قويدىڭ قۇلاعىن نەگە كىشكەنتاي بالاعا جەگىزەدى؟

ەرتە زاماندا سىرلىبەك دەيتىن كىسىنىڭ اۋىلىنا كەشقۇرىم قوناق كەلىپ تۇسەدى. ول يت- قۇستىڭ ءتىلىن بىلەدى ەكەن. داستارقان باسىندا وتىرعاندا سىرتتان ۇلىعان قاسقىردىڭ داۋسىن ەستيدى. وعان يت ءۇرىپ جاۋاپ بەرىپتى. قاسقىر:

национальные блюда бешбармак бешбармақ ұлттық тағамдар питание
Фото: Kazinform

- ءاي، يت ەكەش، ءىنىم. ءالىمساقتان ەكەۋمىز تۋىس ەدىك. قۇداي مەنىڭ جەتى نەسىبەمدى جەلدەن، ءبىر نەسىبەمدى ۇيدەن جاراتقانىن بىلەسىڭ. بۇگىن كوزىم وسى اۋىلعا ءتۇسىپ تۇر. ماعان ءبىر قوي بەر، - دەيدى. يت:

- قاسەكە، مەنىڭ توقتىعىم وسى قويلاردىڭ اماندىعى ەمەس پە؟ قويدى الدىرسام، قوجايىننىڭ الدىندا ۇياتتى بولمايمىن با؟ - دەپ كونبەيدى. قاسقىر:

- ەندەشە، قوناعىڭنىڭ اتىن بەر، - دەيدى قاسقىر.

قازىر بوساعادان سىعالايمىن. قوناق ماعان سۇيەك بەرسە، اتتى بەرە المايمىن. ەگەر ساراڭ بولسا، الا بەر، - دەيدى. قوناق مۇنىڭ ءبارىن ەستىپ وتىرادى.

ءبىر ۋاقىتتا، قوناققا ەت تارتىلدى- اۋ دەگەندە، يت جايلاپ كەلىپ، بوساعانى سىعالايدى. ول ءيتتى كورىپ، قولىنداعى جامباس سۇيەگىن سىرتقا لاقتىرىپ جىبەرەدى. ءۇي يەلەرى تۇسىنبەيدى. كادە ەتىپ، سىيلاپ بەرگەن اسىمىزدى دالاعا تەپكەنى نەسى دەپ ىشتەي رەنجيدى. تاماق جەلىنىپ بولعان سوڭ، ءبارى ۇيقىعا كەتەدى. تاڭەرتەڭ قوناق ابىر- سابىر ايقايدان ويانىپ كەتەدى. تۇندە قاسقىر شاۋىپ، قوراداعى قويلاردى ايداپ كەتىپتى. ءۇي يەسى قوناققا: «قوناق جاقسى بولسا، قوي ەگىز تابادى، جامان بولسا، قوراعا قاسقىر شابادى» دەگەن. پيعىلىڭ لاس ادام ەكەنسىڭ، دەپ رەنجيدى. قوناق سىرتقا شىقسا، باتىسقا قاراي كەتكەن ەكى ءىزدى، شىعىسقا جۇرگەن ءتورت ءىزدى بايقايدى. قوجايىنعا:

- قام جەمە، قويىڭ امان. شىعىستا جايىلىپ ءجۇر. ال، ءيتىڭ قاسقىرمەن جان الىسىپ، جان بەرىسىپ جاتىر. باتىسقا كەتكەن ءىز سونى مەڭزەيدى. ءيتىڭنىڭ ارتىنان بارما. ول يەم كەلدى دەپ ساعان الاڭداپ، قاسقىرعا الدىرۋى مۇمكىن. قاسقىردىڭ ارتىنان بارساڭ، ول قورىققاننان ارتىنا قارايدى. ءيتىڭ باس سالىپ تالايدى، - دەيدى. سىرلىبەك قوناقتى ەرتىپ، قاسقىردىڭ ىزىمەن بارادى. ايتقانداي، ءيتى مەن قاسقىر ءبىر- ءبىرىن الا الماي، كوزبەن ارباسىپ تۇر ەكەن. قاسقىر ارت جاعىنان كەلە جاتقان ادامدى يىسىنەن تانىپ، جالت قاراعاندا يت تاماعىنان شاپ بەرەدى. قاسقىر مەرت بولادى.

سىرلىبەك قوناعىن ەرتىپ شىعىسقا بارسا، سايدىڭ ىشىندە قويلارى جايىلىپ جۇرەدى. بۋاز قويى ەگىز قوزداپ، قوزىلارىن ەمىزىپ تۇر ەكەن. سىرلىبەك قۋانىپ:

- اڭداماي، اشۋمەن ايتقان ءسوزىمدى كەشىرىڭىز. جاقسى قوناق كەلسە قوي ەگىز تابادى ەكەن. ءسىز تەگىن ادام ەمەس ەكەنسىز. كوڭىلىمدى قالدىرماي، تاعى ءبىر كۇن قوناق بولىڭىز، دەپ ۇيىنە تۇسىرەدى. قوناق تاعى ءبىر كۇن قوناقتايدى. ەرتەسىنە ءۇي يەسى ودان:

- نە بۇيىمتايىڭىز بار؟ - دەپ سۇرايدى.

