قۇلجا قالاسىندا اقىندار ايتىسى ءوتتى - شەتەلدەگى قازاق باسپا ءسوزى
«قازاقپارات» ح ا ا شەت ەلدەردە قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىن ۇسىنادى.
ازيا ويىندارىنا موڭعوليادان 3 قازاق سپورتشى قاتىسۋدا - «Kaznews»
موڭعوليا قۇراما ساپىندا بوكستان +92 كەلى سالماق دارەجەسىندە ونەر كورسەتەتىن بەكنۇر قالي كوماندالاستارى اراسىنان العاشقى بولىپ رينگكە نەپال سپورتشىسى دۋۆادي اشيشپەن جۇدىرىقتاستى. سپورت مانسابىندا العاش رەت ءىرى جارىستا ەل نامىسىن قورعاپ جاتقان بەكنۇر قالي 3:1 ەسەبىمەن جەڭىسكە جەتتى. ب سونداي-اق «Kaznews» باسىلىمى كەلتىرگەن دەرەككە سۇيەنسەك، 19-شى ازيا ويىندارىندا جەڭىل اتلەتيكادادان 400 م جانە 800 م قاشىقتىققا جۇگىرۋ، ەرلەر اراسىنداعى 4x100 م ەستافەتا جۇگىرۋ سايىسىنا جاندوس ناراۋ ۇلى قاتىسۋدا.
بۇدان بولەك، باسكەتبولدان قىزدار اراسىنداعى سايىستا بۇلبۇل مۇرات قىزى باق سىناپ جاتىر.
«موڭعوليا سپورتشىلارى 19-شى ازيا ويىندارىندا بۇگىنگە دەيىن 6 مەدال يەلەندى. ەل قورجىنىندا 2 كۇمىس، 4 قولا بار. بيىلعى ازيا ويىندارىنا 410 سپورتشى باق سىناۋدا»، - دەپ تۇيىندەيدى موڭعوليالىق ب ا ق.
قۇلجا قالاسىندا اقىندار ايتىسى ءوتتى - «ىلە اقپاراتى» سايتى
ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىندا تۇڭعىش رەت «جىبەك جولى شۇعىلاسى. «التىن دومبىرا» اتتى اقىندار ايتىسى مادەني- تۋريزم مەرەكەسى باستالدى. بۇل تۋرالى وسى اپتادا قىتايدىڭ «ىلە اقپاراتى» سايتى حابارلادى.
اتالعان ايتۋلى مادەنيەت جانە تۋريزم مەرەكەسى 15-قىركۇيەكتە قۇلجا قالاسىنىڭ «جىبەك جولى شۇعىلاسى» ساياحات قالاشىعىندا باستالعان.
قىتايلىق ب ا ق-تىڭ جازۋىنشا، اقىندار ايتىسى - قازاقتىڭ كەڭىنەن تارالعان ەجەلگى ونەرى. بۇل ونەردە قازاقتىڭ ءان-كۇي مۋزىكاسىنىڭ ورتاق كورىنىسى بار دەۋگە بولادى. سوندىقتان ايتىس قىتاي ەلىندە 2006 -جىلى ماتەريالدىق ەمەس مەملەكەت دارەجەدەگى مادەني مۇرالار تىزىمىنە ەنگىزىلدى.
بۇل جولى قۇلجا قالاسىندا وتكەن اۋقىمدى ءىس-شاراعا شينجاڭ اۆتونوميالى ولكەلىك قازاق ايتىس ونەرىن زەرتتەۋ قوعامى باستىعىنىڭ ورىنباسارى، ىلە وبلىستىق مادەنيەت زەرتتەۋ ورنى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ايتۋعان مۇرات ۇلى قاتىسقان. ول ايتىس - ءارتۇرلى ونەردىڭ ءبىر ادام بويىنا جينالعان ەرەكشە ونەر ەكەنىن تىلگەن تيەك ەتتى.
ايتۋىنشا، وسى جولعى مادەني شارانىڭ وتكىزىلۋى - ىلە وبلىسىنىڭ ءداستۇرلى ءان-كۇي تۇرىندەگى ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرالارىن قورعاۋدى جالعاستىرۋ.
