سايلاۋدان كەيىنگى العاشقى مارتەبەلى مەيمان: توقايەۆ ازەربايجانعا نە ءۇشىن بارادى

استانا. KAZINFORM - قازاقستان پرەزيدەنتى 11-12-ناۋرىزدا ازەربايجانعا مەملەكەتتىك ساپارمەن بارادى. ەكى كۇنگە سوزىلاتىن ساپاردا مەملەكەت باسشىسى پرەزيدەنت يلحام اليەۆپەن كەلىسسوز جۇرگىزەدى جانە قازاق-ازەربايجان جوعارى مەملەكەتارالىق كەڭەسىنىڭ ءبىرىنشى وتىرىسىنا قاتىسادى. ەكى ەلدىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسى جانە قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ازەربايجانعا ساپارىنان نە كۇتۋگە بولاتىنىن Kazinform ءتىلشىسىنىڭ شولۋىنان وقىڭىز.

ساياسي ىنتىماقتاستىق

قازاقستان مەن ازەربايجان 100 دەن استام قۇجاتتى (سونىڭ ىشىندە مەملەكەتارالىق شارتتاردى، ۇكىمەتارالىق كەلىسىمدەردى، كونۆەنتسيالاردى، حاتتامالاردى، مەموراندۋمداردى جانە ۆەدومستۆوارالىق قۇجاتتاردى) قامتيتىن اۋقىمدى قۇقىقتىق بازا بار.

كوپجاقتى فورماتتا تاراپتار حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ۇيىمدار شەڭبەرىندە بايلانىس ورناتقان.

ەكىجاقتى قارىم-قاتىناس 2005-جىلعى ستراتەگيالىق ارىپتەستىك جانە وداقتاستىق قاتىناستار تۋرالى شارتقا، 2022-جىلعى ستراتەگيالىق قاتىناستاردى نىعايتۋ جانە وداقتاستىق ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋ تۋرالى دەكلاراتسياعا سايكەس دامىپ كەلەدى.

«قازاقستان مەن ازەربايجان اراسىندا دوستىق جانە تاتۋ كورشىلىك قارىم- قاتىناستار دامىعان. سونداي-اق، ەكى مەملەكەت حالىقارالىق قۇقىقتىڭ، ەگەمەندىك پەن اۋماقتىق تۇتاستىققا قول سۇعىلماۋشىلىق قاعيداتتارىن قاتاڭ ساقتاۋعا مىندەتتەنەتىن حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ جاۋاپتى سۋبەكتىلەرى رەتىندە بەلگىلى»، - دەپ سيپاتتادى قوس ەلدىڭ بايلانىسىن ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى ق س ز ي باس ساراپشىسى بولات اۋەلبايەۆ.

ءوزارا ساۋدا بايلانىسى $529 ميلليوننان استى

2023-جىلى قازاقستان مەن ءازىربايجان اراسىنداعى ءوزارا ساۋدا كولەمى 529,4 ميلليون دوللار بولدى. بۇل وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا (463,4 ميلليون دوللار) 14,3 پايىزعا جوعارى.

بۇل رەتتە قازاقستاننان ازەربايجانعا ەكسپورت وسى كەزەڭدە %21,7- عا ءوسىپ، 456,3 ميلليون دوللاردى قۇرادى. ازەربايجان قازاقستانعا يمپورت %17,3- عا ازايىپ، 73,1 ميلليون دوللاردى قۇرادى.

تاۋار اينالىمىنىڭ بۇل كولەمى ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستارداعى بۇكىل كەزەڭدەگى تاريحي ماكسيمۋم بولىپ سانالادى.

ەكىجاقتى ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستاردى دامىتۋعا ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جونىندەگى قازاقستان-ازەربايجان ۇكىمەت ارالىق كوميسسياسىنىڭ جۇمىسى ىقپال ەتىپ كەلەدى.

قازاقستاندا ازەربايجان كاپيتالى بار 1065-كە جۋىق كومپانيا، ازەربايجاندا قازاقستاندىق كاپيتالى بار 150-گە جۋىق كومپانيا تىركەلگەن. ق ر ۇلتتىق بانكىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، 2005-2023-جىلدارى ازەربايجاننان تارتىلعان ينۆەستيتسيالار كولەمى 3 380,8 ميلليون دوللار بولدى.

ازەربايجان وڭدەلگەن ءونىمدى ەكسپورتتاۋعا دايىن

ازەربايجان نارىعى قازاقستاندىق وڭدەلگەن ونىمدەردى ەكسپورتتاۋعا ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. قازاقستان قۇنى شامامەن 300 ميلليون دوللار بولاتىن 100-دەن استام شيكىزات ەمەس تاۋارلاردى جەتكىزۋگە دايىن.

