ەرتاي اشىقبايدىڭ ولەڭدەرى
ەرتاي اشىقباي 1956- جىلى 24 -ساۋىردە اقتوبە وبلىسى، تەمىر اۋدانىنىڭ باباتاي اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى. ورتا مەكتەپتى بىتىرگەن سوڭ تەمىر اۋداندىق «جۇمىسشى تۋى»، تورعاي وبلىستىق «تورعاي تاڭى» گازەتتەرىندە قىزمەت ىستەدى.
1983- جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەننەن بەرى اقتوبە وبلىستىق «اقتوبە» گازەتىندە قىزمەت ىستەپ كەلەدى. قازىر باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى.
«قوس مەڭ» (1988)، «جاقسى باعا» (1991)، «ۇيا» (2003)، «اشىق ساباق» (2003)، «عاشىقتار مەكتەبى» (2004)، «قاڭتارداعى قۇس» (2007)، «قوبىلاندىنىڭ قونىسى» (2008) جىر جيناقتارى جارىق كوردى.
قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى اتىنداعى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى. حالىقارالىق «دارابوز» بايگەسىنىڭ، ءتورت دۇركىن بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان ۇزدىك شىعارمالاردىڭ رەسپۋبليكالىق جابىق كونكۋرسىنىڭ، ءۇش دۇركىن رەسپۋبليكالىق جىر ءمۇشايراسىنىڭ جۇلدەگەرى.
مۇندا اقىننىڭ «كوكتەم. قۇستار»، «كۋرستاستارعا»، «تاعى ءبىر حات»، «ءبىر اڭگىمە»، «اقىندار»، «ءۇمىتسىز ساپار»، «جارىسسوز»، «قازمۋ. جۋرفاكتىڭ ستۋدەنتتەرى»، «تۇمان. جاپىراق»، «ەركەكتەرگە ەسكەرتۋ»، «سىر-ساندىق»، «ناۋرىزدىڭ قارى»، «ەسكى ەلەس»، «استانا. ستۋدەنتتەر ءۇيى. 110 بولمە»، ءبىرجان جانە ءبىز» سەكىلدى ولەڭدەرى بەرىلدى.
كوكتەم. قۇستار
بۇل قىستا دا وزىق جۇرتقا تەڭەلمەي،
مەملەكەت ابىرويىن توكسەك تە،
كۇن جىلىندى -
سەنبەيمىن بە، سەنەم بە، ەي؟
تابان ءتيدى كوك شوپكە.
جەردىڭ ءۇستى، وبالى نە، قۇلپىرادى،
جىلىتايىن توڭىپ قالعان كۇلكىمدى.
...«كەشىرىڭىز، ءبىز وسىندا تۋدىق» دەپ،
كەلىپ جاتىر كەتكەن قۇستار بىلتىرعى.
رۇقسات تا سۇراماي،
قونىپ جاتىر - بۇ قالاي؟
تاعى قاشىپ كەتەر مە ەكەن بۇل قۇستار
جەلتوقساندا الاعاي دا بۇلاعاي؟
تاعى دا سول اق قار، كوك مۇز تايعاقتا،
بۇلارسىز-اق مىنەمىز بە قايراتقا؟
...كوكتەم جايلى ولەڭ جازۋ قىزىق-اق،
شىركىن، ءبىزدىڭ ايماقتا.
قوندى قۇستار... جەك كوردىك پە ونى ءبىز؟
ۇيا بۇزىپ كىرلەنگەن جوق قولىمىز.
سەندەر ەمەس كەلگەندەردىڭ الدى-ارتى،
ۇيرەنگەنبىز.
...قۇستار، ۋا، قونىڭىز!
الماتى - اقتوبە
كۋرستاستارعا
سول كەتكەننەن، ايتەۋىر، شەشپەدىم بەل،
كوپ سورتاقتى بىلەدى كەشكەنىمدى ەل،
بىلەدى كەيدە جەل بوپ ەسكەنىمدى ەل،
ەندى سال دەس بەرىڭدەر.
...الماتىنى... سول جىلى... بۇل مەنەن دە...
