قىتايدا كەرقۇلان سانى 900 دەن استى
استانا. KAZINFORM - قىتايدا كەرقۇلان سانى 900-دەن استى، بۇل تۋرالى كەرقۇلاننىڭ تاريحي وتانىنا ورالۋىنىڭ 40 جىلدىعىنا وراي ۇرىمجىدە وتكەن سالتاناتتى جينالىستا ءمالىم ەتىلدى، دەپ حابارلايدى سينحۋا اگەنتتىگى.
اگەنتتىكتىڭ جازۋىنشا، قازىرگى كۇندە دۇنيەجۇزىندەگى كەرقۇلاننىڭ جالپى سانىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى قىتايعا تيەسەلى. حالىقارالىق قاۋىمداستىق قىتايدىڭ كەرقۇلان پوپۋلياتسياسىن قالپىنا كەلتىرۋ تاجىريبەسىن سيرەك تۇرلەردى قايتا جەرسىندىرۋدىڭ تابىستى ۇلگىسى رەتىندە باعالايدى. بۇگىندە قىتايدىڭ شىڭجاڭ، گانسۋ، نينسيا، ىشكى موڭعوليا سياقتى وڭىرلەرىندە كەرقۇلانداردى تابيعاتقا قايتارۋ جانە تاعىلاندىرۋ جۇمىستارى تۇراقتى تۇردە جۇرگىزىلىپ كەلەدى.
- ەۆوليۋتسيالىق تاريحى 60 ميلليون جىلدان كەم ەمەس پرەجيەۆالسكي جىلقىسى - جابايى جىلقىنىڭ بۇگىندە جەر بەتىندە ساقتالىپ قالعان جالعىز تۇقىمى، ونىڭ تاريحي وتانى - ەلىمىزدىڭ شىڭجاڭ وڭىرىندەگى جوڭعار ويپاتى مەن موڭعوليانىڭ قۇرعاق شولەيت دالاسى. كەرقۇلان - قىتايدا I ساناتتا قورعالاتىن جانە الەم بويىنشا جويىلۋ قاۋپى ءتونىپ تۇرعان جابايى جانۋارلار قاتارىنا جاتادى، - دەپ جازادى سينحۋا.
قىتاي 1970 -جىلدارى كەرقۇلاننىڭ جەكە ءتۇر رەتىندە تابيعاتتان مۇلدە جويىلعانىن جاريالايدى. سيرەك ءتۇردىڭ تۇقىمىن ساقتاپ قالۋ ماقساتىندا، قىتاي ۇكىمەتى 1985 -جىلى «پرەجيەۆالسكي جىلقىسىن تاريحي وتانىنا قايتارۋ» جوباسىن قولعا الدى. شەتەلدەن اكەلىنگەن كەرقۇلانداردى جەرسىندىرۋ ءۇشىن شىڭجاڭ مەن گانسۋ اۋماعىنان تۇياقتىلاردى كوبەيتۋ ورتالىقتارى قۇرىلدى. جوڭعار ويپاتىنىڭ قارامايلى جوتاسىنداعى تۇياقتىلار قورىعى ايرىقشا گەوگرافيالىق جانە ەكولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىمەن كوزگە ءتۇسىپ، كەرقۇلاننىڭ قىتايداعى باستى مەكەنىنە اينالدى. قورىقتا تۇياقتىلاردى قورعاۋدىڭ عىلىمي ستراتەگياسى ەنگىزىلىپ، مامانداندىرىلعان مونيتورينگ جۇيەسى قالىپتاستىرىلدى، تابيعات ەكولوگياسى جاقسارتىلىپ، تابيعاتقا قايتارۋ مەن تاعىلاندىرۋ جۇمىستارى جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلدى. سونىڭ ارقاسىندا كەرقۇلان سانى بىرتىندەپ كوبەيدى.
قىتايلىق مامانداردىڭ ايتۋىنشا، شىڭجاڭدا كەرقۇلاندى قايتا جەرسىندىرۋدىڭ قورادا ءوسىرۋ، جارتىلاي ەركىن جىبەرۋ جانە تابيعاتقا جۇمساق تاسىلمەن قايتارۋ سياقتى ءۇش كەزەڭنەن تۇراتىن جۇيەلى ءادىسى قالىپتاسقان. شىڭجاڭ جابايى جىلقى تۇقىمىن كوبەيتۋ- زەرتتەۋ ورتالىعى بۇگىنگە دەيىن 800-دەن استام كەرقۇلان ءوسىرىپ، ونىڭ 146 باسىن قايتا تاعىلاندىردى.
اگەنتتىكتىڭ جازۋىنشا، سوڭعى جىلدارى قىتاي كەرقۇلاننىڭ تىرشىلىك ايماعىن كەڭەيتۋدى جەدەلدەتە تۇسكەن. مىسالى، قارامايلى قورىعىنان موڭعولياعا، سونداي- اق ەلدىڭ گانسۋ، نينسيا جانە ىشكى موڭعوليا ايماقتارىنا كەرقۇلاننىڭ 41 داراباسى جىبەرىلگەن.
بۇعان دەيىن قىتايدىڭ كەرقۇلاندى حەلانشان تاۋىنىڭ قاپتالىنا قايتا جەرسىندىرۋ جوباسىن قولعا العانى تۋرالى جازعان ەدىك.
اۆتور
ەرلان مازان
