قازاقستانعا تارتىلاتىن تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالار نەگە ازايدى

استانا. قازاقپارات - «Kazakh invest» ۇلتتىق كومپانياسى» ا ق ارنايى ماتەريال جاريالادى. وندا تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيا كولەمى، ەلدەگى ينۆەستيسيالىق ساياساتقا قاتىستى قالىپتاسقان جاعداي مەن وعان اسەر ەتەتىن فاكتورلار تۋرالى ايتىلادى.

инвестиция
كوللاج: Kazinform

ۇلتتىق كومپانيا مالىمەتتەرىنە سۇيەنەتىن بولساق، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالاردىڭ (ت ش ي) اعىنى بويىنشا دەرەكتەر قازاقستان ۇلتتىق بانكىنىڭ (ق ۇ ب) ادىستەمەسىنە سايكەس قالىپتاستىرىلادى. بۇل ادىستەمە حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ (ح ۆ ق) حالىقارالىق ستاندارتتارىنا ساي كەلەدى. ەسەپتەۋلەردىڭ نەگىزىن تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ قىزمەتى تۋرالى رەسمي مالىمەتتەر، كورپوراتيۆتىك ستاتيستيكا جانە سالالار مەن وڭىرلەر بويىنشا جاريالاناتىن ۆەدومستۆولىق ەسەپتەر قۇرايدى.

اتالعان ادىستەمەگە سايكەس، ت ش ي قۇرامىنا كەلەسى كورسەتكىشتەر كىرەدى:

قازاقستاندىق كاسىپورىنداردىڭ كەمىندە %10 دىق ۇلەسىن رەزيدەنت ەمەستەردىڭ ساتىپ الۋى؛

قايتا ينۆەستيسيالانعان تابىس - شەتەلدىك تىكەلەي ينۆەستورلاردىڭ قازاقستاندىق كاسىپورىنداردىڭ بولىنبەگەن پايداسىنداعى نەمەسە زالالىنداعى ۇلەسى؛

شەتەلدىك تىكەلەي ينۆەستورلاردان الىنعان قارىز قاراجاتتارى - نەسيە، تاۋار، قىزمەت نەمەسە ماتەريالدىق ەمەس اكتيۆتەر تۇرىندە.

قۇب- تىڭ سىرتقى ەكونوميكالىق قىزمەت شوتتارىن قالىپتاستىرۋ ادىستەمەسىنە سايكەس، قايتا ينۆەستيسيالانعان تابىس - بۇل شەتەلدىك ينۆەستوردىڭ كاپيتالداعى ۇلەسىنە پروپورتسيونالدى تۇردە تيەسىلى شەتەلدىك ەنشىلەس جانە اسسوتسياتسيالانعان كاسىپورىنداردىڭ بولىنبەگەن تابىسى.

2024 -جىلدىڭ قاڭتار- قىركۇيەك ايلارىندا قازاقستانعا تازا ت ش ي اعىنىنىڭ %98,4 عا تومەندەۋى قايتا ينۆەستيسيالانعان تابىستىڭ %93,4 عا (6,4 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا) قىسقارۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى. بۇل، ءوز كەزەگىندە، شەتەلدىك قاتىسى بار كاسىپورىنداردىڭ تازا پايداسىنىڭ ازايۋىن نەمەسە شەتەلدىك اكتسيونەرلەرگە ديۆيدەند تولەمدەرىنىڭ ارتۋىن كورسەتەدى.

ناقتى سەبەپتەردى انىقتاۋ ءۇشىن شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ قارجىلىق ەسەپتىلىگىنىڭ باستاپقى دەرەكتەرىن اشۋ قاجەت. الايدا، قازاقستاننىڭ حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىنە (ح ۆ ق الدىنداعى)، سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كاسىپكەرلىك كودەكسىنىڭ 29-بابىنا جانە «مەملەكەتتىك ستاتيستيكا تۋرالى» زاڭنىڭ 8-بابىنا سايكەس، قۇب بۇل اقپاراتتى جاريالامايدى.

