قازاقستان مەن گەرمانيا اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق قالاي دامىپ كەلەدى
بيىل قازاقستان مەن گەرمانيا اراسىندا ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناس ورناعانىنا 31 جىل تولدى. وسى ارالىقتا جوعارى دەڭگەيدەگى ساياسي ديالوگ قالىپتاستى.
بيىل قازاقستان مەن گەرمانيا اراسىندا ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناس ورناعانىنا 31 جىل تولدى.
وسى ارالىقتا جوعارى دەڭگەيدەگى ساياسي ديالوگ قالىپتاستى. سونىمەن قاتار، ءوزارا ءتيىمدى ساۋدا- ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىق قارقىندى دامىپ كەلەدى. مادەني- گۋمانيتارلىق بايلانىستارىمىز دا كەڭەيدى.
قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ 28-29-قىركۇيەك كۇندەرى گەرمانيا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسىنا رەسمي ساپارمەن بارادى. وسى ساپار بارىسىندا مەملەكەت باسشىسى بەرليندە فەدەرالدى كانتسلەر ولاف شولتسپەن جانە فەدەرالدى پرەزيدەنت فرانك- ۆالتەر شتاينمايەرمەن كەلىسسوز جۇرگىزەدى. ورتالىق ازيا جانە گەرمانيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋىنە قاتىسادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. بۇدان بولەك، ساپار اياسىندا مەملەكەت باسشىسى حالىقارالىق Berlin Global Dialogue فورۋمىندا ءسوز سويلەيدى جانە گەرمانيانىڭ ىسكەرلىك قوعامداستىعى وكىلدەرىمەن ءبىرقاتار كەزدەسۋ وتكىزەدى.
قازاقستانعا وسىعان دەيىن بىرنەشە رەت گەرمانيانىڭ پرەزيدەنتتەرى مەن كانتسلەرلەرى ساپارلاعان ەدى. ماسەلەن، 2023 -جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا قازاقستانعا گەرمانيا پرەزيدەنتى فرانك-ۆالتەر شتاينمايەر مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلدى.
ساپار اياسىندا ەكى مەملەكەتتىڭ باسشىلارى قازاقستان- گەرمانيا ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىن نىعايتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا كەلىسسوز جۇرگىزدى.
«تاعى ءبىر اسا ماڭىزدى سالا - مادەني- گۋمانيتارلىق بايلانىس. ەلىمىزدە نەمىس ۇلتىنىڭ 226 مىڭ وكىلى ءومىر سۇرەدى. ولار قازاقستاندى وركەندەتۋگە ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ كەلە جاتىر. گەرمانيادا 1 ميلليون استام بۇرىنعى وتانداستارىمىز تۇرادى. بۇل - حالىقتارىمىز اراسىنداعى دوستىقتى نىعايتا تۇسەتىن التىن كوپىر. ءبىز وسى سالاداعى ىقپالداستىقتى تەرەڭدەتۋگە نيەتتىمىز»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ گەرمانيا پرەزيدەنتى فرانك- ۆالتەر شتاينمايەرمەن كەلىسسوزدەردەن كەيىنگى ب ا ق وكىلدەرىنە بىرلەسكەن مالىمدەمە بارىسىندا.
قازاقستان - گەرمانيانىڭ ورتالىق ازياداعى نەگىزگى ەكونوميكالىق ارىپتەسى. گەرمانيانىڭ ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن الىس- بەرىسىنىڭ 83 پايىزى ءبىزدىڭ ەلگە تيەسىلى. قازاقستان گەرمانيانىڭ باستى 50 ەكونوميكالىق سەرىكتەسىنىڭ قاتارىنا كىرەدى. سونداي-اق، وسى ەلدى مۇنايمەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان نەگىزگى ءتورت مەملەكەتتىڭ ءبىرى سانالادى. مۇنى فرانك- ۆالتەر شتاينمايەر دە باسا ايتقان بولاتىن.
