قازاقستاندا 17 مىڭنان استام ءسابي شالا تۋعان
الماتى. قازاقپارات - 2024-جىلى ەلىمىزدە 367 مىڭ بالا دۇنيەگە كەلدى. ونىڭ ىشىندە 17616 ءسابي نەمەسە 4,8 پايىزى شالا تۋعان. بۇل الەمدىك كورسەتكىشكە ساي كەلەدى.
الەمدە جىل سايىن 15 ميلليون بالا شالا تۋادى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، قازاقستاندا بىلتىر بارلىق جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ 17 616-ى مەرزىمىنەن بۇرىن تۋدى. بۇل - جۇكتىلىك كەزىندە 36 اپتاعا جەتپەي جانە دەنە سالماعى 2500 گرامنان از بولىپ تۋعان نارەستەلەر.
2008-جىلى قازاقستان دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ شالا تۋعان نارەستەلەرگە كۇتىم جاساۋ باعدارلاماسىنا قوسىلدى. سوعان سايكەس ەلدە ءتىرى تۋۋ كريتەرييلەرى ەنگىزىلدى.
نەوناتولوگتاردىڭ جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا بالالاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ كورسەتكىشى ارتىپ، بۇگىندە 80 پايىز جەتىپ وتىر.
- شالا تۋعان نارەستەلەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ كورسەتكىشىن جاقسارتۋ ءۇشىن قازاقستاندا د د س ۇ ۇسىنعان جانە دالەلدى مەديتسينا قاعيداتتارىنا نەگىزدەلگەن وكپە ءتىنىنىڭ جەتىلۋىنە ارنالعان جاڭا تەحنولوگيالاردى جانە زاماناۋي دياگنوستيكالىق جانە ەمدەۋ اپپاراتۋراسى مەن دارىلىك زاتتاردى پايدالانا وتىرىپ، جاڭا تۋعان نارەستەلەردى رەانيماتسيالاۋ جانە قارقىندى تەراپيا ادىستەرى ەنگىزىلىپ، ۇزدىكسىز دامۋدا، - دەپ جاۋاپ بەردى مينيسترلىك Kazinform اگەنتتىگى جولداعان ساۋالعا.
سونىمەن، دەنە سالماعى وتە تومەن 500-999 گرام جاڭا تۋعان نارەستەلەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇلەسى 2009-جىلى 19,1 پايىز بولدى، ياعني وسى سالماق دارەجەسىندە تۋعانداردىڭ بەستەن ءبىر بولىگى عانا امان قالاتىن، ال 2024 -جىلى بۇل كورسەتكىش 51,3 پايىزعا جەتتى.
سالماعى 1000-1499 گرام ارالىعىنداعى سابيلەردىڭ امان قالۋ ۇلەسى 2009-جىلى 56,1 پايىز بولسا، 2024-جىلى 87,2 پايىزعا جەتىپ، ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى 1,6 ەسە ارتتى.
بۇل وڭ ديناميكاعا ءبىرقاتار مەملەكەتتىك باعدارلاما مەن ۇلتتىق جوبالاردىڭ اياسىندا قول جەتتى.
- قازاقستاندا 240 بوساندىرۋ ۇيىمى جۇمىس ىستەيدى - اۋداندىق ءبىر دەڭگەيدەگى 140 اۋرۋحانا، 59 پەرزەنتحانا جانە ەكى دەڭگەيدەگى بولىمشە، - دەپ حابارلادى ۆەدومستۆودان.
بۇدان بولەك ەلىمىزدە انالار مەن نارەستەلەرگە دەر كەزىندە مەديتسينالىق كومەك پەن شۇعىل وتا جاسالاتىن 39 پەريناتالدى ورتالىق، 2 رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى بوسانۋ مەكەمەسى بار.
سونداي-اق بالانىڭ اۋرۋلارىن ەرتە دياگنوستيكالاۋ ماقساتىندا، دۇنيەگە كەلگەنەن كەيىن بىردەن پەرزەنتحانادا تۇقىم قۋالايتىن مەتابوليكالىق اۋرۋلاردى ەرتە انىقتاۋعا باعىتتالعان جانە فەنيلكەتونۋريا مەن تۋا بىتكەن گيپوتيرەوزعا تەكسەرۋدى قوسا العاندا، نەوناتالدى سكرينينگ جۇرگىزىلەدى.
