ەرعانات احمەتوۆ جيناعان ەسكى زاتتاردىڭ اراسىندا سيرەك بۇيىمدار بار
اقسۋ. KAZINFORM - اقسۋ قالاسىندا تۇراتىن ەرعانات احمەتوۆ جىلدار بويى ەسكى تەلەديدارلار مەن راديوقابىلداعىشتار، كۇيتاباق ويناتقىشتار مەن ماگنيتوفوندار، فوتواپپاراتتار، تولىپ جاتقان ءتۇرلى تۇرمىستىق زاتتاردى جيناي بەرگەن. بۇگىندە ونىڭ جەكە قورىندا 300 دەن استام زات بار.
ەڭ كونە بۇيىم - شامامەن 1700-جىلدارى شىعارىلعان وتتىق. وتتىقتىڭ ءبىر جاعىندا ىشىنە قۇرعاق ءشوپ سالىپ قويۋعا ارنالعان بىلعارى قالتا، ەكىنشى جاعىندا تەمىر كەسەگى ورنالاسقان. ەرتەدە ادامدار الگى وتتىقپەن تاستى ۇيكەلەپ، ودان پايدا بولعان ۇشقىننان قۇرعاق ءشوپتى تۇتاتقان. كونە بۇيىم ەۋروپالىق مانەردە جاسالعانى كورىنىپ تۇر.
تاعى ءبىر كونە زات - 1918-جىلى شىعارىلعان، ەڭ العاشقى قالتاعا سالاتىن Kodak ماركالى فوتواپپارات. بۇكتەمەلى فوتواپپاراتتى اعاسىنىڭ دوسى نيدەرلاندىدان ارنايى بەرىپ جىبەرىپتى. ەستە جوق ەرتە زامانداردا شىعارىلعان بۇيىمداردىڭ قاتارىنا ⅩⅨ عاسىردا جاسالعان كۇمىس قاسىقتى، ⅩⅨ عاسىردىڭ سوڭى مەن ⅩⅩ عاسىردىڭ باسىندا شاحتەرلەر كەڭىنەن پايدالانعان كاربيدتى شامدى قوسۋعا بولادى. بۇل شامنىڭ ىدىسىنا كادىمگى كاربيد سالىنىپ، ۇستىنە سۋ قۇيىلعان. ودان رەاكسيا پايدا بولىپ، بولىنگەن گاز كادىمگى جارىق شىعارىپ تۇرعان.
كۇمىس قاسىقتى ەرعانات اعانىڭ اناسى ماركسيانا ەسكەندىروۆانىڭ اجەسى قولدانعان ەكەن. اناسى عۇمىر بويى مۇعالىمدىك ەتىپ، جاس ۇرپاقتى تاربيەلەگەن، بۇگىندە جاسى توقساننان اسىپ وتىر.
«ەسكى زاتتارعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىم سوناۋ 1990-جىلداردىڭ ورتاسىنان باستاپ وياندى. ول كەزدە ماي اۋدانىندا تۇردىق. كۇرەسىنگە لاقتىرىلعان ەسكى تەلەديدار، راديوقابىلداعىشتاردى ۇيگە الىپ كەلىپ، تازارتىپ، ساقتاپ قوياتىنمىن. مەنىڭ بۇل حوببيىمدى بايقاعان اۋىلداستارىم كونە تۇرمىستىق زاتتاردى بىرىنەن سوڭ ءبىرى اكەلە باستادى. كوپتىگى سونداي، كەيىن ءتىپتى ولاردى قابىلداماي قويدىم. تەك بۇتىندەرىن عانا الاتىنمىن»، - دەپ جىميادى ەرعانات ءالمىرزا ۇلى.