ەۋروپا وداعىمەن قارىم-قاتىناس
ەۋروپا وداعىنىڭ ساۋدا- ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعىنا توقتالساق، قازىرگى كەزدە بۇل ءوڭىر قازاقستاننىڭ نەگىزگى ساۋدا جانە ينۆەستيتسيالىق سەرىكتەسىنە اينالعان. قازاقستاننىڭ سىرتقى ساۋداسىنىڭ جانە جيناقتالعان شەتەل ينۆەستيتسياسىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى ە و ۇلەسىندە.
2023 -جىلدىڭ قاڭتار- شىلدە ايلارىندا تاۋار اينالىمى 23,4 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا (ەكسپورت - 17,5 ميلليارد دوللار، يمپورت - 5,9 ميلليارد دوللار) جەتتى (2022 -جىلدىڭ وسى كەزەڭىندە - $23,03 ميلليارد ا ق ش).
ال 2022 -جىلعى تاۋار اينالىمى 40 ميلليارد دوللار كولەمىندە بولدى، بۇل - 2021 -جىلمەن سالىستىرعاندا (28,9 ميلليارد دوللار) 38 پايىزعا جوعارى. وسى رەتتە، ەكسپورت 32,4 ميلليارد دوللار، يمپورت 7,6 ميلليارد دوللار شاماسىندا بولدى.
2023 -جىلدىڭ 1-توقسانىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ە و-دان تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيالار (ت ش ي) اعىنى 2,74 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتتى، بۇل - 2022 -جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىنەن 4 پايىزعا جوعارى. ەۋروپا وداعىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا ت ش ي اعىنى 2022 -جىلى 12,5 ميلليارد دوللار بولىپ، بۇل كورسەتكىش 2021 -جىلمەن سالىستىرعاندا 23 پايىزعا جوعارى بولدى. ە و ەلدەرىنەن تۇسكەن ينۆەستيتسيانىڭ نەگىزگى ۇلەسى نيدەرلاند، بەلگيا، فرانسيا، گەرمانيا، يتاليا، كيپر جانە ليۋكسەمبۋرگكە تيەسىلى.
ۆيزا رەجيمىن جەڭىلدەتۋ
ەۋروپا ەلدەرىمەن قارىم- قاتىناستى تەرەڭدەتۋ تۇرعىسىندا قازاقستان مەن ە و ازاماتتارىنىڭ ءوزارا ساپارلارى وسكەنىن ەسكەرسەك، قازاقستان ۆيزالىق رەجيمدى جەڭىلدەتۋگە ەرەكشە ءمان بەرىپ وتىر.
2017 -جىلدىڭ قىركۇيەگى مەن جەلتوقسانىندا ە و كەڭەسىنىڭ ۆيزالار جونىندەگى جۇمىس توبىنىڭ وتىرىستارى ءوتتى. وندا ەو- عا مۇشە ەلدەردىڭ كوبى قازاقستانمەن ۆيزالىق رەجيمدى جەڭىلدەتۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋدى قولدادى.
اتاپ ايتقاندا، ق ر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى قازاقستان ازاماتتارىنىڭ شەت ەلدەرگە، سونىڭ ىشىندە ەۋروپا وداعى ەلدەرىنە بارۋ ءۇشىن ۆيزالىق رەجيمدى جەڭىلدەتۋ بويىنشا ءتيىستى جۇمىستاردى تۇراقتى تۇردە جالعاستىرىپ كەلەدى. 2023 -جىلعى 21-23 تامىزدا قازاقستانعا ەۋروپالىق پارلامەنتتىڭ (ەپ) سىرتقى ىستەر بويىنشا كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى دەۆيد ماكالليستەر باستاعان ءبىر توپ دەپۋتات دەلەگاتسياسىنىڭ ءىسساپارى وتكەنى ءمالىم. اتالعان ساپار بارىسىندا ەۋروپالىق دەپۋتاتتار مەن قازاقستاننىڭ ءبىرقاتار مەملەكەتتىك ورگانى، سونىڭ ىشىندە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ رەسمي وكىلدەرى اراسىندا كەلىسسوزدەر بولدى.
اتالعان جيىندا قازاقستان جاعى ەلىمىزدىڭ ازاماتتارى ءۇشىن وڭتايلاندىرىلعان ۆيزالىق ءتارتىپ ەنگىزۋ بويىنشا رەسمي كونسۋلتاتسيالاردى باستاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتىپ، بۇل ۇدەرىس قازاقستاننىڭ ەۋروپا وداعىمەن جاقىنداسۋىنا ىقپال ەتەتىنىن جەتكىزدى.
