روبوتوتەحنيكانى قازاق تىلىندە ۇيرەتەمىز - جاس كاسىپكەر
قازىر ەڭبەك ەتەمىن دەگەن جانعا مۇمكىندىك جەتەرلىك. ينتەرنەت جەتىستىككە جەتەمىن دەگەن ءار جانعا مۇمكىندىكتەر ەسىگىن اشتى. د س پ دەرتىنە شالدىعىپ، بالا كۇنىنەن ارباعا تاڭىلعان جەتىسۋلىق دامير نۇركەجانوۆ - ينتەرنەتتىڭ ەرەكشە «قابىلەتىن» ەرتە مەڭگەرگەن جاننىڭ ءبىرى. بالا كۇنىنەن تەحنيكاعا قۇمار بولىپ وسكەن دامير دەنساۋلىعىنا بايلانىستى وتىرىپ جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ماماندىقتى جانىنا سەرىك ەتكەن.
«قازىرگى جەتىسۋ وبلىسى، ەسكەلدى اۋدانى، ماتاي اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدىم. 11 جىلدىق مەكتەپتى سول اۋىلدا ءتامامدادىم. تومەنگى سىنىپتاردا دەنساۋلىعىما بايلانىستى ۇيدەن وقىدىم. جوعارى سىنىپتاردا ۇ ب ت-عا دايىندالۋ كەرەك بولعاندىقتان مەكتەپكە بارىپ وقىدىم. ۇ ب ت-دا 100 ۇپاي جيناپ، تالدىقورعانداعى ءىلياس جانسۇگىروۆ اتىنداعى جەتىسۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنە وقۋعا ءتۇستىم. بالا كۇنىمنەن تەحنيكاعا قۇمار بولدىم. ۇيدەگى ساعات، DVD ديسك، ماگنيتوفونداردى «شاشىپ» تاستاپ، كەيىن قايتا قۇراستىراتىنمىن. ءبىر شاشقاننان كەيىن تۋرا سولاي جيناي المايمىن، ءبىراق و جاق، بۇ جاعىن اۋدارىپ-توڭكەرىپ قاراپ، ءجىتى زەرتتەيتىنمىن. ءار تەحنيكانىڭ قالاي جۇمىس ىستەيتىنى قىزىق بولاتىن. اتا-انام «مۇنى قويا عوي» دەپ ەشتەڭەدەن شەكتەمەيتىن. كوپ نارسەنى YouTube-تان ءوزىم ۇيرەندىم. بىرەۋدىڭ تەلەفونى سىنىپ قالسا ونى جوندەپ بەرەمىن. وقۋشىلارعا 500-1000 تەڭگەگە فونوگرامما جازىپ بەرەتىنمىن. اۋىل تۇرعىندارى ءۇشىن فونوگرامما دەگەن قىزىق بولاتىن. كليەنتتەرىم كوپ بولدى. كۇزگى بال كەشى، جاڭا جىل قارساڭىندا ءبارى فونوگرامما جازۋ ءۇشىن مەنىڭ ۇيىمە كەلىپ الاتىن. ۇ ب ت-عا دايىندالار كەزدە ونىڭ ءبارىن توقتاتۋعا تۋرا كەلدى. دەنساۋلىعىما بايلانىستى ماعان ءبىر ورىندا وتىرىپ ىستەيتىن جۇمىس كەرەك بولدى. ەكونوميست بولامىن نەمەسە IT سالاسىنا بەت بۇرامىن دەپ ويلادىم. كومپيۋتەرگە قۇمار بولعان سوڭ IT سالاسىن تاڭدادىم. ءسويتىپ اقپاراتتىق جەلىلەر، باعدارلامالاۋ ماماندىعىنا وقۋعا ءتۇستىم»، - دەيدى ءوزى.
دامير ستۋدەنتتىك جىلدارىن دا تەككە وتكىزبەگەن. بەلسەندى ستۋدەنت بولىپ، جەكە كاسىبىن باستاعان.
«ستۋدەنت كەزىمدە باعدارلاما جاساقتاۋدى ۇيرەنىپ الدىم. سوسىن توپتاستارىما كومەكتەسەتىنمىن. يننوۆاتسيالىق جوبالار جاساپ، كونكۋرستارعا كوپ قاتىساتىنمىن. مەن وقۋعا تۇسكەن جىلدارى ۋنيۆەرسيتەتتە ستارتاپ جوبالار اشىلدى. سول جوبالاردىڭ اياسىندا يننوۆاتسيالىق يدەيالار بويىنشا باعىت-باعدار بەرەتىن، قارجىلاي قولداۋ كورسەتەتىن. سول كونكۋرستارعا جىل سايىن ءوز يدەيالارىمدى جىبەرەتىنمىن. الايدا باستاپقى ءۇش جىلدا ەش ورىن المادىم. سوڭعى كۋرستاردا ناقتى جوبالار ۇسىنىپ، جۇلدەگەرلەر قاتارىنان كورىنە باستادىم. تەلەديدار، اقشالاي گرانتتار ۇتىپ الدىم. سول كەزدەن باستاپ جەكە كاسىپ اشۋ تۋرالى وي كەلدى. ۇلگەرىمىم جاقسى بولعاندىقتان ەڭ جوعارعى شاكىرتاقى الاتىنمىن. ءبىر شاكىرتاقىما تاۋار الدىرىپ، ساۋدا جاساپ كوردىم. ول كاسىبىم كوپكە بارعان جوق. ءبىراق ساتۋدى ۇيرەندىم، جەكە كاسىپكەرلىكتى قالاي جۇرگىزۋگە بولاتىنىن ءبىلدىم»، - دەيدى ول.
