ قۇجاتتىڭ اكۆاشارۋاشىلىقتى دامىتۋ سالاسىنداعى قاتىناستاردى رەتتەيتىن قۇقىقتىق تەتىكتەردى، سونداي-اق شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءۇشىن ينۆەستيتسيا تارتۋ جاعدايىن جاقسارتۋعا باعىتتالعانىن ايتقان ەدى.

دەپۋتاتتاردىڭ ۇسىنىسى بويىنشا جوسىقسىز اكۆاشارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرىنىڭ ءتىزىلىمى ەنگىزىلىپ، وعان ەنگىزىلگەن تۇلعالارعا سۋ قويماسىن جالعا الۋعا بەس جىلعا تىيىم سالىنادى. زاڭدا اكۆاشارۋاشىلىق قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋعا ارنالعان شارتتى مەرزىمىنەن بۇرىن بۇزۋ نەگىزدەرى قاراستىرىلعان. سونداي- اق اكۆاشارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرىنە جانە ونى دامىتۋعا جاۋاپتى سۋبەكتىلەرگە سۋبسيديا بەرۋدەن باس تارتۋ نەگىزدەرى، اكۆاشارۋاشىلىقتى سۋبسيديالاۋ اياسىندا الىنعان قاراجاتتى قايتارۋ تالاپتارى مەن مەرزىمدەرىنە قاتىستى شارالار كورسەتىلگەن.

- سونىمەن قاتار ءبىز بالىق جانە بالىق ونىمدەرىنىڭ كولەڭكەلى اينالىمىن جويۋ بويىنشا نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردى، بالىق جانە باسقا دا سۋ جانۋارلارىن باقىلاۋدىڭ اقپاراتتىق جۇيەسىندە بالىق شارۋاشىلىعى سۋبەكتىلەرىن تىركەۋدى قاراستىراتىن تۇزەتۋلەر ەنگىزدىك، - دەگەن ەدى سەرگەي پونوماريەۆ.

تۇزەتۋلەر بالىق شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ بالىقتىڭ جاپپاي قىرىلۋ ءقاۋپىنىڭ الدىن الۋ جانە ونىڭ سالدارىن جويۋ بويىنشا كومەك كورسەتۋ جونىندەگى وكىلەتتىكتەرىن كەڭەيتەدى. مەملەكەتتىك بالىق ءوسىرۋ كاسىپورىندارى بالىق ءوسىرۋ ماقساتىمەن ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ نەمەسە ونىڭ اۋماقتىق بولىمشەسىنىڭ شەشىمىمەن كونكۋرسسىز سۋ ايدىنىن الۋعا قۇقىلى. باسقا دا نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەر، سونىڭ ىشىندە ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار جانە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىكتەرى اراسىنداعى قۇقىقتىق ولقىلىقتاردى جويۋعا جانە وكىلەتتىكتەردى بولۋگە ارنالعان نورمالار قاراستىرىلعان.

ەلىمىزدىڭ بالىق شارۋاشىلىعى تۇراقتى دامىپ كەلەدى: 2024 -جىلدىڭ قورىتىندىسىندا بالىق ونىمدەرى نارىعىنىڭ كولەمى 94,6 مىڭ توننانى قۇراپ، 2023 -جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 7 پايىزعا ارتتى. ونىڭ ىشىندە 45,2 مىڭ تونناسى تابيعي سۋ ايدىندارىنان اۋلانعان بالىققا، ال 18,2 مىڭ تونناسى بالىق ءوسىرۋ شارۋاشىلىقتارىندا وندىرىلگەن ونىمگە تيەسىلى. بالىق ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتى 23,4 مىڭ توننا بولدى.

بالىقتى قايتا وڭدەۋمەن 72 كاسىپورىن اينالىسادى، ونىڭ ىشىندە 20 كاسىپورىن ءوز ونىمدەرىن ەۋروپالىق وداق ەلدەرىنە ەكسپورتتايدى. بۇگىندە قازاقستاندا وندىرىلەتىن 50 دەن استام اتاۋلى بالىق ءونىمى الەمنىڭ 21 ەلىنە ەكسپورتتالادى.

2024 -جىلى بالىق شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيالار 5,2 ميلليارد تەڭگەدەن استى. قۋاتتىلىعى 2,5 مىڭ توننا بولاتىن 30 جوبا ىسكە اسىرىلدى. سونىمەن قاتار، جىلىنا 50 مىڭ تونناعا دەيىن بالىق وندىرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن تاعى 50 ينۆەستيتسيالىق جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر.