- دەنە سالماعى وتە تومەن بالالاردا (2500 گرامنان از) نارەستەلەردىڭ رەتينوپاتياسىنا سكرينينگ جۇرگىزىلەدى، ودان كەيىن نەعۇرلىم ەرتە مەرزىمدە حيرۋرگيالىق ەم جاسالادى، - دەپ اتاپ ءوتتى مينيسترلىكتەن.
نەوناتولوگ دارىگەر دەگەن كىم؟
الماتى كوپسالالى كلينيكالىق اۋرۋحاناسىنىڭ جاڭا تۋعان نارەستەلەردى رەانيماتسيالاۋ بولىمشەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى سالتانات المۇحامبەتوۆانىڭ ايتۋىنشا، نەوناتولوگتىڭ نەگىزگى مىندەتى - جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ جاعدايىن باقىلاۋ.
مۇنداي مامان ايەلدىڭ بالانى دۇنيەگە اكەلۋ ساتىنەن باستاپ پەرزەنتحانادان شىققانشا بىرگە جۇرەدى. ءارى قاراي بالانى ۋچاسكەلىك پەدياتر جانە مەدبيكە باقىلايدى.
- نەوناتولوگ ءاردايىم بۇكىل بوسانۋ كەزىندە بولۋى كەرەك. ول انەستەزيولوگتارمەن، اكۋشەرلەرمەن تىعىز قارىم-قاتىناستا جۇمىس ىستەيدى. جوعارىدا ايتىلعانداي، نەوناتولوگتىڭ باستى مىندەتى - جاڭا تۋعان نارەستەگە ءومىرىنىڭ ءبىرىنشى ايىندا كۇتىم جاساۋ. بۇل تەك پاتولوگياسىز بوسانۋ جاعدايلارىنا قاتىستى. ەگەر بوسانۋ كەزىندە اۋىر جاعدايلار تۋىنداسا، وندا نەوناتولوگ رەانيماتسيالىق شارالاردى ورىندايدى. ول بالانىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن امان ساقتاۋ ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاساۋعا مىندەتتى، - دەيدى سالتانات المۇحامبەتوۆا.
نەوناتولوگتىڭ نەگىزگى مىندەتىنە مىنالار جاتادى:
- جاڭا تۋعان نارەستەدەگى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ، دياگنوستيكالاۋ جانە ەمدەۋ؛
- ەمشەك سۇتىمەن نەمەسە جاساندى تاماقتاندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ؛
- شالا تۋعان نارەستەلەردى كۇتۋ جانە وڭالتۋ؛
- تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋلاردى جانە ولارعا بەيىمدىلىكتى انىقتاۋ ماقساتىندا انامنەز جاساۋ؛
- بالانى ۆاكسيناتسيالاۋدىڭ جەكە كەستەسىن جاساۋ؛
- اتا-انالارعا نارەستەگە دۇرىس كۇتىم جاساۋدى ۇيرەتۋ.
شالا تۋعان بالالاردىڭ كۇتىمى قانداي؟
ماماننىڭ سوزىنشە، ادەتتە جۇكتىلىك 38-40 اپتاعا سوزىلادى. وسى ۋاقىت ىشىندە انانىڭ ىشىندەگى نارەستە جاتىرىشىلىك دامۋدىڭ بۇكىل تسيكلىنان وتەدى.
ءبىراق بالا مەرزىمىنەن بۇرىن دۇنيەگە كەلەدى. ەگەر ول 37 اپتاعا دەيىن تۋسا، بۇل ونىڭ ءالى تولىق جەتىلمەگەنىن بىلدىرەدى جانە ونىڭ ءوسۋى مەن دامۋىنا قوسىمشا جاعداي جاساۋ قاجەت.
- ەڭ كۇردەلى مەديتسينالىق مىندەتتەردىڭ ءبىرى - 1000 گرامنان 1500 گرامعا دەيىن جانە 1000 گرامنان از بولىپ تۋعان بالالارعا كۇتىم جاساۋ. مۇنداي سالماقپەن دۇنيەگە كەلگەن نارەستەلەر رەانيماتسياعا ورنالاستىرىلىپ، مەحانيكالىق جەلدەتۋ اپپاراتىنا قوسىلادى. شالا تۋعان بالالاردى زوند ارقىلى تاماقتاندىرادى، ويتكەنى ولاردا سورۋ رەفلەكسى ءالى دامىماعان. شالا تۋعاندار جىلۋدى جاقسى ۇستاي باستاعاننان كەيىن، وزدىگىنەن دەم الا الادى جانە قارقىندى تەراپيانى قاجەت ەتپەيدى، ونى پەرزەنتحانادان شالا تۋعان نارەستەلەرگە ارنالعان مامانداندىرىلعان بولىمگە ەكىنشى كەزەڭگە اۋىستىرۋعا بولادى، - دەيدى دارىگەر.
