ەرمۇرات باپي قازاق مۇنايىن ەكسپورتتاۋعا جاۋاپتى بىرەگەي وپەراتور قۇرۋدى ۇسىندى
استانا. KAZINFORM - ماجىلىستە ءوتىپ جاتقان ۇكىمەت ساعاتىندا دەپۋتات ەرمۇرات باپي «قارا التىننىڭ» ەكسپورتىنا مەملەكەتتىك باقىلاۋ ورناتۋ تۋرالى ۇسىنىس ايتتى.
«ICIJ حالىقارالىق جۋرناليستەر كونتسورتسيۋمىنىڭ زەرتتەۋى بويىنشا قازاقستاننىڭ مۇنايى مەن مۇناي ونىمدەرىن شەتەلدە تىركەلگەن ءار ءتۇرلى كومپانيالار سىرتقى نارىقتا ساتادى. كونستيتۋتسيا بويىنشا حالىق مەنشىگى سانالاتىن پايدالى قازبا ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىنا نەگە الدەبىر تۇسىنىكسىز سۋبەكتىلەر يە بولۋى كەرەك؟ ماسەلەن، قازاق مۇنايىن الەم نارىعىندا ساتاتىن ەڭ ءىرى Vitol كومپانياسى شۆەيتساريادا تىركەلگەن. «قازمۇنايگاز» - ترەيدينگ» كومپانياسى دا شۆەيتساريانىڭ رەزيدەنتى. سول سياقتى «تەڭىزشيەۆرويل» وندىرەتىن تەڭىز كەنىشىنىڭ مۇنايىن نيدەرلاند ەلىندە تىركەلگەن «قازمۇنايگاز-فينانس» ترەيدەرى ەكسپورتتايدى. قاشاعاننىڭ مۇنايىن بىرنەشە شەتەلدىك ترەيدەر ساۋدالايدى. ءدال سول سياقتى Eurasian Oil جانە Petrochina International ترەيدەرلەرى سينگاپۋردە تىركەلگەن. شەتەلدە تىركەلىپ، قازاقستانداعى ىشكى باعا مەن الەمدىك باعا اراسىندا مارجادان تۇسكەن پايدانىڭ قىزىعىن كورىپ وتىرعان ونداعان شەتەلدىك كومپانيا بار»، - دەدى ول.
دەپۋتات اتالمىش كومپانيالاردىڭ قانداي الپاۋىت توپتارمەن بايلانىسى بار ەكەنىن دە ايتتى.
«تاعى وسى ICIJ كونتسورتسيۋمىنىڭ زەرتتەۋىنە قاراعاندا، Vitol ساۋدا ترەيدەرلىك كومپانياسىنىڭ يەسى - اتى-ءجونى ايگىلى وليگارح تيمۋر قۇلىبايەۆ. ونىڭ 22 شەت مەملەكەتتە 200 دەن استام كومپانياسى جانە ءوز كومانداسىنا تيەسىلى كومپانيا بار ەكەن. ءبىزدىڭ ەلدىڭ مۇناي «swap» ساۋدا ءتارتىبى بويىنشا شەكاراعا دەيىن ىشكى نارىقتىڭ باعاسىمەن ساتىلادى دا، شەكارادان ءارى الەمدىك باعامەن ساتىلادى. ەكى ارالىقتاعى مارجا وففشورلاردا، شەتەلدىك بانكتەردە شوگىپ قالادى. ەلدەگى پايدالى قازبالاردىڭ سىرتقى نارىقتاعى ساۋداسىن مەملەكەت تاراپىنان رەتتەيتىن بىرەگەي وپەراتور قۇرۋ قاجەت»، - دەدى ەرمۇرات باپي.
ونىڭ پايىمداۋىنشا، ەلدەگى مۇناي ءوندىرىسى مەن تاسىمالى ۇلتتىق كومپانيالار رەتتەپ وتىرعانى سياقتى، ەكسپورتىن دا بىرەگەي وپەراتور رەتتەۋ كەرەك.
«وسىنداي ادىلەتسىز ءارى قازاق ءۇشىن قياناتتى ساۋدادان الدەكىمدەردى قيساپسىز بايىتىپ وتىرمىز. وسى جولدا بىرەگەي وپەراتور قۇرۋ ماسەلەسىن شەشۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. بۇل پارادوكس. بىزدە مۇناي وندىرەتىن ۇلتتىق كومپانيا بار، مۇناي تاسىمالدايتىن ۇلتتىق كومپانيا بار، ال مۇناي ساتاتىن ۇلتتىق كومپانيا نەگە جوق؟ نەگە بىرەگەي وپەراتور بولماۋ كەرەك؟ وسى تۇرعىدا ۇكىمەت تاراپىنان ۇسىنىس بولسا، پارلامەنت زاڭداستىرىپ بەرەدى دەگەن سەنىمدەمىن. ۇكىمەت تاراپىنان ونداي ۇسىنىس بولۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەدى ەرمۇرات باپي.
ەسكە سالساق، بۇعان دەيىن پارلامەنت ماجىلىسىندەگى ۇكىمەت ساعاتىندا دەپۋتات باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆ جاڭا مۇناي كەن ورىندارىن بارلاۋعا تىم از قاراجات باعىتتالىپ جاتقانىن ايتتى.