بالىق پوپۋلياتسياسىن قالپىنا كەلتىرۋ ماقساتىندا تابيعي سۋ ايدىندارىنا جىل سايىن شاباق جىبەرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. 2024 -جىلى مەملەكەتتىك تاپسىرىس اياسىندا سۋ ايدىندارىنا 54 ميلليون دانا باعالى بالىق تۇرلەرىنىڭ شاباعى جىبەرىلدى.

وتكەن اپتانىڭ بەيسەنبىسىندەگى سەنات وتىرىسىندا دەپۋتاتتار «2007 -جىلعى 26-ماۋسىمداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستىڭ حاتشىلىعى اراسىنداعى حاتشىلىقتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا بولۋى شارتتارى تۋرالى كەلىسىمگە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى حاتتامانى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى»، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى الماتى قالاسىندا امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ كونسۋلدىق مەكەمەسىنىڭ ءۇي- جايلارىن سالۋ ءۇشىن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ۇكىمەتىنە جەر ۋچاسكەسىن جالعا بەرۋ تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى»، «تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىق كەڭەسىن قۇرۋ تۋرالى ناحچىۆان كەلىسىمىنە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى حاتتامانى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى» جانە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى جەل ەلەكتر ستانساسى جوباسىن ىسكە اسىرۋ تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى» زاڭدار قارالىپ، ماقۇلدانعان ەدى.

- بۇگىن ماقۇلدانعان زاڭدار قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ىنتىماقتاستىعىن ودان ءارى نىعايتۋدى كوزدەيدى. اتاپ ايتقاندا، ەلىمىزدىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستىڭ حالىقارالىق مارتەبەسىن ارتتىرۋعا ارنالعان تۇزەتۋلەر ماقۇلداندى. سونداي-اق الماتى قالاسىندا ا ق ش كونسۋلدىعىن سالۋ ءۇشىن جەر ۋچاسكەسىن جالعا بەرۋگە قاتىستى كەلىسىم قارالدى. بۇل قۇجات ەكى ەل اراسىندا ينۆەستيتسيالىق جانە ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتى ءارى قاراي كەڭەيتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى دەپ سەنەمىز. تاعى ءبىر ماڭىزدى قۇجات - تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ىقپالداستىعىن جاڭا دەڭگەيگە شىعارۋعا باعىتتالعان زاڭ دا قارالدى. ودان بولەك، ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق الەۋەتىن ارتتىراتىن قازاقستان مەن بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى اراسىنداعى كەلىسىم ماقۇلداندى. جالپى، بۇل زاڭدار شەت مەملەكەتتەرمەن جانە حالىقارالىق ۇيىمدارمەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتىپ، ءتيىمدى سەرىكتەستىكتى ودان ءارى دامىتۋعا وڭ ىقپالىن تيگىزەدى دەپ سەنەمىز، - دەگەن بولاتىن ماۋلەن اشىمبايەۆ.

وتىرىستىڭ كۇن تارتىبىنە شىعارىلعان نەگىزگى ماسەلەلەر قارالىپ بولعاننان كەيىن سەناتورلار دەپۋتاتتىق ساۋالدارىن جولدادى. ماسەلەن، ولگا بۋلاۆكينا ۇكىمەتتى ۆەتەرينارلاردى دايارلاۋ ىسىنە بيۋدجەتتەن قارجى ءبولۋدىڭ تيىمدىلىگىنە تالداۋ جۇرگىزۋگە جانە بۇل باعىتتاعى وقۋ باعدارلامالارى سالانىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە قانشالىقتى سايكەس كەلەتىنىن انىقتاۋعا شاقىرسا، امانگەلدى تولاميسوۆ قازاقستانداعى دەموگرافيالىق جاعدايعا، ونىڭ ىشىندە حالىقتىڭ قارتايۋىنا، وڭىرلىك ديسپروپورتسيالارعا، كوشى-قون اعىنىنىڭ ارتۋىنا جانە ۋربانيزاتسيانىڭ وسۋىنە بايلانىستى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. بەكبول ورىنباساروۆ وبەكتىلەردى بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن سالۋ ءۇشىن پايدالانىلاتىن جوبالاۋ- سمەتالىق قۇجاتتامانىڭ قولدانىلۋ مەرزىمىنە قاتىستى نورمالاردى قايتا قاراۋ تۋرالى ماسەلەنى كوتەردى.

اۆتور

مارلان جيەمباي