قازاقستاندا يادرولىق قوندىرعىلاردى ورنالاستىرۋ الاڭىن تاڭداۋ قاعيدالارى وزگەرەدى

استانا. KAZINFORM - ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى يادرولىق قوندىرعىلاردى ورنالاستىرۋ الاڭىن جانە ولاردى كومۋ پۋنكتەرىن تاڭداۋ ەرەجەلەرىنە تولىقتىرۋلار ەنگىزەدى.

 جاڭا ەرەجەلەر يادرولىق جانە رادياتسيالىق قاۋىپسىزدىكتى، ادامدار مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا يادرولىق قوندىرعىلاردى ورنالاستىرۋ الاڭى مەن كومۋ پۋنكتەرىن سالۋعا قولايلى الاڭداردى انىقتاۋعا قويىلاتىن تالاپتاردى كۇشەيتەدى، دەپ حابارلايدى Kazinform اگەنتتىگى «اشىق ن ق ا» پورتالىنداعى قاۋلى جوباسىنا سىلتەمە جاساپ.

جاڭا ەرەجەلەر يادرولىق قوندىرعىلار مەن ولاردى كومۋ پۋنكتەرىن (ي ا ق ك پ) ورنالاستىرۋ الاڭدارىن تاڭداۋ ءتارتىبىن ايقىندايدى. بۇل رەتتە تابيعي جانە تەحنوگەندىك قاۋىپتەر، قورشاعان ورتاعا قويىلاتىن تالاپتار، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك فاكتورلار، سونداي- اق حالىقتىڭ دەنساۋلىعى مەن قاۋىپسىزدىگى ەسكەرىلەدى. سونداي- اق ەرەجەدە الاڭدى باعالاۋ ءۇشىن قاجەتتى قۇجاتتاردى دايىنداۋ جانە راسىمدەۋ پروتسەسى سيپاتتالادى.

مىسالى، ي ا ق ك پ ورنالاستىرۋ الاڭى تابيعي جانە تەحنوگەندىك سيپاتتاعى ىقتيمال سىرتقى اسەرلەردى؛ راديواكتيۆتى زاتتاردىڭ تارالۋ مۇمكىندىگىن؛ يادرولىق قوندىرعىنى نەمەسە كومۋ پۋنكتىن پايدالانۋدا نەمەسە توتەنشە وقيعالار مەن اپاتتار تۋىنداعان جاعدايدا حالىققا جانە قورشاعان ورتاعا زياندى بولدىرماۋ مۇمكىندىگىن ەسكەرە وتىرىپ انىقتالادى.

الاڭدى تاڭداۋ جۇمىستارى جوباعا دەيىنگى قۇجاتتامانى ازىرلەۋ ساتىسىندا جۇرگىزىلەدى. ەرەجەگە سايكەس، جوبالىق قۇجاتتار مەملەكەتتىك ەكولوگيالىق جانە سانيتارلىق- ەپيدەميولوگيالىق ساراپتامالاردان وتەدى.

قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ شارالارى ي ا ق ك پ- نىڭ بارلىق جۇمىس تسيكلىندە، ونىڭ ىشىندە جوسپارلاۋ، الاڭدى تاڭداۋ، جوبالاۋ، دايىنداۋ، سالۋ، پايدالانۋعا بەرۋ، تىكەلەي پايدالانۋ، سونداي-اق قولدانىستان شىعارۋ جانە جابۋ كەزىندە بەلگىلەنەدى. قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جەكە جانە ۇجىمدىق قورعانىس شارالارىنان، قورشاعان ورتانى قورعاۋ شارالارىنان تۇرادى، دەپ كورسەتىلگەن ەرەجەدە.

قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ادامداردى جەكە جانە ۇجىمدىق قورعاۋ، سونداي- اق قورشاعان ورتانى قورعاۋ شارالارىنان تۇرادى:

ي ا ق ك پ ورنالاستىرۋ كەزىندە پايدالانۋشى ۇيىمنىڭ قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ شارالارى؛

ادامداردىڭ، سونىڭ ىشىندە ي ا ق ك پ قىزمەتكەرلەرى مەن ىقتيمال اسەر ەتۋ ايماعىنداعى حالىقتىڭ رادياتسيالىق ساۋلەلەنۋىن جانە راديواكتيۆتى ماتەريالداردىڭ قورشاعان ورتاعا شىعۋىن تۇراقتى باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتۋ؛

يادرولىق رەاكتوردىڭ بەلسەندى ايماعىن، يادرولىق تىزبەكتى رەاكسيانى، راديويزوتوپ نەمەسە يونداۋشى ساۋلەلەنۋ كوزىن باقىلاۋدى جوعالتۋعا اكەلۋى مۇمكىن وقيعالاردى باقىلاۋ؛

ي ا ق ك پ- دا ورىن الۋى مۇمكىن وقيعالار مەن اپاتتىق جاعدايلار تاۋەكەلدەرىن باسقارۋ جانە ولاردىڭ سالدارىن ازايتۋ.

ي ا ق ك پ ورنالاستىرۋ الاڭدارىن زەرتتەۋ كريتەريلەرى اراسىندا:

جوبالاۋ ايماعىن الدىن الا زەرتتەۋ كەزىندە بىرنەشە (كەمىندە ءۇش) باسەكەلەس الاڭداردى انىقتاۋ، بۇل الاڭدار بويىنشا ەگجەي- تەگجەيلى زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ جانە كەلەسى اسپەكتىلەردى:

ي ا ق ك پ- عا ايماقتا بولاتىن تابيعي قۇبىلىستاردىڭ، پروتسەستەردىڭ جانە سىرتقى وقيعالاردىڭ ىقپالدى؛

ي ا ق ك پ اسەر ەتەتىن جوبالاۋ ايماعىنىڭ تابيعي، الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق جانە دەموگرافيالىق سيپاتتامالارى؛

راديواكتيۆتى ونىمدەردىڭ تاسىمالى مەن جيناقتالۋىنا ىقپال ەتەتىن ايماق پەن قورشاعان ورتانىڭ سيپاتتامالاردى باعالاۋ.

سونداي-اق تابيعي سيپاتتاعى سىرتقى قۇبىلىستار مەن پروتسەستەر ەسكەرىلەدى.

سونىمەن بىرگە، يادرولىق قوندىرعىلار مەن كومۋ پۋنكتەرىن سالۋ جانە ولاردىڭ ورنالاساتىن ايماعى تۋرالى شەشىمدى ۇكىمەت جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانداردىڭ كەلىسىمىمەن قابىلدايدى.

وزگەرىستەر حالىقارالىق اتوم ەنەرگياسى اگەنتتىگىنىڭ (ماگاتە) قاۋىپسىزدىك نورمالارى مەن ۇسىنىمدارىنا نەگىزدەلگەن جانە دامىعان ەلدەردىڭ جيناقتالعان تاجىريبەسىن، سونداي- اق ولاردىڭ قولدانۋ پراكتيكاسىن قامتيدى، دەپ كورسەتىلگەن تۇسىندىرمە جازبادا.