شالا تۋعان بالانىڭ مەزگىلىندە تۋعان بالادان ايىرماشىلىعى قانداي؟
تەرىسى قۇرعاق جانە ءاجىم سەكىلدى قاتپارلانىپ تۇرادى، تەرىسىنىڭ ءتۇسى قىپ-قىزىل، قىزىلشاقا، سۇيەكتەرى وتە نازىك بولعاندىقتان سىنۋعا بەيىم.
قۇلاق شەمىرشەگىنىڭ تولىق ءوسىپ-جەتىلمەۋىنەن قۇلاقتارى كىشىرەك، باس سۇيەككە جابىسىپ بىتەدى. شالا بالانىڭ سىرتقى جىنىس مۇشەلەرى دە الى ءوسىپ-جەتىلمەۋى مۇمكىن.
بارلىق دەنە مۇشەلەرى مەن جۇيەلەرىنىڭ دە وزىندىك ايىرماشىلىقتارى بار. ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنىڭ ءالى جەتىلمەگەندىگى بالانىڭ مىنەز-قۇلقىنا اسەر ەتەدى.
قول-اياعىنىڭ قوزعالىستارى ەرەكشە، كەيدە قول-اياعى تىرىسىپ قالعان سياقتى بولىپ كەرىنۋى دە مۇمكىن.
- سوندىقتان مۇنداي بالاعا ارنالعان بارلىق پروتسەدۋرا مەن مانيپۋلياتسيالار ەرەكشە كۇتىمدى قاجەت ەتەدى. ءوز اي-كۇنى جەتكەندە شالا تۋعان نارەستەنىڭ تولىققاندى بالادان ەش ايىرماشىلىعى بولمايدى، - دەپ ءتۇسىندىردى نەوناتولوگ.
دەنى ساۋ بالانى دۇنيەگە اكەلۋ ءۇشىن قالاي جوسپارلاۋ كەرەك؟
الماتى كوپسالالى كلينيكالىق اۋرۋحاناسىنىڭ اكۋشەرلىك گينەكولوگيا جانە پەريناتولوگيا ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى گۇلجاحان سىدىق قىزى بولاشاق انا مەن اكە مىندەتتى تۇردە جۇكتىلىككە دايىندالۋى كەرەك ەكەنىن جەتكىزدى.
- ەڭ الدىمەن جۇكتىلىككە دەيىن بولاشاق انا مەن اكە دەنساۋلىقتارىن تەكسەرتۋ قاجەت. بۇل ون ەكى مۇشەسى ساۋ بالانىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى. دەنى ساۋ انادان دەنى ساۋ ۇرپاق تۋادى. بويىنا بالا بىتكەن ايەلدەر دەنساۋلىعىنا جانە كۇندەلىكتى ءومىر ءسۇرۋ سالتىنا ءمان بەرۋى كەرەك. ياعني، دۇرىس تاماقتانۋ، ۋاقىتىندا ۇيىقتاۋ، تازا اۋادا سەرۋەندەۋ قاجەت. بۇدان بولەك، اعزاعا قاجەتتى دارۋمەندەردى ءىشۋدى ادەتكە اينالدىرۋ كەرەك. مۇنى تەك دارىگەردىڭ تاعايىنداۋىمەن ىشكەنى ءجون، - دەيدى دارىگەر.
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنەن اتاپ وتكەندەي، بولاشاق ۇرپاققا قامقورلىق قۇرساقتاعى نارەستەنى باقىلاۋدان باستالادى.
سوندىقتان بارلىق جۇكتى ايەل مىندەتتى تۇردە سكرينينگتىك (پرەناتالدى) تەكسەرۋدەن وتەدى.
جۇكتى ايەلدىڭ دەنساۋلىعىنان پاتولوگيا انىقتالعان جاعدايدا بەيىندى مامانداردىڭ قاتىسۋىمەن كونسيليۋم وتكىزىلىپ، بوسانۋ ورنى، ءتاسىلى انىقتالادى.
رەپرودۋكتيۆتى جاس - ايەل ومىرىندەگى جۇكتىلىككە، بالا كوتەرۋگە جانە بوسانۋعا قابىلەتتى كەزەڭى. د د ۇ- نىڭ كريتەريلەرىنە سايكەس 15-49 جاس اراسى رەپرودۋكتيۆتى كەزەڭ.