مۇندا سوناۋ 1960-جىلدارى مينسكىدە قۇراستىرىلعان، سالماعى 38 كەلى بولاتىن «بەلارۋس 110» تەلەديدارى دا جاقسى ساقتالىپتى. بۇل - تەلەديدار عانا ەمەس، راديوقابىلداعىشى مەن كۇيتاباق ويناتقىشى بار ەرەكشە قۇرال. ەرەكشەلىگى سول، دىبىسى مەن ەكران جارىعىن رەتتەۋگە ارنالعان قاشىقتان باسقارۋ پۋلتى دە بار. سول ۋاقىتتا مۇنداي تەلەديدارلار 432 سوم تۇرعان ەكەن.
راديوقابىلداعىشتىڭ ەڭ كونەلەرىنىڭ ءبىرى - لاتۆيادا شىعارىلىپ، ك س ر و- دا تانىمال بولعان «ريگوندو مونو»، 1965-جىلى جاسالعان. بۇدان باسقا سوناۋ 60-70-ءشى، ءتىپتى 50-جىلدارى قۇراستىرىلعان «رودينا-52»، «بالتيكا- م254»، «لەنينگراد-315»، «يسەت» راديوقابىلداعىشتارى دا بار. العاشقى كەڭەستىك كالكۋلياتورلار، ەسكى تەلەفون اپپاراتتارى مەن كونە ساعاتتار، شوق سالىپ قىزدىراتىن ۇتىكتەر جاقسى ساقتالعان. كەيبىر تۇرمىستىق زاتتار ءالى كۇنگە دەيىن ىسكە جارامدى.
قازىرگى سەلەكتورلىق تەلەفون بايلانىسىنىڭ العاشقى ۇلگىلەرىنىڭ ءبىرى - «ك د-6» تەلەفون اپپاراتىن دا بايقادىق. كەڭەس وداعى تۇسىندا سوۆحوزدار مەن بولىمشە باسشىلارىنىڭ اراسىندا تانىمال بولعان بايلانىس قۇرالى سوناۋ 1978-جىلى شىعارىلعان. بۇل قۇرال ارقىلى 6 ادام ءبىر ۋاقىتتا سويلەسە الىپتى.
كەڭەس وكىمەتىندە ەڭ كوپ شىعارىلعان «رەكورد 312» لامپالى تەلەديدارى، «ەۆريكا» ماگنيتوفونى، «كونسەرتنىي» كۇيتاباق ويناتقىشى 1970-جىلداردىڭ سوڭىندا قۇراستىرىلعان. عاجايىبى سول، ەرعانات اعانىڭ ۇيىندەگى بۇل قۇرالدار ءالى كۇنگە جاقسى ىستەپ تۇر.
«ول زامانداردا عارىش تاقىرىبى كەڭەس ادامدارىن ەرەكشە قىزىقتىرعان ەكەن. لاتۆيادا عالامشار ۇلگىسىندە شىعارىلعان «ساتۋرن» شاڭسورعىشىمەن ءالى كۇنگە دەيىن بالالارىم ءۇي جينايدى. كەيبىر زاتتاردى رەستاۆراتسيالاپ، تۇرمىسقا لايىقتى ەتىپ جاسادىق. مىسال ءۇشىن، فوتواپپاراتتاردىڭ وبەكتىلەرىنىڭ ورنىنا جارىق شامىن ورناتىپ، كادىمگى شامدال جاسادىق. اعام دا ونەرلى ادام. ول تەمىر مەن اعاشتان، سۇيەكتەن نەبىر تۋىندىلاردى جاسايدى. جاساعان زاتتارىنىڭ ءبىرازىن ماعان سىيعا تارتتى. مەن دە قولونەرگە جاقىنمىن. ال انام كەزىندە ءوز قولىمەن باستىرعان كيىز الاشاسىن ءالى كۇنگە دەيىن شاڭ تيگىزبەي ساقتايمىز»، - دەيدى ول.
كەلەشەكتە وتاعاسى ۇيىندەگى زاتتاردىڭ ەسەبىن جۇرگىزىپ، مۋزەي اشپاق نيەتتە.
اۆتور
مۇرات اياعان