كونسۋلتاتسيالاردىڭ ناتيجەسىندە ەۋروپالىق دەپۋتاتتار قازاقستان مەن ە و مەملەكەتتەرى ازاماتتارىنىڭ ءوزارا ساپارلاردىڭ ارتۋىنا الىپ كەلەدى دەگەن پىكىرمەن كەلىستى. ءوز كەزەگىندە، قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى الداعى ۋاقىتتا بۇل باعىتتاعى جۇمىستى جالعاستىرادى.
قازاقستان مەن گەرمانيا ىنتىماقتاستىعى
قازاقستان مەن گەرمانيا اراسىندا ديپلوماتيالىق قاتىناس 1992 -جىلى 11-اقپاندا ورناتىلدى. 1992 -جىلى جەلتوقساندا الماتىدا گەرمانيا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلشىلىگى اشىلدى.
سونىمەن قاتار، 1993 -جىلى قىركۇيەكتە بونن قالاسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلشىلىگى اشىلدى، ال 1999 -جىلى بەرلينگە كوشىرىلدى.
نەگىزىنەن، قازاقستان- گەرمانيا قارىم-قاتىناستارى سەنىمدى ديالوگ پەن ءوزارا دوستىق بايلانىستارى ارقىلى جالعاسىپ كەلەدى. ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناس ورناعالى بەرى ءوزارا ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ مەن كەڭەيتۋدىڭ ماڭىزدى كەزەڭى قالىپتاستى.
بۇعان دەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ 2019 -جىلعى 5-6-جەلتوقساندا رەسمي ساپارمەن گەرمانياعا بارعان ەدى. ال 2020 -جىلى 14-16-اقپانداعى ميۋنحەن قاۋىپسىزدىك كونفەرەنتسياسىنا قاتىسۋ ءۇشىن وسى ەلگە كەزەكتى رەت ساپارلاعان بولاتىن. ەندى مەملەكەت باسشىسىنىڭ گەرمانيا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسىنا كەلەسى رەسمي ساپارى نەمىس جاعىنىڭ شاقىرۋىمەن 2023 -جىلعى 28-29-قىركۇيەكتە وتەدى.
مۇنىمەن قوسا، پارلامەنتارالىق بايلانىستار قارقىندى دامىپ كەلەدى، بۇعان ەكى ەل پارلامەنت مۇشەلەرىنىڭ ءوزارا ساپارلارى دالەل. ق ر پارلامەنتى قوس پالاتاسىنىڭ سپيكەرلەرى گ ف ر-عا 2012 -جىلى، 2015 -جىلى جانە 2017 -جىلى باردى. ءوز كەزەگىندە قازاقستانعا گ ف ر بۋندەستاگىنىڭ ءتوراعاسى ن. لاممەرت (2010 ج. )، گ ف ر بۋندەستاگىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى ي. زينگحاممەر، گ ف ر «جاسىلدار پارتياسى» اقساقالدار كەڭەسىنىڭ قۇرمەتتى ءتوراعاسى ح. مودروۆ (2015 ج. قىركۇيەك)، گەرمان بۋندەستاگىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى ح. -پ. فريدريح (2019 ج.، قىركۇيەك) كەلدى. ق ر پارلامەنتى ماجىلىسىندە («قازاقستان- گەرمانيا») جانە گەرمانيا بۋندەستاگىندا («گەرمانيا- ورتالىق ازيا») پارلامەنتتىك دوستىق توپتارى بەلسەندى جۇمىس ىستەپ جاتىر.
قازاقستان مەن گەرمانيا اراسىندا 30 دان استام كەلىسىم جاسالعان.
