بالمۇزداق تۇتىنۋ مەن تاڭداۋدا اباي بولۋ كەرەك

استانا. قازاقپارات - ەلدەگى ءتاتتى نارىق ءساتتى ءجۇرىپ جاتىر. بيىل 5 ايدا 24 مىڭ تونناعا جۋىق بالمۇزداق ءوندىرىلدى. وتكەن جىلعا شاققاندا 17 پايىزعا ارتىق. ءبىزدىڭ ءونىم ت م د مەن قىتايدا سۇرانىسقا يە. 

 ەكسپورت 40 پايىزعا ءوسىپ، 4 جارىم مىڭ تونناعا جەتتى. ال يمپورت كولەمى 3 مىڭ توننا. بالمۇزداق - باعزىدان بار. ءبىراق، ءتۇپ- تامىرىنا تالاس تارقاعان جوق. تاڭدايدا ەريتىن ءتاتتىنىڭ تاريحىن ءار ەل وزىنشە اسپەتتەيدى. ءسۇتتى مۇزداتىپ داستارحانعا قويۋ رەسەيدىڭ ەرتەدەگى ءداستۇرى ەكەن. ال ەجەلگى تاياۋ شىعىس بالمۇزداقتى «قار شەربەتى» دەسە، ورتاعاسىرلىق فرانسيادا ءسۇت مۇزى، يتاليادا نەپوليت مۇزى اتتى تاعام جاساعان. قىتايدا داستارحانعا اپەلسين، ليمون، انار كەسىندىلەرى ارالاستىرىلعان قار مەن مۇز قويعان. قازاق ءسۇتتى مۇزداتپاسا دا تۇزداپ قۇرت نەمەسە شەكەر سەۋىپ بالقايماق ازىرلەدى.

 رەتسەپت ءتۇرلى بولعانىمەن تۇبىندە ءدامى ءتىل ۇيىرەتىن دەسەرت الەمدى جاۋلادى. ءبىز بۇنى «بالمۇزداق» دەيمىز. بالمۇزداق شىعاراتىن ءىرى كاسىپورىننىڭ ءبىرى كوكشەتاۋدا ورنالاسقان. وندىرىستىك قۋاتى تاۋلىگىنە 175 توننا. كولەم نارىق سۇرانىسى مەن شيكىزاتقا بايلانىستى. بيىل جاڭا تاۋار تۇرلەرى شىعادى جانە ءدامى دە تۇرلەنەدى. ءبىراق كورشى رەسەيگە جەتكىزۋدە كەدەرگى كوپ. ودان دا قىتاي مەن دۋبايعا ەكسپورتتاۋدى ويلاستىرىپ وتىر. وندا دەسەرت تۇتىنۋ ماۋسىمى دا ۇزاعىراق.

 ەرسايىن جاقسىلىقوۆ، ءسۇت ونىمدەرىن ءوندىرۋ كاسىپورىنىنىڭ باسشىسى:

 - ونىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. مىسالى، كەي ونىمدەردى كودتاۋ بويىنشا پروبلەما تۋىندادى. ول ءۇشىن تىركەلىپ، ديستريبيۋتورلىق كومپانيا تابۋ كەرەك. ءبىراق بۇعان دەيىن تۇمەن، ومبى سياقتى جاقىن قالالارعا ماي مەن بالمۇزداق جەتكىزىپ تۇرعانبىز. ءبىز قازىر تەك قايتا وڭدەۋگە ارنالعان ونىمدەر ساتامىز.

 ساپاعا جاۋاپتى ماماندار سوڭعى 7 جىلدا بالمۇزداققا قاتىستى شاعىم تۇسپەگەنىن ايتتى. الايدا ساقتانساڭ، ساقتايدى. ءتاتتىنى تەك رەسمي ساۋدا نۇكتەلەرىنەن تاڭداۋ كەرەك. سوسىن تاڭباسى جوق، قولدان جاسالعاننان گورى، زاۋىت ءونىمىن تۇتىنعان ابزال.

سىمبات نۇركەن قىزى، سانيتاريالىق- ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ ءبولىمى باسشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى:

 - ەڭ ءبىرىنشى ءمان بەرەتىن نارسە بالمۇزداقتار ەرىتىلىپ، قايتا مۇزداتۋعا قاتاڭ تۇردە تىيىم سالىنادى. ولاردى مينۋس 18 گرادۋستان جوعارى تەمپەراتۋرادا ساقتاۋدىڭ قاجەتى جوق. قاپتامادا ەشقانداي دەفەكتەردىڭ بولماۋىنا ءمان بەرۋ كەرەك. قاپتاما ۇرلەنىپ كەتپەۋ كەرەك. وعان دا ءمان بەرۋ كەرەك. كاسىپكەرلەرگە ايتاتىنىم توڭازىتقىشتاعى ونىمدەردى ساقتاۋ بارىسىندا تەرمومەتردى قويىپ، كۇندەلىكتى باقىلاپ، وسى ساقتاۋ تەمپەراتۋراسىن كوڭىلگە الىپ وتىرۋ قاجەت.

بالداي ءارى مۇزداي ءونىم ادام اعزاسىنا دا پايدالى. ىشەك جولدارىن جاقسارتىپ، ميكروفلورانى ارتتىرادى. جۇرەك- قان تامىرلارىنىڭ جۇمىسى مەن كوزدىڭ كورۋ قابىلەتىن رەتتەيدى. اسىرەسە كوڭىل-كۇيى تۇسىڭكى، كۇيزەلىستە جۇرگەندەرگە تاپتىرمايتىن ەم. ۇيقىسىزدىقتان دا ارىلتا الادى. ا ق ش بيومولەكۋلالار حيمياسى ينستيتۋتىنىڭ ماماندارى مۇنى زەرتتەپ، دالەلدەگەن. ءبىراق، بالمۇزداق قانتسىز جاسالمايدى. قانت زيان. زات الماسۋدى بۇزادى، كارىلىككە ۇشىراتادى. سوسىن سىيىر سۇتىندە كەزدەسەتىن كوزويين اقۋىزى بار. ال، انا سۇتىندە كوزويين اتىمەن جوق. بالمۇزداققا سارى ماي دا قوسادى. ونىڭ زيانى قانداعى حولەستەريندى كوتەرىپ، جۇرەك تالما اۋرۋلارىنا سوقتىرادى. تىزە بەرسە ءتىزىم كوپ. دەمەك، دەسەرت ەمدەي دە الادى، دەرتتى دە قىلادى. تەك شەگىن ءبىلۋ كەرەك.