الىپ قالىپ ەدىڭدەر... نە ىستەدىڭدەر؟..
كۇندىز كىمدەر جۇرەدى بىزدەي قالقىپ،
بىزدەي بالقىپ جۇرەدى كەشكە كىمدەر؟
...ماڭ-ماڭ باسقان انەۋ ءبىر كەربەزدەردىڭ
كوكەيلەرىن نەلىكتەن تەسپەدىڭدەر؟
...البومدا قانداي سۋرەت ساقتالىپتى،
تۇسەدى وڭاشادا ەسكە كىمدەر؟
مىنا جاقتا جۇرەگىم ءجۇز ۇلىدى،
الماتىنىڭ ءتاتتى ەدى... كۇزى... مۇڭى...
كوپ ەدى اڭقاۋ اعا، قىزىق ءىنى،
ارينە، كوركەم ەدى... قىزى... گۇلى...
الماتىنىڭ سول ءسانىن تارتىپ العان -
ءومىر دەگەن اقىلسىز بۇزىق ۇرى.
سولاي ما، قۇرمەتتى م.تالدىبايەۆ،
سولاي ما، قادىرلى م.ءىزىم ۇلى؟!
اشىلمايدى، ايتەۋىر، كۇن قاباعى،
بۇلاق باستان وسىلاي بۇلعانادى،
وسىلايشا ءدۇلدىل كۇن ۇرلانادى.
ءبىز كورمەگەن بىرەۋلەر تەپسىنەدى،
ءبىز كورمەگەن بىرەۋلەر بۇلدانادى.
...بىزدەر كەزگەن باقتارعا كىم بارادى؟
الماتىنىڭ ءموپ-ءمولدىر جىلعالارى
جۇرگەن جوق پا شىلدەدە قۇرعاعالى؟
قۇم استىندا كومىلىپ جاتىر ما ەكەن
ءبىزدىڭ شاشپا قىزداردىڭ سىرعالارى؟
...سول كەتكەندە... سول جىلى... بۇل مەنەن دە...
الىپ قالىپ ەدىڭدەر بۇل قالانى...
مۇڭايعانىم بولماسا كۇزدە كەي كۇن،
مەن سەندەردى اسا كوپ ىزدەمەيمىن.
ءبىر بورىككە سىيمايتىن ءبىر باسىمدا
كەسىرلىگى بار، سىرا، ءجۇز كەدەيدىڭ،
...اقتوبەنىڭ شاتتىعىن ۇزبەگەي كۇن.
مىناۋ كۇلاي حانىمنىڭ موينىنداعى
جوعالمايتىن اق مونشاق تىزبەدەيمىن.
...سونداعى... الىپ قالعان الماتىڭىز...
قايىرلى بولا بەرسىن سىزگە دەيمىن.
تاعى ءبىر حات
ەجەلگى ءتارتىبىمدى بۇزبايىن دا:
ولەڭ جازدىم، الماتى،
ءسىز جايىندا.
سالەم ايت،
تەرەك-ۇلعا، قىز-قايىڭعا!
ءار كوشەڭىز -
اۋەن عوي الەۋمەتتىك،
ءسىز باس شۋماق بولعاندا،
ءبىز -
قايىرما.
ماعان ۇقساپ تۇراتىن شۋاعىڭدى
تونايىن با،
تاعى دا سىزدايىن با؟
بۇلتتارىمدى بەرەيىن،
كۇز دايىن با؟
ۋايىمدا مەنى،
حات جازعان وسىلايشا،
اناۋ ءتىلسىز الاتاۋ-قۇزدى ۋايىمدا!..
ۋا، مىنە،
سىركىرەي باستادى اسپان!
...جوق. جازايىن باسقا حات. باسقا داستان.
بۇل داستان -
ءبىز كەستەدەن تاستاماس ءپان.
ۇمىتىپ قالساڭىزدار قايتالايىن:
مەن ەسىك ەم،
الگى قىز جاسقانا اشقان،
هام ولەڭ ەم،
كادىمگى تاسقا باسقان.
بەۋ، نۇرلى كەش،
ەسىڭە ءتۇسىر مەنى،
مەنەن، ۋا، اۋلاققا قاشپا،
جاس تاڭ!
