سەنات قازاقستان مەن ماروككو اراسىنداعى ءبىرقاتار كەلىسىمدى قارايدى
استانا. KAZINFORM - بۇگىن سەناتتىڭ جالپى وتىرىسى وتەدى. وندا سەناتورلار قازاقستان مەن ماروككو كورولدىگى اراسىنداعى ءۇش كەلىسىمدى تالقىعا سالادى.
سونىمەن جالپى وتىرىستىڭ كۇن تارتىبىنە مىنا ماسەلەلەر ۇسىنىلىپ وتىر:
- «قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن ماروككو كورولدىگى اراسىنداعى ۇستاپ بەرۋ تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى»؛
- «قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن ماروككو كورولدىگى اراسىنداعى سوتتالعان ادامداردى بەرۋ تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى»؛
- «قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن ماروككو كورولدىگى اراسىنداعى قىلمىستىق ىستەر بويىنشا ءوزارا قۇقىقتىق كومەك تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى» زاڭدار.
ايتا كەتەرلىگى، بۇل زاڭداردى ءماجىلىس وسى جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا قابىلداعان بولاتىن. سول كەزدە ماجىلىسمەن جارقىنبەك امانتاي ۇلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن ماروككو كورولدىگى اراسىنداعى ۇستاپ بەرۋ تۋرالى كەلىسىم تاراپتاردىڭ اۋماقتارىندا قىلمىستىق جاۋاپتىلىققا تارتۋ نەمەسە سوت ۇكىمىن ورىنداۋ ءۇشىن بەلگىلەنگەن ادامداردى ەكستراديتسيالاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ەكى ەلدىڭ قۇزىرەتتى ورگاندارى اراسىنداعى قاتىناستاردى رەتتەۋگە باعىتتالعانىن ايتقان ەدى.
ونىڭ مالىمەتىنشە، اتالعان كەلىسىم 2024 -جىلعى 12-جەلتوقساندا رابات قالاسىندا جاسالدى. قۇجاتقا سايكەس، تاراپتار وزدەرىنىڭ اۋماقتارىندا قىلمىس جاساعانى انىقتالعان ادامداردى ودان ءارى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ نەمەسە سوت ۇكىمىن ورىنداۋ ءۇشىن ءبىر- بىرىنە ۇستاپ بەرۋگە مىندەتتەلەدى.
كەلىسىمدە ادامداردى ۇستاپ بەرۋ جانە ودان باس تارتۋ ءۇشىن ناقتى نەگىزدەر كوزدەلەدى. ۇستاپ بەرۋ ءۇشىن كەمىندە 1 جىل مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۇرىندەگى جازا نەمەسە تاراپتاردىڭ زاڭناماسىنا سايكەس نەعۇرلىم قاتاڭ جازا كوزدەلەتىن قىلمىستىق ءىس جاساۋ نەگىزگى شارت سانالادى.
- بۇل رەتتە سوت ۇكىمىن ورىنداۋ ماقساتىندا ۇستاپ بەرۋ، ەگەر سۇراۋ سالۋ كەلىپ تۇسكەن ساتتە جازانىڭ وتەلمەگەن مەرزىمى كەمىندە التى ايدى قۇراعان جاعدايدا جۇزەگە اسىرىلادى، - دەدى ول.
ال ەكىنشى كەلىسىم ەكى ەلدىڭ قۇزىرەتتى ورگاندارى اراسىنداعى باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا سوتتالعان ادامداردى ازاماتى بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتە جازاسىن وتەۋ ءۇشىن بەرۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى قاتىناستاردى رەتتەۋگە باعىتتالعان.
- بۇل كەلىسىمگە سايكەس تاراپتار باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا سوتتالعان ادامداردى ازاماتى بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتە جازاسىن ودان ءارى وتەۋ ءۇشىن ءبىر- بىرىنە بەرۋگە مىندەتتەنەدى. كەلىسىمدە سوتتالعان ادامدى بەرۋ تۋرالى سۇراۋ سالۋدى بەرۋ ءراسىمى جانە ونىڭ مازمۇنى تۋرالى نورمالار قامتىلادى. سونىمەن قاتار، ءبىر تاراپتىڭ ەكىنشى تاراپقا بەرگەن سوتتالعان ادامىنىڭ ءۇشىنشى تاراپتىڭ اۋماعى ارقىلى ترانزيتىنە جول بەرىلەدى، - دەدى جارقىنبەك امانتاي ۇلى.
ءۇشىنشى كەلىسىم ەكى ەلدىڭ قۇزىرەتتى ورگاندارى اراسىنداعى قىلمىستىق ىستەر بويىنشا قۇقىقتىق كومەك الۋ جانە كورسەتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى قاتىناستاردى رەتتەۋگە باعىتتالعان.
بۇل كەلىسىمگە سايكەس تاراپتار ءوزارا نەگىزدە جانە وندا كورسەتىلگەن شارتتاردى ساقتاي وتىرىپ، قىلمىستىق ىستەر بويىنشا ءبىر-بىرىنە قۇقىقتىق كومەك كورسەتۋگە مىندەتتەنەدى. قۇقىقتىق كومەك، ەگەر سۇراۋ سالۋ جىبەرىلگەن قىلمىس ەكى تاراپتىڭ ۇلتتىق زاڭناماسىنا سايكەس قىلمىستىق جازا تاعايىندالاتىن بولىپ تابىلسا عانا كورسەتىلەدى.