وسىعان بايلانىستى تىكەلەي كوممەرتسيالىق كەلىسىمشارتتار جاسالاتىن ساۋدا وكىلدىكتەرىن الماسۋ تاجىريبەسى ءتيىمدى. سوڭعى وسىنداي ميسسيا 2023-جىلدىڭ ساۋىرىندە باكۋدە 55 ميلليون دوللار تۇراتىن 8 كەلىسىمشارتقا قول قويۋمەن اياقتالدى (باتارەيالار، بولات تاباق، ازىق-تۇلىك).

ترانزيت جانە كولىك ىنتىماقتاستىعى

ەكى ەل دە ازيا-ەۋروپا باعىتى بويىنشا جانە كەرىسىنشە جۇكتەردى جەتكىزۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك جولىنا (TMTR نەمەسە ورتا ءدالىز) باسىمدىق بەرىلەدى.

بۇگىندە TMTR جالپى وتكىزۋ قابىلەتى 6 ميلليون توننا نەمەسە جىلىنا 80 مىڭ كونتەينەر بولىپ وتىر. ءونىم اسسورتيمەنتى - ءتۇستى مەتالدار، قارا مەتالدار، حيميا ونىمدەرى، مۇناي، مۇناي ونىمدەرى، بيداي، قۇرىلىس ونىمدەرى، تەمىر رۋدالارى، حالىق تۇتىناتىن تاۋارلار جانە ت. ب.

ساراپشى بولات اۋەلبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، كاسپي تەڭىزىن ورتاق بولۋى مۋلتيمودالدى تاسىمالدى قاجەت ەتەدى.

قازىرگى حالىقارالىق ەكونوميكالىق جانە ساۋدا قاتىناستارى تىزبەگىندەگى مەملەكەتتەردىڭ ورنالاسۋ گەوساياساتىنىڭ ءوزى ونەركاسىپ، كولىك دالىزدەرى جانە لوگيستيكالىق حابتاردان تۇراتىن ءتيىمدى بايلانىستاردى قۇرۋعا ىقپال ەتەدى.

بۇل باعىتتا ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك جولى ماڭىزدى ورىن الادى.

«ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدىڭ ۇكىمەتى مۇنداي جوبانى ازىرلەۋدە كوزقاراسى مەن مۇددەسى ءبىر بولدى. قازىرگى گەوساياسي جاعدايدا قازاقستان مەن ازەربايجان جاھاندىق ەنەرگيامەن قامتاماسىز ەتۋ، كولىك دالىزدەرى مەن لوگيستيكا جۇيەسىندەگى ماڭىزدى بۋىنعا اينالۋى كەرەك»، - دەيدى ول.

سونىمەن قاتار، مۇناي-گاز سالاسىنداعى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدى باعىتى - قازاقستاندىق مۇنايدى ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك جولى ارقىلى الەمدىك نارىقتارعا تاسىمالداۋ.

«قازمۇنايگاز» ۇ ك ا ق مەن SOCAR اراسىنداعى كەلىسىمدەرگە سايكەس، قازاقستان مۇنايىن اقتاۋ-باكۋ-دجەيحان باعىتى بويىنشا جىلىنا 1,5 ميلليون توننا تاسىمالداۋ 2023-جىلدىڭ ناۋرىزىندا باستالدى.

بۇدان بولەك ازەربايجانعا «ەلەكتروۆوز قۇراستىرۋ زاۋىتى» ج ش س شىعارعان 40 جۇك ەلەكتروۆوزى جەتكىزىلدى. ال «لوكوموتيۆ قۇراستىرۋ زاۋىتى» ج ش س شىعارعان قازاقستاندىق 7 تەپلوۆوزدى جەتكىزۋ جەتكىزۋ ماسەلەسى قاراستىرىلىپ جاتىر.

بۇگىندە تاراپتار ازەربايجانعا قازاقستاندىق لوكوموتيۆتەردى جانە قازاقستانعا ازەربايجاندىق كەمەلەردى ءوزارا جەتكىزۋ تۋرالى كەلىسسوز جۇرگىزىپ جاتىر.

ازاماتتىق اۆياتسيا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تا دامىپ كەلەدى. بۇگىندە قازاقستان مەن ازەربايجان اراسىندا اپتاسىنا جيىلىگى 32 رەيس - «استانا-باكۋ»، «الماتى-باكۋ»، «اقتاۋ-باكۋ» باعىتتارى بويىنشا تىكەلەي رەيستەر بار.