ايتا كەتۋ كەرەك، قايتا ينۆەستيسيالانعان تابىس كولەمى شەتەلدىك اكتسيونەرلەردىڭ پايدا ءبولۋ تۋرالى شەشىمدەرىنە جانە الەمدىك شيكىزات نارىقتارىنىڭ باعامىنا بايلانىستى قالىپتاسادى. قازاقستانداعى ت ش ي قۇرىلىمىندا تاۋ- كەن ءوندىرۋ سەكتورىنىڭ ۇلەسى ءالى دە جوعارى بولعاندىقتان، بۇل فاكتورلار ەلدىڭ ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعىنان گورى جاھاندىق ەكونوميكالىق ۇردىستەردىڭ اسەرىن كورسەتەدى. وسىعان بايلانىستى، مەملەكەتتىك ورگاندار بۇل ۇدەرىستەردى تىكەلەي رەتتەي المايدى.

دەمەك، تازا ت ش ي اعىنىنىڭ تومەندەۋى قازاقستاننىڭ ينۆەستيسيالىق ساياساتىنىڭ السىزدىگىمەن ەمەس، شيكىزات نارىعىنداعى جاھاندىق قۇبىلمالىلىقپەن جانە ينۆەستورلاردىڭ ديۆيدەندتەردى تولەۋ تۋرالى شەشىمدەرىمەن بايلانىستى. ب ا ق-تىڭ كەيبىر جاريالانىمدارىندا كورسەتىلگەن ينۆەستيسيالىق ساياساتتى تۇبەگەيلى قايتا قاراۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى تۇجىرىمدار وسى ەكونوميكالىق ەرەكشەلىكتەردى ەسكەرمەيدى.

2024 -جىلدىڭ ءۇش توقسانىندا قازاقستان ەكونوميكاسىنا 12,7 ميلليارد ا ق ش دوللارى كولەمىندە جالپى ت ش ي تارتىلدى. بۇل كورسەتكىش ءبىرقاتار تەلەگرام- ارنالاردا ايتىلعان ينۆەستيسيالار تولىعىمەن توقتادى دەگەن پىكىردى جوققا شىعارادى. دەگەنمەن، بۇل كولەم 2023 -جىلمەن نەمەسە رەكوردتىق 2022 -جىلمەن سالىستىرعاندا ايتارلىقتاي تومەن.

جالپى ت ش ي اعىنىنىڭ ازايۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى - اتىراۋ وبلىسىنداعى تەڭىز مۇناي- گاز كەن ورنىندا جالپى قۇنى 46 ميلليارد ا ق ش دوللارىنان اساتىن «بولاشاق» كەڭەيۋ جوباسىنىڭ (ب ك ج) اياقتالۋى. 2025 -جىلدىڭ قاڭتارىندا «تەڭىزشيەۆرويل» ج ش س (ت ش و) ءۇشىنشى بۋىن زاۋىتىندا مۇناي ءوندىرۋدى ءساتتى باستادى، بۇل ب ك ج- نىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. جوبانىڭ تولىق ىسكە قوسىلۋىنان كەيىن تەڭىزدەگى جالپى مۇناي ءوندىرۋ كولەمى جىلىنا 12 ميلليون تونناعا ارتىپ، جىلدىق كورسەتكىش 40 ميلليون تونناعا جۋىقتايدى.

وسىلايشا، ب ك ج نەگىزگى كەزەڭدەرى اياقتالىپ، جوبا سوڭعى ىسكە قوسۋ ساتىسىنا كوشتى. بۇعان دەيىن ت ش ي ستاتيستيكاسىندا قۇرىلىسقا سالىنعان ينۆەستيسيالار كورسەتىلىپ كەلسە، ەندى مەملەكەت وسى جوبا ارقىلى سالىق تۇسىمدەرى تۇرىندە تىكەلەي تابىس الاتىن بولادى.

ساراپشىلاردىڭ باعالاۋى بويىنشا، ب ك ج-نىڭ ىسكە قوسىلۋىنان كەيىن جىل سايىن قازاقستان بيۋدجەتىنە قوسىمشا 2,8 ميلليارد ا ق ش دوللارى تۇسەدى. 2016- 2024 -جىلدارى ب ك ج اياسىندا تارتىلعان ينۆەستيسيالار جالپى ت ش ي كورسەتكىشتەرىنە ايتارلىقتاي اسەر ەتتى، ال قۇرىلىس كەزەڭىنىڭ اياقتالۋى ۋاقىتشا تومەندەۋگە الىپ كەلدى. سوندىقتان، ت ش ي كورسەتكىشتەرىنىڭ ازايۋىنا جول بەرمەۋ ءۇشىن جاڭا ينۆەستورلاردى تارتۋ جانە جاڭا جوبالاردى ىسكە قوسۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس ىستەۋ ماڭىزدى.