بوز بۇركىت ەم،
جۇلدە العان باس تالاستان.
...قايدا سول ادال ايدىن،
اسپالى باق؟
مىنا تامشى يەسى -
باسقا بۇلاق،
باسقا تولقىن -
مىنا جۇرت استانا اسقان.
مەن سەندەردى كوپ بولدى جىر قىلعالى،
اكىمى جاقسى قالا تۇرعىندارى،
قيالىم، و، قانشاما ءتۇندى ۇرلادى.
باقشاڭدا تورعىن گۇلدەر تولىقسي ما،
اقشامدا قانشا كۇلكى سىڭعىرلادى،
كوشەدە دوڭگەلەي مە نۇردىڭ ءدانى؟
ءالى كەلىپ جاتىر ما باسقا جاقتان
باسقا جۇرتتىڭ بەيكۇنا بۇلعىندارى؟
ۋا،
مەن دە ءبىر ادال قورىقشى ەدىم،
بۇلعىن ەدى،
و، مەنىڭ قۇربىم-داعى.
ءاي، دۇنيە-اي،
سايراي ما بۇرىنعىشا
قالانىڭ قام كوڭىلدەۋ بۇلبۇلدارى،
قايتالاي ما باياعى ءبىر مۇڭدى ءالى؟
...قانشا زامان ءوتتى، و، ودان بەرى،
باياعىشا سۇيمەيدى توعان مەنى،
ءبىزدىڭ كول ودان بەرى مىڭ قۇرعادى،
بۇلعىندار مەن بۇلبۇلدار بۇلدىرلادى.
...ارعى جاعىن ايتپايمىن.
ساۋ بولىڭىز،
بەۋ، الماتى قالاسى تۇرعىندارى!
ءبىر اڭگىمە
ۇسىنىلعان جوق بىزگە دە ءتور بىردەن،
كوپ تىرلىككە ءوزىمدى ءوزىم كوندىرگەم.
ويىل مىناۋ،
قيىل اناۋ،
سودان سوڭ...
الماتىنى كورگىم كەلدى،
كوردىم مەن.
ەرتە سولىپ ءبىزدىڭ جاقتا بۇلدىرگەن،
بولىسۋگە جارامادى قۇربىممەن.
باقشا شاعىن،
كوشە شولاق،
ارينە،
الماتىدا جۇرگىم كەلدى،
ءجۇردىم مەن.
قىزىل-جاسىل گۇلگە تولىپ كەتتى ىرگەم،
كوپ تانىستىم ىلعي جاڭا تەك-تۇرمەن.
كۇندەر بولدى كوكىرەككە لەپ كىرگەن،
تۇندەر بولدى ازداپ ازاپ شەكتىرگەن،
شۋاق اناۋ،
كوز جاسىمدى كەپتىرگەن.
مەن -
اقتوبە ولكەسىنىڭ وزەنى،
الماتىدان كەتكىم كەلدى،
كەتتىم مەن.
الماتىڭىز سول ەدى،
ەندى، مىنە، ەرتىپ كەلىپ كونەنى،
اسپان نەگە مازالايدى،
و، مەنى،
بۇلتتار نەگە ۇساق تامشى توگەدى،
جۇلدىز نەگە بىرتە-بىرتە سونەدى؟
ءبىر سىنىق مۇڭ تۇرتكىلەيدى،
تونەدى،
مەن بىلمەيمىن،
نە سۇرايدى ول مەنەن؟
...ءاي، ءجون ەدى الماتىنى كورمەگەن،
الماتىعا بارماعانىم ءجون ەدى..
اقىندار
ءومىر دەگەن -
بوس ورىن كوپ ءىرى باق،
وتىرا بەر،
شاتىرىڭدى قۇرىپ اپ.
ءبىر شاتىردا ءبىز دە وتىرمىز،
مىنەكي،
انەبىرەۋ جاعدايلاردان ءتىرى قاپ.
ءتىرى قالۋ وڭاي بولعان جوق ءتىپتى،
داۋىل ۇردى،
جىندى جەل دە سوقتىقتى.
