قازاقستاننىڭ كەن ورىندارىن يگەرۋگە شەتەلدىكتەردىڭ قاتىسۋىن شەكتەۋ كەرەك - ساراپشى

استانا. KAZINFORM - قارجى ساراپشىسى راسۋل رىسمامبەتوۆ قازاقستاندىق كەن ورىندارىن يگەرۋ ىسىنە شەتەلدىكتەردىڭ قاتىسۋىن 49 پايىزعا دەيىن شەكتەۋ تۋرالى باستاما كوتەردى. ول تەك وسىلاي عانا مەملەكەت ىشكى وڭدەۋدى دامىتا الاتىنىن العا تارتىپ وتىر.

ۇسىنىستىڭ مانىنە توقتالساق، مەملەكەت نەمەسە وتاندىق ينۆەستور بەلگىلى ءبىر دەپوزيتتىڭ كەمىندە 51 پايىزىنا يەلىك ەتۋى كەرەك. سونىمەن قاتار، بۇل دەپوزيتتەردى ساتىپ الۋدا ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە مەملەكەتتىك نەمەسە جەرگىلىكتى ينۆەستوردىڭ قۇقىعى باسىم بولۋى قاجەت.

راسۋل رىسمامبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي ستاندارتتار قازىردىڭ وزىندە قازاقستانداعى ءبىرقاتار اكتيۆ ءۇشىن قاراستىرىلعان. ءبىراق كوپ جاعدايدا شەتەلدىك ينۆەستوردىڭ ۇلەسى قوماقتى بولىپ جاتادى. مۇنداي جاعدايدا بار شارۋا باستاپقى وڭدەۋسىز شيكىزاتتى ەكسپورتتاۋمەن عانا شەكتەلەدى.

«ارينە، شيكىزات ەكسپورتىنىڭ پايداسى زور، الايدا ونىڭ ەكىنشى جاعى دا بار، ءبىز ونى قايتا وڭدەي المايمىز. ياعني، پايدانىڭ ءبارى باسقا ەلگە كەتەدى. ءبىزدىڭ ءوز ونەركاسىبىمىزدى دامىتا الماي وتىرۋىمىزدىڭ سەبەبىنىڭ ءبىرى وسى»، - دەپ ءتۇسىندىردى ساراپشى.

ول ەگەر قازاقستانداعى كەنىشتەردى يگەرۋدە شەتەلدىك قاتىسۋدى شەكتەۋ تۋرالى ماسەلە كوتەرىلە قالسا، ول قولدانىستاعى كەلىسىمشارتتارعا قاتىستى بولماۋى كەرەك ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان وزىندىك قايتا وڭدەۋدى دامىتۋى كەرەك. وسى رەتتە، وتاندىق كاسىپورىندار جەرگىلىكتى كەن ورىندارىنان الىناتىن شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتىلۋى ءتيىس. ول بۇعان دەيىن مۇناي ەكسپورتىنا باج سالىعى سالىنعان رەسەيدى مىسالعا كەلتىردى. سالىق جەتكىزۋ قۇنىنان 4-5 ەسە كوپ بولدى. ناتيجەسىندە قازىر رەسەيدە ءارتۇرلى كولەمدەگى 100 دەن استام مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارى بار. ويتكەنى، جەرگىلىكتى بيزنەس شيكى مۇناي جەتكىزىلىمىنە ۇلعايتىلعان سالىقتى تولەۋدەن گورى جانار-جاعارماي ەكسپورتتاۋ تيىمدىرەك ەكەنىن ءتۇسىندى.

راسۋل رىسمامبەتوۆ شەتەلدىك قاتىسۋعا شەكتەۋلەر ەنگىزىلسە، بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە شەتەلدىك بيزنەس وكىلدەرىنىڭ نارازىلىعىن تۋدىرادى دەپ ەسەپتەيدى.

- حالىق ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جوعالتىپ جاتىرمىز دەۋى مۇمكىن. الايدا ءبىز قايتا وڭدەۋ ءۇشىن ءوز شيكىزاتىمىزعا ءوزىمىز يەلىك ەتۋىمىز كەرەك. قازاقستاندىق ينۆەستيتسيالىق احۋال تەك جەر قويناۋىن پايدالانۋعا قولايلى. كوپتەگەن باسقا سالالاردا بۇل «اڭىز» دەسەك تە بولادى. تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ %80 عا جۋىعى مۇناي-گاز جانە مەتاللۋرگيا سالالارىنا باعىتتالۋى بەكەر ەمەس. ال جەرگىلىكتى بيزنەس قاشاندا ەكىنشى ورىندا تۇرادى نەمەسە ءوزىنىڭ شاعىن نەمەسە ورتا كاسىپورنىن ءىرى بيزنەسكە اينادىرۋعا قاۋقارسىز بولىپ قالادى»، - دەپ ءتۇسىندىردى ول.

ونىڭ ايتۋىنشا، قازىر قازاقستاندا مۇلدە يگەرىلمەيتىن نەمەسە از مولشەردەگى ينۆەستيتسيامەن يگەرىلىپ جاتقان كەن ورىندارى بار. مۇنداي كەنىشتەردىڭ يەلەرى وزدەرىنىڭ ۇلەسىن مەملەكەتكە وپ-وڭاي ساتا الادى. قازاقستاندا شيكىزات وندىرگىسى كەلەتىندەر وتە كوپ، ولار شەتەلدىكتەردىڭ قاتىسۋىن شەكتەگەن كۇننىڭ وزىندە ازايمايدى. ويتكەنى، %49 ءوز ينۆەستيتسياسىن وتەۋگە جەتكىلىكتى.

بۇعان دەيىن ق ر ەنەرگەتيكا ۆيتسە-ءمينيسترى اسحات حاسەنوۆ 2024-جىلى قازاقستاندا 80 ىزدەۋ جانە بارلاۋ ۇڭعىمالارىن بۇرعىلاۋ جوسپارلانعانىن ايتقان بولاتىن. ول مۇناي ءوندىرۋ كولەمىنىڭ جىل سايىنعى تومەندەۋىن ەسكەرە وتىرىپ قىزىلوردا وبلىسىنىڭ كەن ورىندارىندا 2024-جىلى مۇناي جانە گازدىڭ پەرسپەكتيۆالىق قۇرىلىمدارىن اشۋ ماقساتىندا تورعاي پالەوزوي ايماعىندا تەرەڭدىگى 5,5 مىڭ مەتر بولاتىن تەرەڭ بارلاۋ ۇڭعىماسىن بۇرعىلاۋ باستالاتىنىن جەتكىزدى. سونداي-اق 2024-جىلى كاسپي تەڭىزىنىڭ قازاقستاندىق سەكتورىنداعى اباي تەڭىز قۇرىلىمىندا بارلاۋ ۇڭعىماسى بۇرعىلانادى.

«بۇگىندە 2023-جىلى گەولوگيالىق بارلاۋعا سالىنعان ينۆەستيتسيانىڭ كولەمى 152,4 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى. بۇل - وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا %12 عا ارتىق (2022-جىلى 135,7 ميلليارد تەڭگە). جالپى، گەولوگيالىق بارلاۋعا سالىناتىن ينۆەستيتسيا جىل سايىن 200 ميلليارد تەڭگەگە جەتەدى دەپ كۇتىلۋدە»، - دەدى اسحات حاسەنوۆ.