قۇلجاداعى مادەني تۋريزمدى دامىتۋ باعىتىندا وتكەن ونەر مەرەكەسىن اۆتونوميالى ولكەلىك قازاق ايتىسىن زەرتتەۋ قوعامى ۇيىمداستىرىپ، اقىندار ايتىسى، قوبىز تارتۋ، كۇي ورىنداۋ، تەرمە ايتۋ قاتارلى ونەر تۇرلەرىنەن بايگەلەر وتكەن. سونىمەن قاتار ءدامدى تاعامدار، قولونەر بۇيىمدارى، ۇلتتىق كيىم ۇلگىلەرىنىڭ كورمەسى سىندى الۋان ءتۇرلى ءىس-شارالار وتكىزىلگەن.
6 جىل بويى تىگىلگەن ۇزىندىعى 22 مەترلىك كەستە «چيڭميڭ شاڭحى سىزباسى» كەلۋشىلەر نازارىن وزىنە اۋدارتتى. تۋىندىنى ءۇرىمجى قالاسىنداعى كەستەشى جازيرا راقىش قىزى ءوز قولىمەن تىككەن.
شينجاڭدىق شەبەردىڭ جاساعان كيىز ۇيلەرىنە تاپسىرىس ارتىپ كەلەدى - «حالىق گازەتى»
قازاقتىڭ كيىز ۇيلەرىن مالشىلار «كوشپەلى ءۇي» دەپ سانايدى. دالەلحان حابيدەش ۇلى 50 جىلدان استام ۋاقىت قازاق كيىز ءۇيىن جاساۋ ءداستۇرىن جالعاستىرىپ كەلەدى. 2008 -جىلى كيىز ءۇي جاساۋ شەبەرلىگى ۇلتتىق ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرا تىزىمىنە ەنگىزىلدى. سودان كەيىن دالەلحان «كيىز ءۇي جاساۋدىڭ» وكىل مۇراگەرى اتاندى، دەپ حابارلايدى قىتايدىڭ «حالىق گازەتى».
«كيىز ءۇيدى جاساۋ پروتسەسى كۇردەلى جانە اشەكەيلەيتىن جەرلەرى وتە كوپ. ونىڭ بەزەندىرىلۋى قازاق حالقىنىڭ تابيعي بايلىقتى باعالاپ، ونداعى دانالىق پەن پاراساتتىلىقتى شىعارماشىلىق تۇرعىدا پايدالانعانىن كورسەتەدى»، دەپ جازادى قىتايلىق باسىلىم.
ءۇي جاساۋشى شەبەر دالەلحاننىڭ ايتۋىنشا، ءۇيدىڭ قاڭقاسى قاراپايىم بولعانىمەن، ونىڭ ءاربىر بولىگى وتە ۇقىپتىلىقتى قاجەت ەتەدى. كيىز ءۇيدىڭ شاڭىراعى مەن كەرەگەلەرى ءۇشىن جىڭىشكە قىزىل تالدار، ال ەسىك پەن ونىڭ جاقتاۋىنا قاراعاي كەرەك. ءبىر-بىرىنە ۇقسامايتىن اعاشتاردىڭ يىلگىشتىگى مەن توزىمدىلىگى دە وزگەشە. سونىمەن قاتار كەرەگەنى كوكتەيتىن جىپتەر نەگىزىنەن سيىر نەمەسە تۇيە تەرىسىنەن جاسالادى. شەبەر كەرەگەنىڭ نەگىزگى اعاشى ءۇشىن قىزىل تال كەرەك ەكەنىن ايتادى. ال ءۇيدى جاساۋ بارىسىندا ءبىر دە ءبىر شەگە جۇمسالمايدى.
سونىمەن قاتار دالەلحاننىڭ جاساعان كيىز ۇيلەرى ادەمىلىگىمەن عانا ەمەس، وتە بەرىكتىگىمەن حالىقتىڭ ىقىلاسىنا بولەنىپ كەلەدى ەكەن.
قىتايلىق ب ا ق-تىڭ دەرەگىنشە، ساياحات اۋماقتارىنا تىگىلەتىن كيىز ۇيلەرگە تاپسىرىستىڭ كوبەيۋىنە بايلانىستى شەبەردەن كەڭەس سۇرايتىندار ارتقان. كوپتەگەن قازاق مالشىلارى جايلاۋدا كيىز ءۇي تىگىپ، توي-تومالاق، اس بەرۋ سەكىلدى جيىنداردى وتكىزەدى. ءتىپتى مەرەكە- مەيرامداردا باس قوسقاندا، كيىز ۇيدەن ىڭعايلى ورىن بولمايدى ەكەن.
