سەنات بۇگىنگى جالپى وتىرىستا قانداي ماسەلەلەردى قارايدى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن ساعات 10-00-دە سەناتتىڭ جالپى وتىرىسى بولادى. وندا دەپۋتاتتار بۇعان دەيىن ءماجىلىس قابىلداعان قازاقستان مەن قىرعىزستان اراسىنداعى ينۆەستيسيالاردى كوتەرمەلەۋ جانە ءوزارا قورعاۋ تۋرالى كەلىسىمدى تالقىعا سالادى.

ايتا كەتەيىك، 19-مامىردا سەنات سپيكەرى ماۋلەن اشىمبايەۆتىڭ توراعالىعىمەن پالاتا بيۋروسىنىڭ وتىرىسى ءوتتى. وندا دەپۋتاتتار بۇگىنگى سەنات وتىرىسىنىڭ كۇن ءتارتىبىن بەكىتكەن ەدى.

وتىرىس بارىسىندا بيۋرو مۇشەلەرى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ مينيسترلەر كابينەتى اراسىنداعى ينۆەستيتسيالاردى كوتەرمەلەۋ جانە ءوزارا قورعاۋ تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى» زاڭدى پالاتا وتىرىسىنىڭ كۇن تارتىبىنە شىعارۋ جونىندە قاۋلى قابىلدادى.

بۇل زاڭ ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋدى كوزدەيدى. اتاپ ايتقاندا، ءبىر تاراپتىڭ ەكىنشى تاراپتىڭ اۋماعىنداعى ينۆەستيتسيالارىن جۇزەگە اسىرۋ، سونداي-اق، ەكى مەملەكەتتىڭ اۋماقتارىنداعى ينۆەستيتسيالىق قىزمەتكە بايلانىستى ماسەلەلەردى رەتتەۋ ءۇشىن قولايلى رەجيم قۇرۋ ءتارتىبى مەن شارتتارىن ايقىندايدى. ءماجىلىس وسى زاڭدى 26-ناۋرىزدا قابىلداعان بولاتىن.

سول كەزدە زاڭ جوباسى بويىنشا نەگىزگى بايانداما جاساعان سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى الىبەك قۋانتىروۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان مەن قىرعىزستان اراسىنداعى كەلىسىمگە 2024 -جىلعى 19-ساۋىردە استانادا قول قويىلدى. كەلىسىمنىڭ ماقساتى - ينۆەستيتسيالىق قىزمەت ءۇشىن قولايلى جاعداي جاساۋ، تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالار اعىنىن ىنتالاندىرۋ جانە ۋاعدالاسۋشى ەلدەردىڭ ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋ.

- كەلىسىمنىڭ جاڭا نۇسقاسىن قىرعىز جاعى 2021 -جىلى قىرعىزستاننىڭ اتقارۋشى بيلىگى قۇرىلىمىنداعى وزگەرىستەرگە بايلانىستى ۇسىنعان بولاتىن. 1997 -جىلى جاسالعان بۇرىنعى كەلىسىم شامامەن 30 جىلدان كەيىن حالىقارالىق جانە ۇلتتىق زاڭناماداعى وزگەرىستەردى ەسكەرە وتىرىپ، جاڭارتۋدى قاجەت ەتتى. قازىرگى زامانعى بولمىس مۇنداي قۇجاتتاردى ينۆەستورلاردى قورعاۋ جانە قولايلى ينۆەستيسيالىق كليمات قۇرۋ تالاپتارىنا جاقسىراق جاۋاپ بەرەتىندەي ەتىپ قايتا قاراۋدى تالاپ ەتەدى. ينۆەستيتسيالاردى كوتەرمەلەۋ جانە قورعاۋ تۋرالى كەلىسىمدەر ينۆەستيتسيالاردىڭ سەنىمدىلىگىنىڭ ماڭىزدى كورسەتكىشى سانالادى، - دەدى ول.

ونىڭ ايتۋىنشا، ەكىجاقتى ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم ينۆەستورلارعا قۇقىقتىق كەپىلدىكتەر بەرىپ، ءتيىستى جاعدايدى قامتاماسىز ەتەدى. بۇل رەتتە، حالىقارالىق اربيتراجعا قول جەتكىزۋ، شەتەلدىك ينۆەستيتسيالارعا ءادىل قاراۋ سياقتى ماڭىزدى تەتىكتەردى بەكىتەدى.

- جالپى، قازاقستان مەن قىرعىزستان اراسىنداعى ساۋدا- ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالار سالاسىنداعى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ ءوسۋ ءۇردىسى بايقالىپ وتىر. قازاقستان قىرعىزستاننىڭ ءۇشىنشى ءىرى ساۋدا سەرىكتەسى سانالادى. ەكى ەل اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 2024 -جىلى 1,7 ميلليارد ا ق ش دوللارى بولدى، بۇل - وسىعان دەيىنگى جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 1,5 پايىزعا جوعارى. قازاقستاننان ەكسپورت 9,6 پايىزعا ءوسىپ، 1,3 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتتى. بۇل ءبىزدىڭ ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناسىمىزدىڭ تۇراقتىلىعىن بايقاتىپ وتىر.

