قىتاي نارىعىنداعى وزگەرىس امەريكا ەكونوميكاسىنا بارىنشا اسەر ەتەدى - قىتاي تانۋشى ءادىل كاۋكەنوۆ

استانا. KAZINFORM - قىتاي حالىق بانكى جىلجىمايتىن مۇلىك سەكتورىنداعى داعدارىس جانە قور نارىعىنداعى بەلسەندىلىكتىڭ تومەندەۋى اياسىندا باياۋلايتىن ەكونوميكانى جانداندىرۋعا باعىتتالعان شارالار كەشەنىن ۇسىندى.

بۇل قادام يپوتەكانى قايتا قارجىلاندىرۋدى، قور نارىعىن قولداۋدى جانە بانكتەرگە جۇكتەمەنى ازايتۋدى قامتيدى. ساياسات تانۋشى، قىتايتانۋشى ءادىل كاۋكەنوۆ Kazinform اگەنتتىگىنىڭ تىلشىسىنە قىتايدا قابىلدانىپ جاتقان شارالاردىڭ سەبەپتەرى جانە نە بەرەتىندىگى جايلى پىكىرىمەن ءبولىستى.

باعدارلامانىڭ نەگىزگى تارماقتارىنىڭ ءبىرى - يپوتەكالىق نەسيەلەردى اۋقىمدى قايتا قارجىلاندىرۋ. قىتاي حالىق بانكى قولدانىستاعى يپوتەكا مولشەرلەمەلەرىن 0,5 پايىزدىق تارماققا تومەندەتىپ، شامامەن 5,3 تريلليون دوللار قارىزعا اسەر ەتەدى. بۇل قارىز الۋشىلارعا بيلىك تۇتىنۋعا باعىتتايدى دەپ ۇمىتتەنەتىن قوماقتى قاراجاتتى بوساتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، وسىلايشا ەكونوميكالىق ءوسۋدى ىنتالاندىرادى. ەكىنشى تۇرعىن ءۇيدى ساتىپ الۋ كەزىندە باستاپقى جارنانىڭ ەڭ تومەنگى مولشەرى دە تومەندەتىلدى - 25-تەن 15 پايىزعا دەيىن. باسقا دا نەسيە بەرۋ باعدارلامالارىنىڭ شارتتارى جەڭىلدەتىلەدى.

جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعى ۇزاق ۋاقىت بويى قىتايدىڭ ەكونوميكالىق ءوسۋىنىڭ نەگىزگى درايۆەرلەرىنىڭ ءبىرى بولدى. باستاپقى جىلدارى قىتايدىڭ ج ءى ءو ەكى تاڭبالى قارقىنمەن ءوستى، بۇل كوبىنەسە جۇمىس ورىندارىن قامتاماسىز ەتەتىن جانە ىشكى تۇتىنۋدى ىنتالاندىراتىن قۇرىلىستىڭ ارقاسىندا بولاتىن. جىلجىمايتىن مۇلىك ازاماتتار ءۇشىن تانىمال ينۆەستيتسيالىق قۇرالعا اينالدى. بۇل باعانىڭ وسۋىنە جانە قارىز جۇكتەمەسىنە ىقپال ەتتى.

الايدا، 2020 -جىلى قىتاي بيلىگى باعا كوپىرشىگىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن نارىقتى «سالقىنداتا» باستادى. قۇرىلىس سالۋشىلاردى قارجىلاندىرۋعا شەكتەۋلەر، پاندەميا جانە تۇتىنۋشىلىق بەلسەندىلىكتىڭ تومەندەۋى ساتىلىمنىڭ قۇلدىراۋىنا، باعانىڭ تومەندەۋىنە جانە ءىرى قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ بانكروتتىعىنا اكەلدى.

ساياسات تانۋشى جانە قىتاي تانۋشى ءادىل كاۋكەنوۆ جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعىنا ينۆەستيتسيا قۇيۋ قىتايدىڭ ەڭ ءىرى ديەۆەلوپەرى «ەۆەرگراندتىڭ» پروبلەمالارىمەن جانە ونىڭ ءساتسىز ينۆەستيتسيالارىمەن بايلانىستى دەپ سانايدى. ساراپشىنىڭ اتاپ وتۋىنشە، قۇرىلىس سالۋشى وتە اگرەسسيۆتى بولدى.

«بۇل ءۇشىن ول شىن مانىندە كومپانيانى قۇتقارۋعا تىرىسپاعان رەتتەۋشى ورگاندار تاراپىنان دا، نارىقتىڭ وزىنەن دە اۋىر جازاعا ۇشىرادى. ول ءوزىنىڭ ستراتەگياسىن تۇگەستى. قۇرىلىس سالۋشى الدىڭعى جوبالارىن سوڭىنا دەيىن جۇزەگە اسىرماي نەسيە الدى»، - دەيدى ءادىل كاۋكەنوۆ.