«ءاي، مىنالار قاشان كەلەر ەكەن» دەپ،
قوس اعايىن -
مۇڭكىر-ناڭكىر كوپ كۇتتى.
كۇتتى ولار كەزدەرىن ءبىر ساڭقىلدار،
بارساڭ، ءبىتتى:
الدىڭ - ءورت تە،
ارتىڭ - جار.
قايدان بارا قوياسىڭ-اۋ،
شارۋاڭ بار،
ايەلىڭە بەرىپ قويعان انتىڭ بار.
ۋايىم با،
توزاق وتى لاپىلدار؟
راس،
بىردەن ازىرەيىل جاقىندار.
ءبىراق،
سەنىڭ ءۋاجىڭ - زور،
ءداتىڭ - نار:
بولماعانمەن
مۇقاعالي، تولەگەن،
بۇل جاقتا دا قيماس ءبىراز اقىن بار.
بۇل جاقتا دا،
كادىمگىدەي تەرگەيدى،
«ولمەي جۇرگەن، و، بۇل نە ەتكەن ەر» دەيدى.
اقىندارعا ءوز ەركىمەن ولۋگە،
نەگە تولىق مۇمكىنشىلىك بەرمەيدى؟
ءجا،
توقتايىن،
بۇل نە وكپە،
بۇل نە سىن،
اعايىندار رەنجىپ قاپ جۇرمەسىن.
جاي انشەيىن ايتادى عوي،
اقىندار
ەشۋاقىتتا ولمەيتىنىن بىلگەسىن.
ءۇمىتسىز ساپار
دالا ساپ-سالقىن. ءۇي دە مۇزداپ تۇر،
سۋىق جەل،
قۋىپ جەتتىڭ بە مەنى؟
اتقوسشىلىققا كەيدە كۇزدى اپ ءبىر،
اقتوبەدەن كەتكىم كەلەدى.
كەتكىم كەلەدى،
قايدا بارامىن،
بۇل كۇز ەكەۋمىز كىمگە كەرەكپىز؟
قاي بەدەلىمدى مەن پايدالانامىن،
تۇسىندىرەمىز مۇلدە نە دەپ ءبىز؟
و، كەلە مە اتتانۋعا لايىق ءبىر كۇن،
الدە قاراڭعى تۇنەك پە الدىمىز؟
مەن وتە مۇڭايىپ تۇرمىن،
كۇز،
ۋا، ءسىز دە جۇدەپ قالدىڭىز.
ال تاستايىق كول-قۇستى،
بۇلاق-تايدى،
تاستاپ كەتەيىك قارا بۇلت جامىلعان ايدى.
ءبىزدى ءبىراق ەشكىم دە ۇناتپايدى،
...ەشكىم ءبىزدى قابىلدامايدى!
جارىس ءسوز
زور قوعامنىڭ، نە بەدەلدى كەڭەستىڭ
ءتوراعاسى ەمەسپىن.
ولاي-بىلاي بارعان كەزدە، ارينە،
ماشينەمەن الىپ جۇرمەس مەنى ەشكىم.
جازۋ، سىزۋ - ماعان قونعان باق، تالاپ،
دەرسىز، بالكىم: «ال، نە جازدىڭ، ماقتان-اق».
اتتەڭ، اكەم حالىق جاۋى بولماپتى،
جازار ەدىم ءبىر پوەما... اقتاپ اپ...
قوزى باقتىم. ۇيرەك باقتىم. قاز باقتىم.
عاشىق بولدىم - تارتتىم سوندا ازداپ مۇڭ.
ديسسيدەنتتىك ماعان قايدان بۇيىرسىن -
ۇكىمەتكە قارسى ولەڭ جازباپپىن.
جازا قويار دەرەك تاپپاي مۇلدە مەن
قينالامىن. جينالىستا ۇندەمەن.
الماتىدان كەتىپ قالعام ەرتەرەك -
جەلتوقساندا تانىسقام جوق تۇرمەمەن.
برەجنەۆ، اسىل زادام، قۇرمەتتىم،
ءسىزدى... جانە قونايەۆتى ۇلگى ەتتىم.