سونىمەن قاتار شينجاڭنىڭ تۋريزم يندۋسترياسى دامىپ، ءداستۇرلى كيىز ۇيلەر كوپتەگەن ساياحات وڭىرلەرىندە تىگىلەدى. بۇل شينجاڭنىڭ ىشىندە جانە ودان تىس جەرلەردە، ءتىپتى شەتەلدەن كەلەتىن تۋريستەردىڭ قازاقتىڭ ءداستۇرلى دالا تۇرمىسىنا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىردى.
وزبەكستان مەن قازاقستان ءوزارا ساۋدا يندەكسىن 10 ميلليارد دوللارعا جەتكىزبەك - «ءوز ا»
22-قىركۇيەكتە تاشكەنت قالاسىندا وزبەكستاننىڭ ينۆەستيتسيالار، يندۋستريا جانە ساۋدا ءمينيسترى لازيز كۋدراتوۆ پەن قازاقستاننىڭ ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى ارمان شاققاليەۆ اراسىندا كەلىسسوزدەر ءوتتى، دەپ حابارلايدى «ءوزا» اقپارات اگەنتتىگى.
اتالعان ب ا ق-تىڭ مالىمەتىنشە، ديالوگ بارىسىندا تاراپتار اعىمداعى بىرلەسكەن جوبالار مەن كەلىسىمدەردى جۇزەگە اسىرۋ بارىسى، سونداي-اق ەكىجاقتى ساۋدا- ەكونوميكالىق، كولىك- لوگيستيكا جانە ءوڭىرارالىق قاتىناستاردى كەڭەيتۋ مۇمكىندىكتەرىن ەگجەي-تەگجەيلى تالقىلانعان.
ەكى ەل اراسىنداعى تاۋار اينالىمى كولەمىنىڭ ۇلعايۋى اتالىپ وتكەن. كەيىنگى 6 جىلدا بۇل كورسەتكىش 2,5 ەسەگە جۋىق ارتىپ، 4,6 ميلليارد دوللاردى قۇراپتى. وسى تۇرعىدان العاندا ءوزارا ساۋدا كولەمىن ودان ءارى ارتتىرۋ جانە ونىڭ اۋقىمىن كەڭەيتۋ بويىنشا مىندەتتەر ايقىندالعان.
«ءوز ا»-نىڭ دەرەگىنشە، تاياۋ جىلدارى ازىق- تۇلىك، توقىما، اۆتوموبيل، ەلەكتر جابدىقتارى، قارا مەتالدار، مۇناي-گاز ونىمدەرىن جەتكىزۋ ەسەبىنەن ساۋدا كورسەتكىشتەرىن 10 ميلليارد دوللارعا جەتكىزۋگە قوسىمشا مۇمكىندىكتەر بار ەكەنى ايتىلدى.
«تۇرىك مادەنيەتىنىڭ ءالىپبيى» اتتى كىتاپ شىقتى - «TRT»
قازاقستاندا جۇمىس ىستەيتىن شەتەلدىكتەر سانى بىرتىندەپ ازايىپ كەلەدى.
شەتەلدىك جۇمىسشىلار سانى 2022 -جىلدىڭ 1-قازانىندا 15 مىڭ 434 بولسا، بيىلعى جىلدىڭ 1-قىركۇيەگىندە 14 مىڭ 571 گە دەيىن ازايعان.
بۇل تۋرالى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى قازاقستاننىڭ ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ حابارلادى.
شەتەلدىك جۇمىسشىلار سانى بىلتىر 15 مىڭنان اسسا، بيىل 14 مىڭ 571 گە دەيىن ازايدى. ونىڭ ىشىندە 527 ادام باسشى جانە كومەكشى ساناتىندا جۇمىس ىستەسە، 2732 ادام قۇرىلىمدىق ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت ەتەدى.
ايتا كەتەيىك، شەتەلدىك جۇمىسشىلاردىڭ باسىم بولىگى ساراپشى جانە بىلىكتى جۇمىسشى رەتىندە جۇمىس ىستەيدى.
جۇمىسپەن قامتۋ سالالارىنىڭ ىشىندە قۇرىلىس، اۋىل شارۋاشىلىعى، ورمان جانە بالىق شارۋاشىلىعى، تاۋ- كەن ونەركاسىبى جانە وڭدەۋ ونەركاسىبى سەكتورلارى الدىڭعى قاتاردا.