جەكە كاسىپكەرلىككە دەگەن تالپىنىس ءداميردى جەكە مەكتەپ اشۋعا جەتەلەدى. وسىلايشا 4-كۋرستا وقىپ جۇرگەن ول تاۋەكەلگە بەل بۋىپ، روبوتوتەحنيكا مەكتەبىن اشقان.
«ول كەزدە مەنىڭ جەكە نوۋتبۋگىم جوق-تىن. ءبىراق باعدارلاما جاساقتاۋدى بىلەمىن. ۇيرەنگىسى كەلەتىن ادامدار وزدەرىنىڭ نوۋتبۋگىن الىپ كەلەتىن. قاي جەردە ينتەرنەت بار، سول جەرگە وتىرا قالىپ ۇيرەتىپ ءجۇردىم. كەيىن دوستارىم كەلە باستادى. سوسىن جارناما ارقىلى كليەنت تارتتىم. باستاپقىدا تەك باعدارلاما جاساقتاۋ مەكتەبى بولادى دەپ ويلاعانمىن. ول ۋاقىت - روبوتوتەحنيكانىڭ ەندى دامىپ جاتقان كەزى. ونى مەڭگەرمەسەم بولماس ەكەنىن جەتە ءتۇسىندىم. ول كەزدە 4-كۋرستا وقيمىن. ۋنيۆەرسيتەتتە جارتى ستاۆكامەن جۇمىس ىستەيمىن. جالاقىم - 46 مىڭ تەڭگە. شاكىرتاقىم مەن جالاقىمدى جيناپ، مەكتەپتىڭ شىعىنىن جاۋىپ وتىردىم. 3-4 اي سولاي ءجۇردىم، وقۋشى از، تابىس جوق. تۇسكەن ازىن-اۋلاق اقشاسىن مەكتەپكە قۇيدىم. مەكتەپتىڭ جۇمىسىن 2019 -جىلعى قاڭتاردا باستاعانمىن. كوكتەمدە وبلىستىق روبوتوتەحنيكا سايىسى وتەتىنىن ەستىپ، وعان وقۋشىلارىمدى قاتىستىرىپ، باق سىناپ كورەيىن دەدىك. ناتيجەسىندە 2-ورىندى يەلەندىك. ءاۋ باستا بويىمدى بيلەگەن قورقىنىشتى وسى جەڭىس سەيىلتىپ، ەرەكشە شابىت بەردى. دەمەك بالالارعا پايداسى بار ەكەن عوي، قانداي قيىندىق بولسا دا، وسى ءىسىمدى جالعاستىرعانىم ابزالىراق دەپ شەشتىم. وقۋىمدى اياقتاپ، ديپلوم العاننان كەيىن جۇمىسىمنان شىعىپ، تۇبەگەيلى وسى كاسىبىمدى دوڭگەلەتۋگە بەل بۋدىم. ءتۇرلى جارىسقا قاتىسىپ، بىرنەشە گرانت ۇتىپ الدىق. سول بىزگە كوپ كومەك بولدى»، - دەيدى دامير.
قازىر ءداميردىڭ مەكتەبى كوپ وقۋشى بارعىسى كەلەتىن ءبىلىم وشاعىنا اينالعان. ول اشقان روبوتوتەحنيكا مەكتەبىنىڭ تالدىقورعاندا ەكى بىردەي فيليالى جۇمىس ىستەيدى. وندا 180 نەن استام وقۋشى روبوتوتەحنيكا سالاسىنىڭ قىر- سىرىنا قانىعىپ ءجۇر.