وكىلىمىن دۋ قول سوققان دۇرمەكتىڭ،
مەن - كۇرىشتىڭ قاسىنداعى كۇرمەكپىن.
جينالىستا كوبەڭسيدى كوڭىلىم،
ماعان نازار اۋدارمايدى كوپ ءىنىم.
...جارىس سوزدە ايتا سالار ەرلىگى
ەمگە دە جوق، اي-حاي، مەنىڭ ءومىرىم.
قازمۋ. جۋرفاكتىڭ ستۋدەنتتەرى
(1980- جىلدارعى سۋرەتتەر)
امان جۇرسە، ەرتەڭگى كىل مىقتىلار،
مول تابىسقا تولادى ۋىستارى.
ازىرشە قاراپايىم تىرلىك قىلار،
ازىرشە تۋىس ءبارى.
قاتىسادى، ارينە، دارىسكە دە،
تويلاردان دا قالمايدى،
قالا المايدى.
ىلعي ۇلەس قوسادى ۆالسكە دە،
ار جاققا الاڭدايدى.
ەرتە جاتپاق ويدا جوق،
كەش تۇرادى،
كەۋدەلەرگە، و، قايتىپ، ساز قونادى؟
بۇلاردى باپتامايدى ەشكىم ءالى،
باپسىز پىسكەن تاماق تا از بولادى.
نە دەسىن،
تۇسىنەدى جاتاقحانا،
تاقتايداي تەگىس ەمەس جول قاشاندا.
اۋ باستا قانداي بولدى اتاقتى اعا؟
ۇقساپ باق،
بولماساڭ دا.
مىنەكي، ۇقساماساڭ تۋماعىرلار،
كورىڭدەر، تاڭ قالىڭدار.
بەۋ، كۇندەر، ءارلى-بەرلى زۋلادىڭدار،
ارينە، زارلادىڭدار.
قۇلاق اسپاي بولمايدى زارعا مىنا،
قايدا ءبىزدىڭ دەكانات ۇسىنعان ءىز؟
...بۇلار ءالى تۇسەدى قارماعىڭا،
باسپاءسوز،
قىسىلماڭىز!
مينيستر دە بولادى بۇلار ءالى،
بۇلار ءالى وسەدى،
تۇزەلەدى.
بەك تىزىمگە ەنەدى مۇرالارى،
ا، بالكىم، كۇزەلەدى.
اقىلدارى كىرەدى القىنعاسىن،
ازامات بوپ شىعادى دۇرىس ناعىز.
ال، ازىرگە جايناسىن، جارقىلداسىن،
مەن سولاردىڭ ءبىرى ەدىم،
...ۇرىسپاڭىز!
تۇمان. جاپىراق
كورىستى كۇزبەن تاعى ۇشان دالام،
جەلەكتى جاز،
كون ەندى،
ءتۇس اربادان.
ءسىزدىڭ ءان -
ۋاقىتشا تۇسالعان ءان.
ءسىز عانا ما،
بىلتىر دا،
بيىل-داعى:
مەن دە ءبىر
ءۇيدىڭ قازى ۇشا الماعان.
قاي كەزدە دە ءتارتىبى قىساڭ عالام
ءسوز الادى بىزگە تىم تىس ارنادان.
سول سەبەپتى ءاردايىم كۇز كەلگەندە
وزگە ەمەس،
مەن ءوزىمدى مىسالعا الام.
مىسالى، مەن ءشوپ ەدىم،
قۋراپ قالدىم،
وزەن ەدىم،
كوكتەمدە تۋلاپ تا الدىم،
سامالى بوپ جەلپىندىم نۋ باقتاردىڭ.
ەندى، مىنە، وتىرمىن يەسى بوپ
كەۋدەمسوق كۇز تۋلارى شۋلى اقپاردىڭ.
نەگە جۇرە بەرمەدىم سوڭىنا ەرىپ
جاز تۋرالى سىپايى شۋماقتاردىڭ؟
ءيا، كەلەر،
كەلەر ەندى
ءسىزدى رەڭ كۇز،
ۇرپيەرمىز،
سودان سوڭ ۇزدىگەرمىز.