- يتكە قاتتى قىزىعۋشى ەدىم. كوڭىلىم ءبورىباسارىڭىزعا اۋىپ تۇر. قارعىسىن بەرسەڭىز، جەتەكتەپ كەتەر ەدىم، دەيدى. سىرلىبەك:

- ءيتىڭىز نە، مارقا قوي بەرەيىن، جىلقى جەتەكتەتەيىن، دەيدى.

- جوق، نيەتىڭىزگە راقمەت. ءيتىڭىزدى بۇيىمتاي ەتتىم، - دەپ، ءيتىن جەتەكتەيدى. يت كەتىپ بارا جاتىپ، كيىز ءۇيدىڭ ىرگەسىندە جاتقان شيگە دارەت سىندىرادى. قوناق:

- قوجايىن، مەن ويلاندىم. يتتەن گورى مىنا جامان ءشيدى السام، قالاي قارايسىز. كەمپىرىم: «شي اكەپ بەر»، - دەپ قاقساي بەرۋشى ەدى. سونىڭ تىلەگىن ورىندايىن. ءيتىڭىزدى قويا بەرەيىن، - دەيدى. سىرلىبەك تۇسىنبەي، كەلىسەدى.

قوناق ءشيدى الا بەرگەندە الگى قويدان تۋعان ەگىز قوزىنىڭ ءبىرى شيدەگى ءيتتىڭ دارەتىن جالايدى. قوناق قايتادان سىرلىبەككە بۇرىلىپ:

- قوجايىن، ءشيدى باسقا جەردەن تابارمىن. كوڭىلىم جاڭا تۋعان قوزىڭىزعا ءتۇستى. جاس قوزىنىڭ ەتىنە اڭسارىم اۋىپ ءجۇر ەدى. «ىزدەگەنگە سۇراعان» دەگەن. ماعان قوزىنى سويىپ بەرىڭىز، - دەپ قوزىعا باتا جاسايدى. سىرلىبەك قوناعىنىڭ كوڭىلىن قيماي، الگى قوزىنى باۋىزدايدى. قوناق:

- قوزىنىڭ باسىنا ەشكىمنىڭ قولىن تيگىزبەي الدىما تارتساڭىز. قۇمارىم قانىپ، ءبىر تويايىن، - دەپ ءوتىنىش قىلادى. اس پىسكەن كەزدە سىرلىبەك قوزىنىڭ باسىن تارتادى. قوزىنىڭ ءبىر قۇلاعى جوق ەكەن. قوناق:

- قوجايىن، قوزىنىڭ باسىنا ەشكىمنىڭ قولى تيمەسىن دەپ ءوتىنىش ەتىپ ەدىم، قۇلاعى قايدا؟ - دەپ سۇرايدى.

- جولاۋشى، ايىپ ەتپەڭىز. جاڭا عانا قوزىنىڭ باسىن قازاننان ءتۇسىرىپ، سۋىتىپ قويعانبىز. ءبىزدىڭ كوزدى الا بەرە، ۇيدەگى جۇگىرمەكتىڭ ءبىرى قوزىنىڭ قۇلاعىن كەسىپ الىپ، جەپ قويىپتى. ات- شاپان ايىبىمدى وتەيىن، قالاساڭىز مارقا قوي سويايىن. تەك بىزگە رەنجىمەڭىزشى، - دەپ جالىنادى. قوناق مىرس ەتىپ كۇلىپ:

- شاڭىراعىڭا تەپكىلەسە دە، كەتپەيتىن باق ورناپتى، - دەيدى دە، ەستىپ- بىلگەن وقيعاسىن باستان- اياق ايتىپ بەرەدى.

- سەنىڭ ىرىسىڭ يتىڭدە ەكەنىن بىلگەنمىن. الىپ كەتەيىن دەگەنىمدە، ءيتىڭ ايلا جاساپ، دارەت سىندىرىپ، ىرىسىڭدى قالدىرىپ كەتتى. دارەت تيگەن ءشيدى الماق بولعانىمدا، قوزى كەلىپ جالاپ، قۇت قوزىعا قوندى. قوزىنىڭ باسىن جەپ، بەرەكەڭدى الامىن با دەگەنىمدە، ونى كەنجە ۇلىڭ جەپ، ماعان بۇيىرمادى. قۇداي سۇيگەن قىلىعىڭ بار ەكەن. قوناقجايلىعىڭدى جوعالتپا، - دەپ باتاسىن بەرىپ، اتتانىپ كەتىپتى.

وسىدان باستاپ ەل اۋزىندا «ىرىستىڭ ءبىرى قويدىڭ قۇلاعىندا» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسىپتى. قوناققا باس تارتقاندا ونىڭ وڭ قۇلاعىن كەسىپ الىپ، ءۇيدىڭ ءبىر مۇشەسىنە بەرەدى ەكەن. «قۇت- بەرەكەمىز وزىمىزدە قالسىن» دەپ ىرىمداپتى.

بۇل ماتەريال «وتباسى حرەستوماتياسى. سالت- ءداستۇر سويلەيدى» كىتابىنان الىندى.

سوڭعى جاڭالىقتار