قىتاي ەكونوميكاسى بارلىق پروتسەستەردى ايتارلىقتاي رەتتەيدى جانە ءادىل كاۋكەنوۆتىڭ پىكىرىنشە، ەلدە اپاتتى پروتسەستەر بايقالمايدى. بۇل رەتتە قىتايدىڭ جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعىنىڭ ەرەكشەلىگىن ءتۇسىنۋ ماڭىزدى - قىتاي ەلىندەگى يپوتەكا ارزان، اتاپ ايتقاندا، جەڭىلدىكتەرى بار تۇلعالاردىڭ ساناتى وتە كوپ. مىسالى، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر ءۇشىن جىلدىق مولشەرلەمە 1 پايىزعا دەيىن جەتەدى، سونداي-اق بانكتەرگە يپوتەكانى وتەيتىن قورلار بار.

ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، «ەۆەرگراندتىڭ» قۇلدىراۋى كومپانيانىڭ قىتايدا عانا ەمەس، شەتەلدە دە جوبالارى بولعاندىقتان ديەۆەلوپەر نارىعىنداعى نەگىزگى قۇبىلىسقا اينالدى.

«سوندىقتان ينۆەستورلار، ونىڭ ىشىندە قاراپايىم تۇرعىندار دا قورىقپاۋى ءۇشىن ىنتالاندىرۋ قاجەت. سوندىقتان بەلسەندىلىك اسىرەسە باستاپقى نارىقتا، «ەۆەرگراند» قۇلدىراي باستاعاننان كەيىن توقىراپ قالماۋى ءۇشىن كەرەك. ماسەلە تەك وسى كومپانياعا عانا قاتىستى ەمەس. ونىڭ توڭىرەگىندە قوسالقى مەردىگەرلەر وتە كوپ جانە ولار دا جۇتاڭ تارتپاۋى، ەڭ باستىسى نارىق توقىراۋعا ۇشىراماۋى ءتيىس. ويتكەنى، بارلىق ينۆەستيتسيالىق بەلسەندىلىك توقىراۋعا ءتۇستى. نارىق شۇڭقىرى قازىلعان ساتتەن-اق جىلجىمايتىن مۇلىككە ينۆەستيتسيا سالۋ ءتيىمدى مە، سەنىمدى مە دەپ كۇتە باستادى. جانە دە بيلىك بۇعان وسىنداي ادىسپەن جاۋاپ بەردى. ەگەر بالاما كەلتىرەر بولساق، بۇل قازاقستاندا BI Group توقىراۋعا ۇشىراعانى سياقتى»، - دەپ ءتۇسىندىردى ءادىل. كاۋكەنوۆ.

ساراپشى شاڭحاي نەمەسە شىنجەن سياقتى كەيبىر ايماقتاعى جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعى «قاتتى قىزىپ» كەتكەنىن اتاپ ءوتتى. الايدا، ونىڭ پىكىرىنشە، ەلەس قالالاردىڭ كوپتىگى، اۋقىمدى داعدارىس جانە ەكونوميكانىڭ قۇلدىراۋى تۋرالى جاڭالىقتار - الىپساتارلىق.

«بۇل كوبىنەسە جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ قاتەلىكتەرى، ولار ديەۆەلوپەرلەردىڭ ايتقانىنا يلانىپ، قۇرىلىسقا رۇقسات بەرەدى. «ەۆەرگراند» ۇلكەن نەسيە الىپ، جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ قالاي ساتىلاتىنىنا باس قاتىرماستان ول جارامسىز جەرلەرگەدە سالدى. ادامدار وعان ينۆەستيتسيا سالدى، شۇڭقىرى قازىلعان ساتتەن جىلجىمايتىن مۇلىكتى ساتىپ الىپ، قىمباتىراق ساتۋعا نەمەسە جالعا بەرۋگە ۇمىتتەندى. ال قايتا ساتۋ مۇمكىن بولمادى. بۇل ديەۆەلوپەردىڭ وزىنە قاتىستى سۇراق تۋىنداتاتىن وتە ءجيى كەزدەسەتىن جايت»، - دەدى ول.