قاۋسىرمايتىن قۇشاققا ەندىك قانشا،
وكپەسى تاۋسىلمايتىن ءبىز ءبىر ەرمىز.
كۇزگى تۇمان ىشىنە ءجۇز كىرەرمىز،
جىگىتتى اداستىرعان قالىڭ تۇمان،
ايتپەسە كادىمگىدەي ۇزدىك ەرمىز.
زيالىمىز -
گۇلدەرگە زيان ەتپەس،
جاپىراقتى ايايتىن -
ىزگىلەرمىز.
نە دەيمىز باسقاشا، بەۋ، سىزگە، دالا،
نە دەيمىز باسقاشا، بەۋ، سىزگە، قالا.
مىنا سۋىق جەل-داعى كۇزگە جاق، ءا؟!
ۋا،
ساپارلاس قۇستار-اۋ،
تىزبەك انا.
ءبىز ۇشپايمىز،
ءبىز قۇسقا تەڭ ەمەسپىز،
ءبىز -
بوياۋسىز جاپىراق،
ءۇز دە قارا.
بۇل جاپىراق ءدال قازىر،
باسقاعا ەمەس،
بىزگە عانا ۇقسايدى،
بىزگە عانا...
ەركەكتەرگە ەسكەرتۋ
ءبىر ايەلگە باسىبايلى يەسىڭ،
جان قيناماي كۇن كەشكەندى سۇيەسىڭ،
باعادى ايەل باقىراۋىق بالاڭدى،
تازارتادى قازانىڭنىڭ كۇيەسىن.
ءسۇيۋ، كۇيۋ - سەكىلدى ەندى جالعان سىر،
بولماعانداي الگى ءبىر قىز ارمانشىل.
ورناعانداي وسى باقىت ءبىر كۇندە -
ايەلى بار ەركەك كىسى تالعامشىل.
ىشسە ەركەك... سويلەپ مازا كەتىردى،
ىشپەي كەلسە... سىلتاۋ تاۋىپ جەكىردى.
ەركەك كەيدە قۇتىرعان اڭ،
ال، ايەل
زووپاركتىڭ كۇتۋشىسى سەكىلدى.
ايەل - سەزىم،
ىستىق قىزىل شوقتان دا.
ايەل - ءتوزىم،
بار قۇرايدى جوقتان دا.
ايەلى بار ەركەك كىسى باقىتتى -
كوپ قارعانىڭ ىشىندەگى توق قارعا.
ەركەك، ءبىراق سونداي قاۋىم، سەنىمسىز،
(لەبىزىمە زەر سالىڭىز مەنىڭ، ءسىز).
توي-توپىردا كوزى جالت-جۇلت ەتەدى،
ال ۇيىندە، نەگە تۇيىق، نەگە ءۇنسىز؟
ايەل، ءبىراق بارلىعىنا شىدايدى،
ءۇي-ىشىنە نۇر توگەدى شىرايلى.
جىلاسا دا كىسىلەرگە بىلايعى
بىلدىرمەستەن قۇپيالاپ جىلايدى.
سىر-ساندىق
قاپا بولدىم، اي، نەدەن،
قاي تەڭىزگە قايىرلادى قاي كەمەم؟
باستىق بەرگەن قىزمەتىم -
ءتاپ-ءتاۋىر،
ءتاۋىر قىزىن بەرىپ ەدى
قايىن ەنەم.
كۇللى الەمدى كۇنمەن بىرگە زەرتتەدىم،
اندا-ساندا اقىلداستىم ايمەنەن.
قاي ءوڭىردى باسپادىم،
اسپاعانىم قاي بەلەڭ؟
ۋا،
ماعان تاڭسىق پا،
باتىر دەگەن،
باعلان دەگەن،
باي دەگەن؟!
ۋا، نەگە قاپامىن؟
مىناۋ -
ءتاۋىر اتاعىم،
اناۋ -
ازداپ وزگەشەلەۋ ماقامىم.
راس ايتسا ايەلىم،
كۇرمەكتەردىڭ ىشىندەگى -
كۇرىشپىن،
اسىقتاردىڭ ىشىندەگى -
ساقامىن.
