قازاقستاندا پاتەر الۋ ءۇشىن قانشا جىل ەڭبەكتەنۋ كەرەك؟
استانا. KAZINFORM - تۇرعىن ءۇي - ءومىر ساپاسىن ايقىندايتىن باستى قاجەتتىلىكتىڭ ءبىرى. الايدا باسپانا باعاسى مەن تابىس دەڭگەيى اراسىنداعى ايىرماشىلىق جاھاندىق ماسەلەگە اينالىپ وتىر. وسىعان بايلانىستى Kazinform اگەنتتىگىنىڭ اناليتيكالىق شولۋشىسى ءبىرقاتار ەلدەگى پاتەر باعاسى مەن جالاقى مولشەرىن سالىستىرىپ، ءار ەل تۇرعىنىنا باسپانا الۋ ءۇشىن قانشا جىل ەڭبەك ەتۋ قاجەتتىگىن زەرتتەدى.
التەرناتيۆتى ينۆەستيسيالىق قۇرالدار تاپشى
Finder زەرتتەۋ پورتالىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، 2025 -جىلى الەم بويىنشا ورتاشا پاتەر باعاسى شامامەن 208,5 مىڭ ا ق ش دوللارىنا باعالاندى. زەرتتەۋ بارىسىندا جالپى اۋدانى 59 شارشى مەتر، ەكى جاتىن بولمەسى مەن ءبىر قوناق بولمەسى بار پاتەرلەر قاراستىرىلعان. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل كورسەتكىشتەر ەلدەردىڭ تۇرعىن ءۇي باعاسى مەن ازاماتتاردىڭ ساتىپ الۋ قابىلەتىن سالىستىرۋ ءۇشىن الىنعان. دەگەنمەن، نارىق ۇنەمى وزگەرىپ وتىراتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، پاتەر باعاسى ون جىلدان كەيىن دە دال وسى دەڭگەيدە بولادى دەۋ - قاتە.
قارجى سالاسىنىڭ ساراپشىسى ايبار ولجايەۆتىڭ پىكىرىنشە، قازاقستان تۇرعىن ءۇي ساياساتى سالاسىندا ءتۇرلى ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن ءتيىمدى ۇيلەستىرىپ وتىر.
- ەلىمىز تۇرعىن ءۇي جيناق جۇيەسىنىڭ ۇلگىسىن گەرمانيادان العان. الەۋمەتتىك باسپانامەن قامتۋ ءتاسىلى سينگاپۋر تاجىريبەسىنە نەگىزدەلگەن. ال كلاسسيكالىق يپوتەكا - الەمدىك تاجىريبەدە كەڭ تاراعان ۇلگى. كەي ەلدەردە يپوتەكا مولشەرلەمەسى تومەن، سەبەبى ينفلياتسيا دەڭگەيى از. بىزدە كوممەرتسيالىق يپوتەكا مولشەرلەمەسى جوعارى، ال مەملەكەتتىك باعدارلامالار بويىنشا جەڭىلدەتىلگەن نۇسقالار بار. ءقازىر يپوتەكالاردىڭ شامامەن 50 پايىزى جەڭىلدەتىلگەن باعدارلامالارعا تيەسىلى، ونىڭ نەگىزگى ۇلەسى «وتباسى بانكتىڭ» پورتفەلىندە، - دەيدى ساراپشى.
ال Numbeo سايتىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس، قازاقستانداعى «تۇرعىن ءۇي باعاسى مەن تابىسقا قاتىناس» كوەففيتسيەنتى - 9,40، ياعني ورتا ەسەپپەن قازاقستاندىققا ءۇي ساتىپ الۋ ءۇشىن شامامەن 9 جىلدان اسا جيناقتالعان جالپى تابىس قاجەت. ايبار ولجايەۆتىڭ ەسەبى دە وسى كورسەتكىشكە جاقىندايدى.
-ءبىر ادام بىرنەشە پاتەر الۋعا نيەتتى، سەبەبى ەلىمىزدە التەرناتيۆتى ينۆەستيسيا قۇرالدارى جوق. سوندىقتان باسپاناعا سۇرانىس جوعارى. پاتەردىڭ 1 شارشى مەترى شامامەن - 550 مىڭ تەڭگە، ال ورتاشا جالاقى - 405 مىڭ تەڭگە. ورتاشا تابىستى وتباسى 40 شارشى مەتر ءۇي العىسى كەلسە، 120 اي، ياعني 10 جىل جيناۋ كەرەك. ەشقانداي ينفلياتسيانى ەسەپتەمەگەندە وسىلاي شىعادى، - دەيدى ايبار ولجايەۆ.