سونداي-اق، باكۋ-اقتاۋ-باكۋ باعىتىندا پاروم قاتىناسى بار. اقتاۋ، قۇرىق جانە باكۋ، اليات حالىقارالىق تەڭىز ساۋدا پورتتارى اراسىندا تىعىز بايلانىس ورناتىلعان.

نەگىزگى بىرلەسكەن جوبالار:

1. 2007-جىلدان باستاپ باكۋدىڭ گوۆسان پورتىندا قازاقستاندىق استىقتى جەتكىزۋ ءۇشىن «باكۋ استىق تەرمينالى» ازەربايجان-قازاق بىرلەسكەن كاسىپورنى جۇمىس ىستەيدى.

2. 2016-جىلدان باستاپ «اقتاۋ تەڭىز پورتى» ا ە ا اۋماعىندا «وندىرىستىك- لوگيستيكالىق ورتالىق» (Azersun Holding، ازەربايجان) جۇمىس ىستەيدى.

ايتا كەتۋ كەرەك، تاعى بىرنەشە بىرلەسكەن جوبا ىسكە اسىرىلىپ جاتىر. سونىڭ ءبىرى - كاسپي تەڭىزىنىڭ تۇبىمەن وتەتىن «ازەربايجان-قازاقستان» باعىتى بويىنشا تالشىقتى- وپتيكالىق بايلانىس جەلىسىن (ت و ب ج) توسەۋ.

بۇل جوبا ەۋروپادان قىتايعا دەيىنگى سيفرلىق تەلەكوممۋنيكاتسيا ءدالىزىن جاسايدى. ول 2025-جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن اياقتالادى دەپ جوسپارلانعان.

سونىمەن قاتار، ازەربايجاندىق «اتەف-گرۋپ» كومپانياسى اقتاۋ تەڭىز پورتىنىڭ اۋماعىندا كابەلدەر مەن ترانسفورماتورلار شىعاراتىن زاۋىت سالىپ جاتىر. وسى جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ءوندىرىس ىسكە قوسىلادى.

بۇلار - مەملەكەتتەر اراسىنداعى اتقارىلعان جانە اتقارىلىپ جاتقان جوبالار. ساراپشى بولات اۋەلبايەۆ بۇدان بولەك ىنتىماقتاستىقتى دامىتاتىن باسقا باعىتتارعا دا توقتالدى.

«قازاقستان ءۇشىن Black Sea Energy كونتەكستىندە جاسىل تەحنولوگيالار مەن ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ دا ءتيىمدى. ەۋروپاعا «جاسىل ءدالىز» باستاماسىنا قوسىلۋ ەكى ەل ءۇشىن دە ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىقتى ارتتىرادى. كليماتتىق جوبالار مەملەكەتارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ كەڭ اۋقىمىن، اتاپ ايتقاندا، عىلىم جانە ءبىلىم بەرۋ سالاسىن، ترانزيت جانە كولىك- كوممۋنيكاتسيالىق مۇمكىندىكتەردى، جوعارى تەحنولوگيالار سالاسىن قامتيدى»، - دەدى بولات اۋەلبايەۆ.

قازاقستان مەن ازەربايجاننىڭ مادەني بايلانىسى تەرەڭدە جاتىر

قازاقستان مەن ازەربايجان تەك ەكونوميكالىق مۇددەلەردى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە جالپى تۇركى تامىرلارىنا نەگىزدەلگەن مادەني جانە تاريحي بايلانىستاردى بىرىكتىرەدى. ەكى ەل ءۇشىن دە بۇل ەتنومادەني تۋىستىق پەن رۋحاني جاقىندىقتى اسپەتتەيتىن سىرتقى جانە ىشكى ساياساتتىڭ ماڭىزدى ەلەمەنتى بولىپ سانالادى.

سوڭعى بەس جىلدا ءبىرقاتار مادەني شارا - ازەربايجانداعى قازاق كينوسىنىڭ كۇندەرى، باكۋدە «استانا وپەرا» تەاترى ارتىستەرىنىڭ گالا-كونسەرتى جانە باسقالارى ۇيىمداستىرىلدى. ازەربايجاندا اباي قۇنانبايەۆ، جامبىل جابايەۆ، احمەت بايتۇرسىن ۇلى، روزا باعلانوۆانىڭ مەرەيتويلارىن مەرەكەلەۋگە ارنالعان ءىس-شارالار ءوتتى.