قازاقستان ۇلتتىق بانكىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس، 2024 -جىلدىڭ 9 ايىندا قىرعىزستاننان 4,8 ميلليون دوللار تىكەلەي ينۆەستيسيا تارتىلدى. بۇل كورسەتكىش 2023 -جىلدىڭ 9 ايىمەن سالىستىرعان 18 پايىزعا جوعارى. قازاقستان ينۆەستورلارىنان كورشى ەلگە تىكەلەي ينۆەستيسيالاردىڭ جالپى اعىنى 2024 -جىلدىڭ 9-ايىندا 48 ميلليون دوللار بولدى، بۇل - ونىڭ الدىنداعى كورسەتكىشتەن 4,8 پايىزعا جوعارى، - دەدى ءمينيستردىڭ ورىنباسارى.

زاڭ جوباسى قارالىپ بولعاننان كەيىن باق وكىلدەرىنە ارنالعان بريفينگ وتكىزىلەدى. وندا سەناتور گەنناديي شيپوۆسكيح پەن سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى الىبەك قۋانتىروۆ تىلشىلەر ساۋالىنا جاۋاپ بەرەدى.

سەنات وتىرىسى www.senate.parlam.kz سايتىندا ونلاين رەجيمدە، پالاتانىڭ رەسمي تەلەگرام ارناسىندا، سونىمەن قاتار «24KZ» تەلەارناسىنىڭ تىكەلەي ەفيرىندە كورسەتىلەدى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، وتكەن اپتاداعى سەنات وتىرىسى بارىسىندا سەناتورلار «اكۆاشارۋاشىلىق تۋرالى» جانە وعان ىلەسپە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە اكۆاشارۋاشىلىق، اگروونەركاسىپتىك كەشەن، ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى جانە جەكەلەگەن ورتالىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ فۋنكتسيالارىن قايتا ءبولۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭداردى ەكى وقىلىمدا قارادى. قۇجاتتار جاڭا وندىرىستەردى قۇرۋ جانە جۇمىس ىستەپ تۇرعان وندىرىستەردى كەڭەيتۋ ارقىلى اكۆاشارۋاشىلىقتى ورنىقتى دامىتۋدى كوزدەيدى. سونداي-اق باسەكەگە قابىلەتتى اكۆاشارۋاشىلىق وبەكتىلەرىن ءوسىرۋ كولەمىن ۇلعايتۋ ماسەلەسىنە دە باسا ءمان بەرىلدى.

زاڭدا بالىق وسىرەتىن شارۋالارعا كومەك كورسەتۋگە قاتىستى نورما دا قاراستىرىلعان. مەملەكەتتىك سۋبسيديالاردى بەرۋ ءونىمنىڭ ونىمدىلىگى مەن ساپاسىن ارتتىرۋ، اسىل تۇقىمدى بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋ، ينۆەستيتسيالىق سالىمدار كەزىندە شىعىستاردىڭ ءبىر بولىگىن وتەۋ، سۋ بەرۋ جونىندەگى قىزمەتتەرگە اقى تولەۋ، سونداي-اق، كرەديتتەۋ كەزىندە سىياقى مولشەرلەمەلەرىن سۋبسيديالاۋ سياقتى باعىتتار بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى. مۇنداي نورمالار بالىق وسىرۋمەن اينالىساتىن كاسىپكەرلەرگە شارۋاشىلىقتا كەزدەسەتىن وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋگە كومەكتەسۋ ءۇشىن قولعا الىنىپ وتىر.

- بۇل زاڭدار اكۆاشارۋاشىلىق سالاسىندا تۋىندايتىن قۇقىقتىق قاتىناستاردى رەتتەيدى. جاڭادان ازىرلەنگەن جەكە زاڭ اياسىندا اكۆاشارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرى مەن ولاردىڭ قىزمەت تۇرلەرى ايقىندالدى. سونداي-اق سالاعا جاۋاپتى مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قۇزىرەتتەرى دە ناقتىلاندى. اكۆاشارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرىن مەملەكەتتىك ىنتالاندىرۋ جانە ينۆەستورلارعا قولايلى جاعداي جاساۋ شارالارى دا نازاردان تىس قالعان جوق. زاڭداردى قاراۋ بارىسىندا سەناتورلار ءبىرقاتار ۇسىنىس بەردى. الداعى ۋاقىتتا قارالعان زاڭدار ەلىمىزدەگى اكۆاشارۋاشىلىقتىڭ ورنىقتى دامۋىنا تىڭ سەرپىن بەرەدى دەپ سەنەمىز، - دەدى سەنات سپيكەرى ماۋلەن اشىمبايەۆ.

تالقىلاۋ ناتيجەسىندە سەناتورلار زاڭداردى قولداپ، ولارعا ءبىرقاتار تۇزەتۋ ەنگىزۋدى ۇسىندى. اتاپ ايتقاندا، ۇسىنىلعان وزگەرىستەر بەكىتىلگەن بالىق شارۋاشىلىعى سۋ ايدىندارى مەن ۋچاسكەلەرىندە تەك قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىمەن عانا تىيىم سالۋدى بەلگىلەۋگە جانە اكۆاشارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرى جوسىقسىز اكۆاشارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرىنىڭ تىزىلىمىنە ەنگىزىلەتىن نەگىزدەردى ناقتىلاۋعا قاتىستى ۇسىنىستار ايتىلدى.

سونىمەن قاتار دەپۋتاتتار تابيعي رەسۋرستاردى پايدالانعانى ءۇشىن اقى تولەۋگە بايلانىستى نورمالاردى سالىق كودەكسىنە سايكەس كەلتىرۋ قاجەت ەكەنىن ايتتى. وسىعان بايلانىستى زاڭداردى سەناتورلار ەنگىزگەن تۇزەتۋلەرمەن ماجىلىسكە قايتارۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.

اۆتور

مارلان جيەمباي