«قازىر ءبىر فيليالىمىز ءبىر عيماراتتىڭ ءبىرىنشى قاباتىن تولىقتاي الىپ وتىر. اۋدانى 100 شارشى مەتردەن اسادى. ءبىرىنشى جىلى ءبىر كابينەت، ەكىنشى جىلى ەكى كابينەت بولىپ ۇلعايىپ وتىردىق. ەكىنشى فيليالدى بىلتىر اشتىق. سۇرانىس وتە جوعارى. كەزەكتە تۇرعان بالالارىمىز دا بار. بالالاردىڭ جاسىنا قاراي توپ- توپقا ءبولىپ وقىتامىز. 5-8 جاس ارالىعى - كىشى توپ، 8-14 جاس ارالىعى - ۇلكەن توپ. 14 جاستان اسقان جاسوسپىرىمدەر دە كەلەدى، ولار باسقا توپ. وقۋشىلار مەكتەپتەگى ساباعىنان كەيىن كەلىپ، وسىندا بىرنەشە ساعات روبوت جاساپ، ۇيرەنەدى. قازىر ەكى فيليالدا 10 شاقتى ۇستاز، 180-نەن استام وقۋشى بار. ءوزىم وقۋشىلاردان بولەك ۇستازداردى دا وقىتامىن. مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە جارىستارعا قاتىسۋ جاعىنان كومەك كورسەتەمىز. روبوتوتەحنيكا بويىنشا وتەتىن جارىس كوپ. وسى ايدىڭ وزىندە بىرنەشە جارىس قاتارىنان وتپەك. وقۋشىلارىمىز وتكەن اپتادا عانا الماتىدا وتكەن ورتا ازيالىق جارىسقا بارىپ، ەكىنشى ورىن الىپ كەلدى. كەلەسى ايدا وبلىستىق جارىستار وتكىزىلمەك. استانا قالاسىندا وتەتىن حالىقارالىق جارىسقا تاس-ءتۇيىن دايىندالىپ جاتىرمىز. ءبىرىنشى رەسپۋبليكالىق ىرىكتەۋ كەزەڭى وتەدى. سوعان 16 وقۋشىنى باپتاپ جاتىرمىز»، - دەيدى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، روبوتوتەحنيكانىڭ بالا دامۋىنا پايداسى كوپ.
«روبوتوتەحنيكانىڭ پايداسى وتە كوپ. باستىسى، كوپ بالا بۇل ىسكە قاتتى قىزىعادى. روبوتوتەحنيكادا فيزيكا، گەومەتريا، ينفورماتيكا سياقتى بىرنەشە ءپاننىڭ ەلەمەنتى بار. بالا كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاپ وينايدى، وي-قيالى، فانتازياسى داميدى. قانداي روبوت جاسايتىنىن ەلەستەتىپ، قيالىندا قۇراستىرادى. روبوتتىڭ قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن تۇسىنەدى، قولى جاتتىعادى. عالىمدار ەرتە جاستان قولمەن جۇمىس ىستەگەن بالانىڭ وي-ءورىسى ەرتە داميتىنىن دالەلدەگەن. ءار بالا ءوز روبوتىن جاساپ بىتكەننەن كەيىن اتا-اناسىنا ۆيدەوەسەپ جىبەرەدى. وسىلايشا پرەزەنتاتسيا جاساۋعا ۇيرەنەدى. بولاشاقتا كەز-كەلگەن جەردە قىسىلماي، ءوزىن تانىستىرىپ، سويلەي الاتىن بولادى. كوماندالىق جۇمىسقا ۇيرەنەدى، دوس تابادى. وقۋشىلارىمىز وسى ۋاقىتقا دەيىن 77 جۇلدە الىپتى. بۇل - ۇلكەن ناتيجە. وسىنداي جەتىستىكتەرىمىزدى كورىپ، ءبىر-بىرىنەن ەستىگەن باسقا اتا- انالار ءوز بالالارىن ەرتىپ كەلەدى. قازىر روبوتوتەحنيكا مەكتەپتەرىندەگى نەگىزىنەن ورىس تىلىندە جۇرگىزىلەدى عوي. ال ءبىز ساباقتى قازاق تىلىندە دە وتكىزەمىز. ەرەكشەلىگىمىز دە، ارتىقشىلىعىمىز دا وسى. باسقا قالالاردان دا سۇرانىس ءتۇسىپ جاتىر. بولاشاقتا بۇل مەكتەپتى ۇلكەيتكىم كەلەدى. جاقىندا روبوت شىعاراتىن شەبەرحانا اشتىق، 3D پرينتەر، لازەرلىك ستانوك ساتىپ الدىق. روبوتتى تەك قۇراستىرىپ قويماي، وقۋشىلار قۇرىلعىلار ويلاپ تاۋىپ، وزدەرى جاساپ شىعارسا دەيمىز. سەبەبى قازىر روبوتوتەحنيكاعا سۇرانىس جوعارى. جوعارى وقۋ ورىندارىندا وسىنداي ماماندىقتار اشىلىپ جاتىر. بولاشاقتا روبوتپەن جۇمىس ىستەيتىن كاسىپورىندار كوبەيەدى. ال بىزدە روبوتپەن جۇمىس ىستەۋ بىلەتىن، تەحنيكا ءتىلىن تۇسىنەتىن ماماندار تاپشى»، - دەيدى ول.
turkystan.kz