ازەربايجان تىلىندە الاش وردا پارتياسىنىڭ قايراتكەرلەرى تۋرالى عىلىمي ماقالالار جيناعى جارىق كوردى. ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا وراي باكۋدە ونىڭ ەسكەرتكىش تاقتاسىن قايتا ورناتۋ ءۇشىن ەستەلىك اكسيا ءوتتى.

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ 2022-جىلى ازەربايجانعا رەسمي ساپارى اياسىندا سۋمگايت قالاسىنىڭ ءبىر كوشەسىنە احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ەسىمى بەرىلدى.

ەكى ەلدىڭ جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق بەلسەندى دامىپ كەلەدى: تۇراقتى نەگىزدە ستۋدەنتتەرمەن وقۋ جانە عىلىمي تاعىلىمدامادان ءوتۋ ءۇشىن الماسۋ جۇرگىزىلەدى.

قازاقستاننىڭ كورنەكتى قايراتكەرلەرىن ەسكە الۋ جانە ساقتاۋ ماقساتىندا ازەربايجان مەملەكەتتىك مۇناي جانە ونەركاسىپ ۋنيۆەرسيتەتىندە قازاقتىڭ كورنەكتى مۇنايشىسى، ق ر عىلىم مەن تەحنيكانىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى سافي وتەبايەۆتىڭ بارەلەفى ورناتىلدى.

ازەربايجان ۇلتتىق كىتاپحاناسىندا قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى كەمەل توقايەۆتىڭ 100 جىلدىعىنا جانە ازەربايجان ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى مير جالال پاشايەۆتىڭ 115 جىلدىعىنا ارنالعان «تۇركى ادەبيەتىنىڭ شەبەرلەرى» تاقىرىبىندا كونفەرەنسيا ءوتتى

پرەزيدەنتتىڭ ءۇشىنشى ساپارى

ەندى باستى تاقىرىپقا ورالساق… وسى جىلى 7-اقپاندا ازەربايجاندا كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى ءوتتى. يلحام اليەۆ قايتا سايلاندى.

ال، مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت توقايەۆ - سوڭعى سايلاۋدان كەيىن باراتىن العاشقى قوناق جانە ول مەملەكەتتىك ساپارمەن بارادى. جالپى، بۇل - مەملەكەت باسشىسىنىڭ ازەربايجانعا ءۇشىنشى ساپارى.

العاشقى رەسمي ساپار 2022 -جىلدىڭ 24-تامىزىندا ءوتتى. ال 2023-جىلعى 24-قاراشادا قاسىم-جومارت توقايەۆ سپەكا فورۋمىنا قاتىسۋ ءۇشىن ازەربايجانعا جۇمىس ساپارىمەن باردى. وسى ساپار اياسىندا ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆپەن ەكىجاقتى كەزدەسۋ وتكىزدى.

وسى ساپاردا مەملەكەتتەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى ءبىرقاتار ەكىجاقتى قۇجاتتارعا قول قويۋ جوسپارلانعان. سونداي- اق، پرەزيدەنت توقايەۆ فيزۋليگە بارىپ، قۇرمانعازى اتىنداعى بالالار شىعارماشىلىق ورتالىعىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىسادى.

بۇگىن قازاق حالقىنىڭ اتىنان سىيلىعىمىزدىڭ تۇساۋكەسەرى بولدى - قۇرمانعازى اتىنداعى ونەر مەكتەبى سالىنادى، - دەگەن توقايەۆ بىلتىر باكۋدە ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆپەن كەزدەسۋىندە.

اقوردانىڭ حابارلاۋىنشا، 3100 شارشى مەتر بولاتىن ەكى قاباتتى عيمارات 600 وقۋشىعا ارنالعان.

نەگىزگى باعىتتارى - ۆوكال جانە مۋزىكالىق اسپاپتار، روبوتوتەحنيكا، 3D مودەلدەۋ، ۆەب-ديزاين، فوتو جانە ۆيدەو ءتۇسىرۋ بولادى.

سونىمەن قاتار، قولونەر، ونىڭ ىشىندە كىلەم توقۋ جانە قىش بۇيىمدارىن جاساۋ، سونداي-اق ءارتۇرلى سپورتتىق جانە حورەوگرافيالىق ساباقتار قاراستىرىلعان.

قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ازەربايجانعا الداعى مەملەكەتتىك ساپارى اياسىندا وڭىردەگى وزگەرمەلى جاعدايدى ەسكەرى وتىرىپ، ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى دامىتۋ جانە جان- جاقتى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ - ەكى پرەزيدەنتتىڭ باستى نازارىندا بولادى.

اۆتور

راحيلا تلەۋوۆا