قالاي بولعاندا دا قازاقستان ازاماتى شامامەن 8-10 جىلدىڭ اينالاسىندا ءۇيلى بولا الادى.
مەملەكەتتىك قارجى ايماقتارعا باعىتتالۋى كەرەك
الەمنىڭ ءتۇرلى قالالارىندا تۇرعىن ءۇي قۇنى اراسىنداعى ايىرماشىلىق جوعارى. ماسەلەن، سينگاپۋردا ءۇش بولمەلى پاتەردىڭ ورتاشا قۇنى - شامامەن 1,37 ميلليون ا ق ش دوللارى. ال وسىنداي ۇلگىدەگى باسپانا تاشكەنت قالاسىندا - شامامەن 97 مىڭ دوللار، ەڭ ارزان نۇسقالار كۋبادا كەزدەسەدى، مۇندا بار بولعانى 23 مىڭ دوللار.
قازاقستاندا دا تۇرعىن ءۇي باعاسى وڭىرلەرگە قاراي قۇبىلادى. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، ەڭ قىمبات پاتەرلەر استانا مەن الماتىدا، ال ەڭ تومەن باعالى باسپانا اقتوبە مەن ورالدا ورنالاسقان.
قايتالاما نارىقتا الماتىدا - شارشى مەترى 701088 تەڭگە، استانادا - 678190 تەڭگە، اتىراۋدا - 495004 تەڭگە دەڭگەيىندە ساتىلدى. قۇنى تومەندەۋ تۇرعىن ءۇيدى قىزىلوردادان شارشى مەترى - 317693 تەڭگە، كوكشەتاۋدان - 337856 تەڭگە جانە اقتاۋدان - 342500 تەڭگەدەن تابۋعا بولادى.
ساراپشى ايبار ولجايەۆتىڭ ايتۋىنشا، پاتەر سانى بويىنشا استانا العا شىققان. ەلوردادا جارتى جىلدا 19,1 مىڭ پاتەر بەرىلسە، الماتىدا 14,8 مىڭ پاتەر عانا قولدانىسقا بەرىلگەن. مۇنداعى ايىرماشىلىق الماتىداعى بيىك عيماراتتارعا قويىلعان شەكتەۋلەرمەن تۇسىندىرىلەدى.
- ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەكتەرى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ قارقىنى باسەڭدەمەي، كەرىسىنشە، جاندانىپ كەلە جاتقانىن ايعاقتايدى. التى ايدا 7,9 ميلليون شارشى مەتر باسپانا سالىنسا، ونىڭ 5 ميلليونى - كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي، 2,8 ميلليونى - جەكە ءۇي. دەمەك، تۇرعىنداردىڭ باسىم بولىگى ءالى دە قالادان پاتەر الۋدى ءجون كورەدى. سونىمەن بىرگە ەلدەگى بارلىق جاڭا تۇرعىن ءۇيدىڭ 93 پايىزىن جەكە قۇرىلىس كومپانيالارى سالعان. وڭىرلەردەگى كورسەتكىشتەرگە كەلسەك، الماتى قالاسى 242 جاڭا تۇرعىن ءۇي كەشەنىمەن ءبىرىنشى ورىندا تۇر، - دەيدى ساراپشى.
وسى ورايدا ايبار ولجايەۆ تۇرعىن ءۇي ساياساتىنا قاتىستى ۇسىنىس ايتتى.
- ۇكىمەتتىڭ باعىتى دۇرىس. الايدا الماتى مەن استانانى كوممەرتسيالىق نارىققا قالدىرۋ كەرەك، ال تۇرعىن ۇيگە ارنالعان مەملەكەتتىك قارجىنى ايماقتارعا باعىتتاۋ ءتيىمدى. سەبەبى ەكى مەگاپوليستى ۋربانيزاتسيالىق ورتالىققا اينالدىرۋ دۇرىس ەمەس، - دەيدى ول.
ال ەكونوميست ەلدار شامسۋتدينوۆتىڭ ويىنشا، باعانىڭ ءوسىمى جەڭىلدەتىلگەن يپوتەكامەن بايلانىستى.