ايتا كەتەيىك، وتكەن اپتاداعى سەناتتىڭ جالپى وتىرىسىندا سەناتورلار «جاساندى ينتەللەكت تۋرالى» زاڭدى جانە وعان ىلەسپە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە جاساندى ينتەللەكت جانە تسيفرلاندىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭدى، سونداي-اق، ەكى وقىلىمدا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭدى قارادى.
سول وتىرىستا جاساندى ينتەللەكتىگە قاتىستى قۇجاتقا بايلانىستى بايانداما جاساعان سەناتور بيبىگۇل اققوجينا قۇجاتقا قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس كەلتىرۋگە باعىتتالعان وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلاردى كوزدەيتىن ءبىرقاتار تۇزەتۋ قابىلدانعانىن ايتقان بولاتىن.
- ماسەلەن، جاۋاپكەرشىلىكتى ساقتاندىرۋدىڭ ەرىكتى ءتۇرىن قولدانۋدى الىپ تاستاۋ قاراستىرىلىپ وتىر. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىنا سايكەس ەرىكتى تۇردە ساقتاندىرۋمەن قاتار، جاساندى ينتەللەكت جۇيەلەرى كەلتىرگەن زيان ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى جانە ولاردى پايدالانۋعا بايلانىستى تاۋەكەلدەردى مىندەتتى تۇردە ساقتاندىرۋدى قولدانۋ ۇسىنىلادى. بۇدان باسقا، ءماجىلىس قابىلداعان زاڭدا تاۋەكەلدەر انىقتالعان جاعدايدا نۇقساندى بارىنشا ازايتۋ جونىندەگى ءىس-قيمىلدارمەن شەكتەلۋ كوزدەلگەن. تۇزەتۋگە سايكەس، جاساندى ينتەللەكت جۇيەلەرىنىڭ يەلەرى مەن يەگەرلەرى مۇنداي قاتەرلەردى بولعىزباۋ ءۇشىن نۇقساندى دا بولدىرماۋعا باعىتتالعان جەدەل شارالار قابىلداۋى كەرەك، - دەدى دەپۋتات.
تالقىلاۋ ناتيجەسىندە سەناتورلار زاڭداردى قولداپ، ولارعا ءبىرقاتار تۇزەتۋ ەنگىزۋدى ۇسىندى. ناقتى ايتقاندا، ون سەگىز جاسقا تولماعان ادامدارعا تەمەكى ونىمدەرىن ساتقانى ءۇشىن كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمداردىڭ اكىمشىلىك جاۋاپتىلىعىن ەنگىزۋ ۇسىنىلدى.
سونداي-اق جاساندى ينتەللەكت جۇيەلەرىن پايدالانا وتىرىپ جاسالعان تۋىندىلار ادامنىڭ ولاردى جاساۋعا شىعارماشىلىق ۇلەسى بولعان جاعدايدا عانا اۆتورلىق قۇقىقپەن قورعالادى دەگەن تۇزەتۋ ەنگىزۋ ماسەلەسى ءسوز بولدى. سەنات دەپۋتاتتارى جاساندى ينتەللەكت جۇيەلەرىن پايدالانۋ كەزىندەگى تاۋەكەلدەرگە قاتىستى وزگەرىستەر بويىنشا دا ۇسىنىستار بەردى.
وسى ورايدا سەنات ءتوراعاسى ماۋلەن اشىمبايەۆ ديپفەيك اۆتورلارىن الاياقتىق، بوپسالاۋ نەمەسە زاڭسىز اقشا جيناۋ ءۇشىن جاۋاپقا تارتۋعا شاقىردى.
- بەلگىلى ءبىر ادامداردىڭ اتىنان الەۋمەتتىك جەلىدە كوپتەگەن ديپفەيكتىڭ جاريالانىپ جاتقانىن كورىپ جاتىرمىز. وسى ديپفەيكتەر ارقىلى ءبىر ادامداردىڭ وبرازىن جاساپ، شىندىققا سايكەس كەلمەيتىن مالىمدەمەلەر جاسالىپ وتىر. سونىمەن قاتار، الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى وسى جالعان مالىمدەلەردە قانداي دا ءبىر قورعا اقشا سالۋعا ۇگىتتەپ جاتادى. ارى قاراي بۇل جاعداي ۋشىعا ءتۇسۋى مۇمكىن جانە قازىر وسىنىڭ العاشقى بەلگىلەرىن بايقاپ وتىرمىز، - دەدى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
ونىڭ پايىمىنشا، جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگيالارى دامىعان سايىن مۇنداي جالعان جاڭالىقتار، بۇرمالانعان اقپارات جانە مانيپۋلياتسيا كۇردەلى ماسەلەگە اينالادى.
- قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمەن بىرلەسە جاۋاپكەرشىلىك ماسەلەسىن پىسىقتاۋ كەرەك. بۇل ارەكەتتەردى جاساندى ينتەللەكت ەمەس، ادامدار جاسايدى. سوندىقتان الاياقتىق، بوپسالاۋ، زاڭسىز اقشا جيناۋ ءۇشىن وسى ادامداردى جاۋاپقا تارتۋ كەرەك، - دەدى سەنات ءتوراعاسى.
اۆتور
مارلان جيەمباي