قىتاي جىلجىمايتىن مۇلىكتى قولداۋدان بولەك، قور نارىعىن دا جانداندىرۋعا نيەتتەنىپ وتىر. 2021 -جىلدان باستاپ قىتايلىق جاريا كومپانيالاردىڭ كاپيتالداندىرىۋى تۇتىنۋ ءوسىمىنىڭ تومەن قارقىنىنا جانە بيزنەسكە مەملەكەتتىك باقىلاۋدىڭ كۇشەيۋىنە بايلانىستى 6,5 تريلليون دوللارعا تومەندەدى. وتىمدىلىكتى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن قىتاي حالىق بانكى بۇل نارىققا كەم دەگەندە 800 ميلليارد يۋان (113 ميلليارد دوللار) بولمەك. بۇل جايىندا Bloomberg جازدى. بۇل قاراجاتتى ينستيتۋتسيونالدىق ينۆەستورلار سۆوپ- كەلىسىمشارتتار جانە قايتا نەسيەلەۋ تەتىكتەرى ارقىلى اكسيالاردى ساتىپ الۋ ءۇشىن پايدالانا الادى.

قىتاي بانكتەرى رەزەرۆتەۋ نورماتيۆتەرىنىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى تاعى 142 ميلليارد دوللار تارتا الادى. بۇل تۋرالى سەيسەنبى كۇنى وتكەن بريفينگ بارىسىندا قىتاي حالىق بانكىنىڭ (ورتالىق بانكى) باسشىسى پان گۋنشەن مالىمدەدى. رەزەرۆتىك تالاپتاردى تومەندەتۋ 2018 -جىلدان بەرگى ەڭ ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى سانالادى. بوساتىلعان قاراجات تۇتىنۋشىلىق سۇرانىستى نەسيەلەۋگە جانە ىنتالاندىرۋعا جۇمسالادى دەپ كۇتىلۋدە.

تاعى ءبىر ماڭىزدى قادام - قىتاي حالىق بانكىنىڭ جەتى كۇندىك كەرى رەپو وپەراتسيالارى بويىنشا پايىزدىق مولشەرلەمەنىڭ 1,7 پايىزدان 1,5 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋى. بۇل قارىز الۋدى ارزانداتۋى ءتيىس، ال تۇپتەپ كەلگەندە رەزەرۆتەرگە قويىلاتىن تالاپتاردىڭ السىرەۋىنەن كەيىن ەكونوميكانى قولداۋعا كوبىرەك قاراجات جۇمساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

قىتاي حالىق بانكى ۇسىنعان شارالار ەكونوميكانىڭ ەكى ماڭىزدى سەكتورىن - جىلجىمايتىن مۇلىك پەن قور نارىعىن قالپىنا كەلتىرۋگە باعىتتالعان.

ساراپشىنىڭ پايىمىنشا، قىتايداعى جىلجىمايتىن مۇلىك داعدارىسىنىڭ قازاقستانعا اسەرى شەكتەۋلى. ويتكەنى قىتايلىق دەلوپەردىڭ ەلىمىزدە ايتارلىقتاي جوبالارى بولعان جوق. الايدا، ول ا ق ش پەن اۆستراليانىڭ ەكونوميكاسىنا اسەر ەتەدى. ويتكەنى بۇل ەلدەردە «ەۆەرگراندتىڭ» سەرىكتەستەرى مەن اكتسيونەرلەرى بار.

«بۇل اۆسترالياعا نەمەسە ا ق ش- قا اسەر ەتەدى. ويتكەنى «ەۆەرگراند» ءىرى قۇرىلىس سالۋشى بولدى. ونىڭ شەتەلدىكت ءىرى سەرىكتەس ۇيىمدارى، جوبالارى، ەڭ باستىسى شەتەلدىك اكسيونەرلەرى بار. ءبىراق ولاردىڭ اراسىندا قازاقستاندىقتار جوق. «ەۆەرگراندتىڭ» قازاقستاندا جوبالارى جوق، ال قازاقستاندىقتار ونىڭ اكسيالارىن جاپپاي ساتىپ العان ەمەس. ءبىراق اۆستراليالىق نەمەسە امەريكالىق ەكونوميكا قىتايلىقتارمەن تىعىز بايلانىستى. الەمدەگى ەڭ ۇلكەن تاۋار اينالىمى - امەريكالىق-قىتايلىق، ال امەريكالىقتار قىتاي ەكونوميكاسىنا كوپ ينۆەستيتسيا سالادى جانە كەرىسىنشە دە. سوندىقتان قىتاي نارىعىنداعى قانداي دا ءبىر وزگەرىستەر امەريكا ەكونوميكاسى ءۇشىن بارىنشا اسەر ەتەدى»، - دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن ءادىل كاۋكەنوۆ.

اۆتور

مارلان جيەمباي