- نەسيە قولجەتىمدى بولعان سايىن مامىلەلەر سانى ارتادى، ال نارىق بىردەن باعانى كوتەرىپ جاۋاپ بەرەدى. قۇرىلىس ينفلياتسياسى جىلىنا %2- 3 شاماسىندا بولسا دا، تۇرعىن ءۇي باعاسى الدەقايدا تەز ءوسىپ وتىر، - دەيدى ساراپشى.
نارىقتا قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ قۇنى ماڭىزدى
قازاقستانداعى تۇرعىن ءۇي باعاسىنىڭ ءوسۋىن تاعى ءبىر فاكتور - يمپورتتىق قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ باعاسى انىقتايدى.
- قوسالقى ەمەس، بازالىق ماتەريالدار مەن قىزمەتتەردىڭ قىمباتتاۋى - قۇرىلىس پروتسەسىنىڭ نەگىزى. سول ماتەريالداردان ىرگەتاس قالانادى، عيماراتتىڭ كونسترۋكتسياسى، قاسبەتى، پاتەر جانە بولمەارالىق قالقالار، ينجەنەرلىك كوممۋنيكاتسيالار جاسالادى. نەگىزگى ماتەريالداردىڭ قىمباتتاۋى بارلىعىنىڭ دا باعاسىن كوتەرەدى، - دەيدى ەكونوميست رۋسلان سۇلتانوۆ.
قازاقستان كەيبىر قۇرىلىس ونىمدەرىن ءوز ءوندىرىسى ارقىلى شىعارادى، الايدا كوپ بولىگى شەتەلدەن ۆاليۋتاعا ساتىپ الىنادى. سول سەبەپتەن تەڭگەنىڭ ديەۆالۆاتسياسى باسپانا باعاسىنىڭ كۇرت وسۋىنە ىقپال ەتەدى.
- قۇرىلىستا قاجەتتى ماتەريالدار مەن شيكىزاتتىڭ ەلەۋلى ۇلەسى نەگىزىنەن سىرتتان، ءبىرىنشى كەزەكتە رەسەيدەن يمپورتتالادى. قازاقستاننىڭ قۇرىلىس ماتەريالدارى يمپورتىنداعى رف ۇلەسى - شامامەن %50. تەڭگەنىڭ رۋبلگە شاققانداعى قۇنىنىڭ ناشارلاۋى - باعالاردىڭ وسۋىنە اسەر ەتەتىن فاكتورلاردىڭ ءبىرى. باسپانانىڭ قىمباتتاۋى - ۋاقىتتىڭ ماسەلەسى، ول بولادى، ءبىراق قاشان بولاتىنى ءتۇرلى فاكتورعا بايلانىستى، - دەيدى سۇلتانوۆ.
ەكونوميستىڭ پىكىرىنشە، باسپانا بۇقاراعا قولجەتىمسىز بولىپ قالماۋى ءۇشىن ۇكىمەت وتاندىق قۇرىلىس ماتەريالدارىن وندىرۋشىلەردى قولداۋدى كۇشەيتىپ، لوگيستيكانى دامىتۋعا دا نازار اۋدارۋى ءتيىس.
ۇكىمەتتىڭ باستاماسى نەبەرەدى؟
ۇكىمەتتىڭ «ناۋرىز»، «ناۋرىز- جۇمىسكەر» جانە «اسكەري باسپانا» باعدارلامالارى بويىنشا جەڭىلدەتىلگەن يپوتەكالىق نەسيەلەۋدى ۇلعايتۋ، سونداي- اق قۇرىلىس كومپانيالارىمەن تۇرعىن ءۇي باعاسىن ءۇش جىلعا بەكىتۋ جوسپارى تۇرعىن ءۇي نارىعىن تۇراقتاندىرۋعا جانە باسپاناعا قولجەتىمدىلىكتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان.
Halyk Finance ساراپشىلارىنىڭ پىكىرىنشە، نارىق قالىپتى وسىمدە قالادى، جاڭا تۇرعىن ءۇي باعاسى وسە بەرەدى، ويتكەنى ۇسىنىس از، سۇرانىس جوعارى. ال قاراشا ايىندا يپوتەكا شارتتارىنىڭ قاتاڭداتىلۋى ءسال باسەڭدەۋشىلىك تۋدىرسا دا نەگىزگى ءۇردىستى وزگەرتپەيدى. بۇل شارالار حالىقتىڭ باسپانا الۋىنا كەدەرگى كەلتىرمەۋ ءۇشىن جاسالىپ وتىر.
اۆتور
ءمولدىر سنادين