قازاقستاندا جۇمىس ىستەيتىن شەتەلدىكتەردىڭ 26,2 پايىزى - قىتايدان، 13,3 پايىزى - وزبەكستاننان، 9,2 پايىزى - تۇركيادان، 9,4 پايىزى ءۇندىستاننان كەلگەن.
سونداي-اق اتالعان باسىلىمدا «تۇرىك مادەنيەتىنىڭ ءالىپبيى» اتتى كىتاپ شىقتى» دەگەن تاقىرىپتا اقپارات جاريالاندى.
«تۇرىك مادەنيەتىنىڭ ءالىپبيى» اتتى كىتاپ ءار ەلدەگى وقىرماندارعا ۇسىنىلادى. يۋنۋس ەمرە ينستيتۋتى دايىنداعان «تۇركيا مادەنيەتىنىڭ ءالىپبيى» اتتى كىتاپ ىستانبۇل زاماناۋي ونەر مۇراجايىندا تانىستىرىلدى. ينستيتۋت ءتوراعاسى، پروفەسسور شەرەف اتەش بۇل ەڭبەكتىڭ تۇرىك مادەنيەتىن تانىتۋ ءۇشىن جۇزەگە اسىرىلعان ارنايى جوبا ەكەنىن ايتتى.
تۇركيالىق ب ا ق-تىڭ دەرەگىنشە، انادولىدا قالىپتاسىپ، كۇللى الەمگە نۇر شاشقان تۇرىك مادەنيەتىنىڭ باي جانە كونە تاريحىنا توقتالعان ش. اتەش الەمدە تۇرىك مادەنيەتى مەن تۇرىك تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ تەز ارتىپ كەلە جاتقانىن اتاپ وتكەن.
تۋىندىنىڭ باس رەداكتورى، پروفەسسور شابان كوكتۇرىك بولسا: «بۇل كىتاپتا تۇرىكتەردىڭ ونەرى، ساۋلەتى، مۋزىكاى، اسحاناسى، كيىم- كەشەگى، ادەبيەتى، ءازىل- سىقاقتارى، سىيلىق بەرۋ ءداستۇرى جانە قولونەرى سىندى كوپتەگەن تاقىرىپتار قامتىلعان»، - دەدى.
«تۇرىك مادەنيەتىنىڭ ءالىپبيى» اتتى ەڭبەك اعىلشىن، فرانسۋز، ورىس جانە اراب تىلدەرىنە اۋدارىلماق.
شينجاڭنىڭ باسىم بولىگىندە قار جاۋىپ، كەي وڭىردە ونىڭ قالىڭدىعى 30 سانتيمەترگە دەيىن جەتكەن - CNR
وتكەن اپتانىڭ سوڭىنداعى كۇشتى سۋىق اعىسىنىڭ ىقپالىنان شينجاڭنىڭ كوپ جەرىندە قار جاۋىپ، اينالانى اق ۇلپا باسقان.
23-قىركۇيەك تۇنىنەن باستاپ، التايدىڭ تاۋلى وڭىرلەرىندە قار جاۋدى. اتاپ ايتقاندا، بۋىرشىن اۋدانىنىڭ قاناس پەن قوم دەمالىس اۋماعىندا، كوكتوعاي اۋدانىنىڭ كوكتوعاي حالىقارالىق قار شاڭعى دەمالىس ورنى جانە جەمەنەي اۋدانى سياقتى جەرلەردە قاپالاقتاپ قار جاۋدى، دەپ حابارلايدى قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» اقپارات اگەنتتىگى.
قىتايلىق ب ا ق-تىڭ مالىمەتىنشە، 24-كۇنى كەشكە دەيىن، تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىگى 1500 مەتردەن اساتىن كەيبىر تاۋلى وڭىردەردە جاۋعان قاردىڭ قالىڭدىعى 30 سانتيمەتردەن اسقان.
سونىمەن قاتار وسى ۋاقىتتاردا التايدىڭ شىڭگىل اۋدانى، ىلە وبلىسىنداعى تەكەس اۋدانى، ءۇرىمجى اۋدانىنىڭ تاۋلى وڭىرلەرى جانە شىعىس شينجاڭداعى قۇمىل قالاسىنىڭ باركول اۋدانىندا دا قار جاۋعان.
اۆتور
بەيسەن سۇلتان ۇلى