ونىڭ ىشىندە: شيكىزات، ونەركاسىپ جانە تەحنولوگيالار سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى ۇكىمەتارالىق كەلىسىم (استانا، 2012 ج. 8-اقپان)؛ قوسارلانعان سالىق سالۋدى بولدىرماۋ جانە سالىق سالۋدان جالتارۋعا جول بەرمەۋ تۋرالى كەلىسىم (بونن، 26-قاراشا 1997 ج. )؛ قازاقستان مەن گ ف ر اراسىندا ەكونوميكا، ونەركاسىپ، عىلىم جانە تەحنيكا سالاسىندا كەڭ اۋقىمدى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ تۋرالى شارت (بونن، 22-قىركۇيەك 1992 ج. )؛ مادەني ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم (الماتى، 16-جەلتوقسان 1994 ج. )؛ قازاقستان مەن گ ف ر ۇكىمەتتەرى اراسىندا ۇيىمداسقان قىلمىسقا، تەرروريزمگە جانە قىلمىستىڭ باسقا دا قاۋىپتى تۇرلەرىنە قارسى كۇرەستەگى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم (بەرلين، 2021 ج.13-قازان) بار.
ق ر ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، گەرمانيا ءداستۇرلى تۇردە ەلىمىزدىڭ ەۋروپا وداعىنداعى ماڭىزدى ساۋدا سەرىكتەسى سانالادى. بۇل رەتتە، گەرمانيا قازاقستاننىڭ 10 ءىرى ساۋدا سەرىكتەسىنىڭ قاتارىنا كىردى. 2022 -جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا مەملەكەتتەر اراسىندا ەكىجاقتى ساۋدا كولەمى 24,9 پايىزعا ءوسىپ، 2,8 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا (2021 ج. - 2,2 ميلليارد ا ق ش دوللارى) جەتتى. ەكسپورت 33,2 پايىزعا ارتىپ، فەرروقورىتپالار، مۇناي، سۋتەك جانە باسقا دا تاۋارلار تاسىمالداندى. يمپورت 23 پايىزعا ءوسىپ، 2,2 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتتى. ماسەلەن، بيىلعى 7 ايدىڭ كورسەتكىشتەرىنە سايكەس، تاۋار اينالىمى 2,1 ميلليارد ا ق ش دوللارى كولەمىندە بولىپ، 2022 -جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 60,6 پايىزعا ءوستى.
ق ر ۇلتتىق بانكىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، 2005-2022 -جىلدار ارالىعىندا گەرمانيادان تىكەلەي ينۆەستيتسيا تۇرىندە 5,8 ميلليارد دوللار تارتىلدى. 2022 -جىلى قازاقستانداعى نەمىس ينۆەستيتسياسىنىڭ سوماسى 469,5 ميلليون دوللارعا جەتتى.
مۇنىمەن قوسا، مادەني- گۋمانيتارلىق سالاداعى بايلانىستار دا جاقسى دەڭگەيدە. 1994 -جىلعى 16-جەلتوقسانداعى قازاقستان مەن گ ف ر ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى مادەني ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمنىڭ 18-بابىنا سايكەس، قازاقستان- گەرمان مادەني ىنتىماقتاستىعى ماسەلەلەرى جونىندەگى ارالاس كوميسسيا جۇمىس ىستەپ تۇر. سونىمەن قاتار، نەمىس دياسپوراسىنىڭ ماسەلەلەرىمەن ەتنيكالىق نەمىستەر ماسەلەلەرى جونىندەگى ۇكىمەتارالىق كوميسسياسى اينالىسادى. 2023 -جىلى ناۋرىزدا بەرليندە ونىڭ 19-شى وتىرىسى ءوتتى.
بۇدان بولەك، 1994 -جىلدان باستاپ «بولاشاق» باعدارلاماسى اياسىندا گەرمانيانىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىمەن ىنتىماقتاستىق جالعاسىپ كەلەدى.
ايتپاقشى، بيىل 21-ماۋسىمدا قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلگەن گەرمانيا پرەزيدەنتى فرانك- ۆالتەر شتاينمايەر ات باسىن اقتاۋعا بۇرىپ، قازاق- نەمىس تۇراقتى ينجەنەريا ينستيتۋتىنىڭ اشىلۋىنا قاتىستى. نەمىس ۋنيۆەرسيتەتتەر كونسورتسيۋمى اياسىندا اشىلعان جاڭا ينستيتۋت بۇل وڭىردە تەحنيكالىق ونەركاسىپتىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا جۇمىس ىستەيتىن مامانداردى دايىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