بۇل باعىتتاعى جۇمىستار بەلسەندى جۇرگىزىلۋدە.

ب ۇ ۇ-نىڭ ەسكاتو ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنە سايكەس، قازاقستان سولتۇستىك جانە ورتالىق ازيا وڭىرىندە جاڭا جوبالارعا ينۆەستيسيا تارتۋ بويىنشا كوشباسشى مارتەبەسىن ساقتاپ وتىر. 2024 -جىلى ەلىمىزگە جاڭا جوبالارعا 15,7 ميلليارد ا ق ش دوللارى كولەمىندە ينۆەستيسيا تارتىلىپ، بۇل كورسەتكىش ايماقتىڭ جالپى ينۆەستيسيالارىنىڭ %63 ىن قۇرادى. سونىمەن قاتار، 2024 -جىلى جاڭا ينۆەستيسيالىق جوبالار سانى 2023 -جىلمەن سالىستىرعاندا %88 عا ارتتى. بۇل جوبالاردىڭ ىسكە قوسىلىپ، تولىق قۋاتىندا جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن بىرنەشە جىل قاجەت بولعانىمەن، ولار مۇناي- گاز سەكتورىنداعى ءىرى جوبالاردىڭ اياقتالۋىنان تۋىنداعان ت ش ي كورسەتكىشتەرىنىڭ ۋاقىتشا تومەندەۋىن وتەۋگە جانە قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ءارتاراپتاندىرىلۋىنا نەگىز قالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

جالپى، 2024 -جىلى تىركەلگەن تازا ت ش ي اعىنىنىڭ تومەندەۋى - ۋاقىتشا قۇبىلىس، ول وبەكتيۆتى ەكونوميكالىق جانە تسيكلدىك فاكتورلارعا بايلانىستى ورىن الدى.

قازاقستان شەتەلدىك ينۆەستورلار ءۇشىن تارتىمدى باعىت رەتىندە قالىپ وتىر. بۇعان ەلدىڭ جاڭا ينۆەستيسيالىق جوبالاردى تارتۋ بويىنشا سولتۇستىك جانە ورتالىق ازيادا كوشباسشى بولۋى دالەل. وسىنداي ءىرى جوبالاردىڭ، سونىڭ ىشىندە ب ك ج-نىڭ اياقتالۋى، ەل ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بولاشاقتا جاڭارتىلاتىن ەنەرگەتيكا، اگروونەركاسىپتىك كەشەن، كولىك- لوگيستيكا جانە سيفرلاندىرۋ سالالارى قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزگى ءوسۋ درايۆەرلەرىنە اينالۋى مۇمكىن.

قازاقستان ينۆەستيسيالىق كليماتتى جاقسارتۋ جانە جاڭا ەكونوميكالىق باستامالاردى ىلگەرىلەتۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزۋدە. بۇل شارالار ت ش ي كورسەتكىشتەرىنىڭ ۋاقىتشا تومەندەۋىنىڭ اسەرىن ازايتىپ قانا قويماي، قازاقستاننىڭ جاھاندىق ينۆەستيسيالىق نارىقتاعى پوزيتسياسىن نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ايتا كەتەيىك، 28-قاڭتار كۇنى مەملەكەت باسشىسىنىڭ توراعالىعىمەن وتكەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇكىمەت ينۆەستيسيا سالاسىنداعى جۇمىستى كۇشەيتۋى قاجەت ەكەندىگىنە باسا نازار اۋداردى.

«باسقا جول جوق. ايتپەسە، ينۆەستيسيا نارىعىنداعى باسەكەلەستىك قىزىپ تۇرعان كەزەڭدە زامان اعىمىنان كەش قالامىز. بىزگە ساپالى ينۆەستيسيا قاجەت ەكەنى انىق. وزىق تەحنولوگياعا نەگىزدەلگەن جانە سىرتقى نارىققا ارنالعان جوبالاردى ادەتتە شەتەل ينۆەستورلارى ۇسىنادى. بىلتىرعى 9 ايدا ەلىمىزگە 12,7 ميلليارد دوللار تىكەلەي شەتەل ينۆەستيسياسى تارتىلدى. بۇل 2023 -جىلدىڭ ءدال سونداي كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 36 پايىزعا كەم»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

اۆتور

ايدار وسپاناليەۆ

سوڭعى جاڭالىقتار