مەنى ءتىپتى اۋىرسىنىپ جۇرگەن جوق
كوپ كىسىلىك شاهارىم.
...ۋا، نەگە قاپامىن؟
گۇلدەر قايدا،
قاۋىزدارى اشىلعان،
ءمولدىر بۇلاق،
قاشتىڭ نەگە قاسىمنان،
ۇشتىڭ نەگە،
قىزىق داۋرەن باسىمنان؟
جەتكەن جەرىم نەگە مىنا سۇر تاقىر،
قايدا الگى جالپى جايلاۋ،
جاسىل ماڭ؟
و، ازايدى قانشا قىمبات مونشاقتار،
و، جوعالدى قانشا دامدى اسىل ءدان.
ەسكەكتەرىم نەگە ابدەن ەسكىرگەن،
تولقىندارىم نەگە مۇلدە باسىلعان؟..
...ۇقتىڭىز با،
نەلىكتەن مەن قاپامىن،
مەن -
شىلدەدە كۇنگە كۇيگەن ماتامىن،
مەن -
ساندىقپىن جينالماستاي شاشىلعان...
ناۋرىزدىڭ قارى
جاۋىپ قالادى، ەرىپ قالادى...
الىس پا كوكتەم-توي ءالى؟
جوق تاعامدارعا جەرىك قالانى
تامسانتادى دا... قويادى...
ۇنامايدى، اق قار، مۇلدە كەيپىڭىز،
جاۋىڭىز، مەيلى، تۇتەڭىز.
انىق بولسا دا گۇلدەمەيتىنىمىز،
گۇل وسەر شاقتى... كۇتەمىز...
كىشىرەيە مە ۇلكەن مۇڭ دەمدە،
كوتەرىلە مە ەڭسەمىز؟
ءبىر كەزدە (شىنىم) گۇل تەردىم مەن دە،
گۇل تەردىم مەن دە... سەنسەڭىز...
ساۋلەمدى سوندا توكپەدىم كىمگە،
و، قايدا سول ءبىر جاس پەرى؟!
باسقا ەدى مەنىڭ كوكتەمىم مۇلدە،
و، مەنىڭ گۇلىم باسقا ەدى.
بەۋ، ەندى دەمىن جىلىتىپ قاردىڭ
قايتەمىز، كوكتەم، كەلسەڭىز؟
...مەن گۇل تەرۋدى ۇمىتىپ قالدىم،
ۇمىتىپ قالدىم... سەنسەڭىز...
ەسكى ەلەس
مەن دەگەن - ءۇنسىز عالاممىن،
قوشتاسقام دۇرمەكتەرىممەن.
و، نە دەپ تۇرسىز ماعان، مۇڭ،
نە ىستەۋگە مىندەتتى ەدىم مەن؟
توقتادىم ەسكى ولەڭىمە،
بىلمەيمىن، قانشا ايالدايمىن؟!
سۇيمەيمىن ەشتەڭەنى دە،
ارنەنى اڭساي المايمىن.
مەن دەگەن - كوكتەم ەمەسپىن،
سويلەيتىن اسقاق ۇنمەنەن.
مەن -
زۋلاپ وتكەن ەلەسپىن،
ەلەسپىن باسقا مۇلدە مەن.
جۇرمەيمىن كۇلىپ قۇربىممەن،
مەن -
ەگدە قۇرمەتتى ەلەسپىن.
كۇيۋدى ۇمىتتىم مۇلدەم،
سۇيۋگە مىندەتتى ەمەسپىن.
جوعالدى سارۋار ەلەس،
كۇز كەلدى. كەلەدى مۇز-قار.
ول مەنىڭ شارۋام ەمەس،
و، مەندە نەلەرىڭىز بار؟..
استانا. ستۋدەنتتەر ءۇيى
ارمىسىز،
تۇماۋدان ەمدەلگەن كۇز،
جاسىل عۇمىردى نەسىنە تونادىڭىز؟
ءبىز - اقتوبەدەن كەلگەندەرمىز،
ستۋدەنتتەر ءۇيىنىڭ قوناعىمىز.
