قىتايلار قۇمنىڭ كوشۋىن راۋشان گۇلىمەن توقتاتپاق

قىتايلار شولەيتكە راۋشان گۇلىن ەگۋگە كىرىستى. ەرىككەننەن ەمەس ارينە. وسى ارقىلى كوشكەن قۇمدى توقتاتپاق. تىڭ ءتاسىلدى عالىمدار ۇسىنىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندار جۇزەگە اسىرىپ جاتىر.

قازىر ميلليونداعان ءتۇپ كوشەتتى ەگۋ جۇمىستارى باستالىپ كەتتى. قىتايدا ءشول دالالاردىڭ اۋماعى ۇلكەيىپ بارادى. اسىرەسە شىڭجاڭ ۇيعىر اۆتونومدىق اۋدانىندا ماسەلە وتكىر تۇر. ۇيىتقىعان جەل قۇمدى كوتەرىپ، بىرتە-بىرتە جىلجىعان. سالدارىنان جايىلىم تارىلىپ، كەيبىر ەلدى مەكەندەرگە ەكولوگيالىق قاۋىپ ءتوندى. قازىر بۇل مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى ماسەلەگە اينالىپ وتىر. عالىمدار جۇمىلدىرىلىپ قۇم توقتاتۋدىڭ ءتۇرلى ءتاسىلى قولدانىلۋدا. ەندى ولار كوشپەلى قۇمنىڭ بەتىن راۋشان گۇلمەن قايتارماقشى.

 ساي سيانفۋ، جەرگىلىكتى تۇرعىن:

- راۋشان گۇلدىڭ تامىرى بەرىك ءارى سۋعا ءتوزىمدى كەلەدى. گۇلدىڭ بۇل سۇرپى تامىر جايىپ ساباعى تەز ءوسىپ شىعادى. الداعى 2-3 -جىلدا گۇلدەن قورعان بوي كوتەرەدى. راۋشاننان جاسالعان قورشاۋدىڭ ەنى 2-3 مەترگە دەيىن جەتەدى. بىتىك ءارى قالىڭ شىققان جاعدايدا جەلدى وتكىزبەيدى. سايكەسىنشە قۇمنىڭ كوشۋىنە توسقاۋىل بولادى. ەگىلگەن گۇلدەر تامشىلاتۋ تەحنولوگياسىمەن سۋارىلادى. جەرگىلىكتى بيلىك بيىل 3 ميلليون ءتۇپ راۋشان ەگۋدى كوزدەپ وتىر. وسىمدىكتەر ءونىپ، ءشولدىڭ بەتى گۇل باعىنا اينالسا، ونى كورۋگە اسىعاتىندار دا از بولمايدى. دەمەك ينفراقۇرىلىمنىڭ دا اۋىلى الىس ەمەس. تۋريزم دە داميدى. ال ىشكى مونعوليا اۆتونومدىق اۋدانىندا بادىن- دجاران مەن تەنگەر شولدەرىن كادىمگى سابانمەن توقتاتىپ جاتىر.

چجان يۋيونگ، ورمان شارۋاشىلىعى جونىندەگى بيۋرونىڭ باس ينجەنەرى:

 - ءشولدىڭ اۋماعى ۇلكەن. جۇمىسشىلار جەتكىلىكسىز. ءشوپتى تاسۋعا درونداردى قولدانىپ جاتىرمىز. ءبىز الدىمەن قۇم بەتىن سابان تورلاپ قورشايمىز. جوبا تارتىبىنە ساي ءارقايسىسىنىڭ ەنى مەن ۇزىندىعى ءبىر مەتردەن بولادى. قورشالعان جەردىڭ ىشىنە كوشەتتەر وتىرعىزىلادى. بۇدان بولەك كۇننەن قۋات الاتىن فوتوەلەكترلى قوندىرعىلار ورناتىلىپ جاتىر. بۇل دا كوشپەلى قۇمعا قارسى امالدىڭ ءبىرى. قازىر بەلدەۋدىڭ 1425 شاقىرىم بولىگىندە قۇرىلىس اياقتالعان.

پان تسزينتسزيۋن، ورمان جانە جايىلىم باسقارماسى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى:

- ءالى ىستەلمەگەن 430 شاقىرىم جەر بار. ول جاققا قۇمدا وسەتىن وسىمدىكتەردى كوبەيتىپ جاتىرمىز. بۇدان بولەك ينجەنەرلىك تاسىلدەر دە قولدانىلادى. ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا وسىمدىكتەردىڭ دەنى سارى وزەننىڭ تومەنگى بولىگىندەگى حەسي ءدالىزى، نينسيا جانە حەتاو جازىقتارىنا قوندىرىلادى. جاسىل بەلدەۋ سالۋ جۇمىسى مۇنىمەن اياقتالمايدى. بۇل قىتايدا شولەيتتى جەرلەردى ورمانعا اينالدىرۋ بويىنشا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان «ءۇش سولتۇستىك» مەگا جوباسىنىڭ ءبىر بولىگى عانا. ەكولوگيالىق تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋعا باعىتتالعان باعدارلاما 2050-جىلعا دەيىن جالعاسادى.

https://24.kz