مىناۋ - بولمەمىز،
كەڭەس قۇرامىز وتكەن كۇن حاقىندا ءبىز.
بەۋ، جاستىقتىڭ شىراعى، سونبەڭىز،
لاپىلداڭىز!
ەسىمىزدە ەرەكشە كيىنگەن قىز،
ءبىز دە ستۋدەنت بولعانبىز.
دارا شىبىقتاي سان رەت يىلگەنبىز.
قازىر مە؟ ورمانبىز.
ورمانبىز. جاپىراقتارىمىز سارعايدى،
قارقىلداما، قارعا-قايعى!
كىم بىزگە ولەڭ-جىر ارنايدى؟
ارنامايدى.
مەيلى، ارناماسىن،
وكپەلەمە، ءتىپتى دە شوشىما.
راس، تاڭ قالاسىڭ،
عۇمىر دەگەنىڭ، شىنىمەن، وسى ما؟
بەۋ، بۇلتتاردى نەسىنە جارىپ ۇشقانبىز،
قايدا قالدى ارمانىمىز، مۇراتىمىز؟
...ءبىز - ويانىپ كەتكەن ساعىنىشتارمىز،
ستۋدەنتتەر ءۇيى،
جۇباتىڭىز!
ءبىرجان جانە ءبىز
تەمىرتاس، اسىل، اقىق، قاراقتارىم،
ۇكىدەي مەن سەندەردى بالاقتادىم.
بىرگە وسكەن قۇربى-قۇرداس، زامانداستار،
ەسىكتەن كەلە مە دەپ الاقتادىم.
سالعانىم اعاش ۇيگە ىزبوتتى پەش،
جاراتقان، مەن پەندەڭنىڭ كۇناسىن كەش.
دەنەمە كەندىر ارقان جامان باتتى،
قايداسىڭ، اسىل، اقىق، قولىمدى شەش.
ءبىرجان سال.
شارا جوق بۇل ۇكىمگە، بۇل جارعىعا،
نە دەيسىڭ، قالقام، ماعان؟!
مەن تۇگىل،
ءۇش جۇز بىلگەن ءبىرجاندى دا
ەشقايدا جىبەرمەگەن ارقان-عالام.
نەمەسە دومبىراسىن تارتىپ العان،
ايتپەسە ساباپ كەتكەن.
...بىزدەر دە وتتىك تالاي تالقىلاردان،
كۇز كەلگەن،
تاراپ كوكتەم.
ايتالىق، حات تانيتىن پوشتابايسىز،
كەڭ الەم تەربەتەدى.
نەلىكتەن مىنا ءبىزدى قوستامايسىز،
قوستاساڭ نەڭ كەتەدى؟
جۇرمەيسىڭ بە كەي كەزدە ەركەلەتىپ،
ەشتەڭە بولماعانداي؟..
«ايتادى ءبىرجان ولەڭ ەنتەلەتىپ»،
قىلمىس بار وندا قانداي؟
مەن قاشان القا توپتا ءسوز بەرمەدىم،
يتەردىم قايىقتان قاي؟
«قاراعىم، اينالايىن، كوزكورگەنىم»،
بار مۇندا ايىپ قانداي؟
ءبىر شىدەر قارىز ەدى ءلايلىم شىراق،
ايتپايىن، ىزدەمە دە.
بەۋ، قىزدار، كەيدە قۇشاق جايدىڭ شىن-اق،
(ويتپەيدى سىزگە نەگە؟)
راس، مەندە جوق كوپ مال، قوسپا بايلىق،
جۇرەمىن مەن ولارعا جاقىن قونباي.
راس، قولعا تۇسكەن جوق پوشتابايلىق،
قايتەمىن اقىن بولماي؟!
عادەتى بار قوسىمشا ءان سالاتىن،
كۇيى بار تارتا الماعان،
كەتكەلى تۇر، و، شالقىپ قانشاما اقىن،
جىبەرسە ارقان-عالام!
ال، بارىڭدار، وڭ بولسىن تالاپتارىڭ،
كەز كەلدى كولىك قامدار!
...و، ازامات، ءاليحان، قاراقتارىم،
ەشقانداي قورىقپاڭدار!
