قازاقستان مەن قىتاي دەپۋتاتتارى جاساندى ينتەللەكت، سيفرلاندىرۋ، يننوۆاتسيالار تۋرالى اڭگىمەلەستى
بەيجىڭ. KAZINFORM - پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ ءتوراعاسى ەرلان قوشانوۆ باستاعان ءبىر توپ دەپۋتات قىتايعا رەسمي ساپارمەن باردى.
بەيجىڭدە دەپۋتاتتار قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى بۇكىل قىتايلىق حالىق وكىلدەرى جينالىسى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى جاۋ لىجيمەن، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىقتىق ساياسي كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسى بۇكىل قىتايلىق كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ۆان حۋنينمەن جانە قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى حان جەنمەن كەزدەستى.
قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى بۇكىل قىتايلىق حالىق وكىلدەرى جينالىسى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى جاو لەجيمەن كەزدەسۋدە تاراپتار پارلامەنتارالىق ديالوگتان باستاپ ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكالىق جانە مادەني ىنتىماقتاستىققا دەيىنگى كوپتەگەن ماسەلەنى تالقىلادى.
«سوڭعى ەكى جىل قازاقستان مەن قىتاي تاريحىنداعى ماڭىزدى كەزەڭ بولدى. مەملەكەت باسشىلارىمىزدىڭ كۇش- جىگەرىنىڭ ارقاسىندا ول جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلدى. ءبىزدىڭ پارلامەنتتەر اراسىنداعى ءوزارا ءىس- ارەكەت كوشباسشىلارىمىزدىڭ قول جەتكىزگەن ۋاعدالاستىقتارىن ىسكە اسىرۋعا باعىتتالۋعا ءتيىس. ءبىزدىڭ وتكەن جىلى جوسپارلانعان وسى رەسمي ساپارىمىز پارلامەنتارالىق بايلانىستاردى جان- جاقتى نىعايتۋعا جاقسى مۇمكىندىك بەرەدى. وتكەن جىلى جوسپارلانعان وسى رەسمي ساپار پارلامەنتارالىق بايلانىسىمىزدى ودان ءارى ارتتىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى»، - دەدى ەرلان قوشانوۆ.
ءماجىلىس سپيكەرى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ باستاماسىمەن جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇيەلى وزگەرىستەر تۋرالى، سونداي-اق ءماجىلىستىڭ قازىرگى قىزمەتى جايلى ايتىپ بەردى.
قازاقستان دەپۋتاتتارى قىتايلىق ارىپتەستەرىنىڭ تاجىريبەسىنە، سونىڭ ىشىندە، جاساندى ينتەللەكت پەن توتەنشە جاعدايلارعا قارسى كۇرەس سالاسىنداعى تاجىريبەسىنە ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تانىتتى.
سونىمەن قاتار ءماجىلىس ءتوراعاسى ترانسشەكارالىق سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ ماسەلەسىنە نازار اۋداردى.
«ەلدەرىمىزدىڭ ۇكىمەتتەرى اراسىندا ترانسشەكارالىق وزەندەردىڭ سۋىن ءبولۋ تۋرالى ەكىجاقتى كەلىسىم ازىرلەنۋدە. ءبىز وسى ماڭىزدى كەلىسىمگە تەزىرەك قول قويامىز دەپ ۇمىتتەنەمىز»، - دەدى ءماجىلىس ءتوراعاسى.
ءوز كەزەگىندە جاۋ لىجي پارلامەنتارالىق ىنتىماقتاستىق قىتاي مەن قازاقستان اراسىنداعى ماڭگىلىك جان-جاقتى ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتىڭ ماڭىزدى بولىگى ەكەنىن ايتتى. سونداي-اق ول ءماجىلىس ءتوراعاسىنىڭ بۇل ساپارى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىققا تىڭ سەرپىن بەرەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.
«سوڭعى جىلدارى ءتوراعا شي جينپيڭ مەن پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ ستراتەگيالىق باسشىلىعىنىڭ ارقاسىندا ەكىجاقتى قارىم-قاتىناسىمىز قارقىندى دامىپ كەلەدى. قىتاي الداعى ۋاقىتتا دا قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن، ەگەمەندىگى مەن اۋماقتىق تۇتاستىعىن قولداي بەرەدى. قىتاي ءارقاشان قازاقستاننىڭ ءوز دامۋ جولىن، ونىڭ وركەندەۋ مەن تۇراقتىلىققا باعىتتالعان سىرتقى جانە ىشكى ساياساتىن قولدايدى»، - دەدى جاۋ لىجي.
تاراپتار وتكەن جىلدىڭ قاراشا ايىندا ۆيزاسىز رەجيم ەنگىزىلگەن ساتتەن باستاپ جانە قازاقستاننىڭ قىتايداعى تۋريزم جىلى وتكىزىلۋىنە بايلانىستى ەكى ەل ازاماتتارىنىڭ ءوزارا ساپارلارىنىڭ ايتارلىقتاي ارتقانىن اتاپ ءوتتى. ولار مۇنى ۇلكەن ديپلوماتيالىق جەتىستىك دەپ اتادى.
كەزدەسۋ بارىسىندا سپيكەرلەر مادەنيەت، ءبىلىم بەرۋ سالالارىندا دا سەرىكتەستىكتى ارتتىرۋعا مۇددەلى ەكەندەرىن ايتتى. ەكى ەلدىڭ استانالارىندا قازاقستان مەن قىتايدىڭ مادەني ورتالىقتارىنىڭ تەزىرەك اشىلۋىنا ەرەكشە ءمان بەرىلدى.
كەزدەسۋ سوڭىندا ءماجىلىس سپيكەرى ارىپتەسىن قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلۋگە شاقىردى.
سونداي- اق ەرلان قوشانوۆ قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىقتىق ساياسي كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسى بۇكىلقىتايلىق كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ۆان حۋنينمەن كەزدەستى.
تانىمال قىتاي ساياساتكەرى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ رەفورمالارىنا جوعارى باعا بەرىپ، قىتاي يننوۆاتسيا مەن سيفرلاندىرۋ سالاسى بويىنشا ارىپتەستىككە دايىن ەكەنىن مالىمدەدى.
«ءبىز پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ باسشىلىعىمەن جاڭا قازاقستان قۇرۋ جونىندەگى ستراتەگيالىق ماقساتتىڭ ورىندالاتىنىنا سەنىمدىمىز. قازاقستاننىڭ دامۋى مەن وركەندەۋىنە تىڭ سەرپىن بەرەتىن ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىققا مۇددەلىمىز. قىتاي تاراپى ەلىڭىزگە سەنىمدى تىرەك بولۋعا دايىن»، - دەدى ۆان حۋنين.
ول قىتاي مەن قازاقستاننىڭ ءوزارا بەرىك قولداۋى ەكىجاقتى كۇن تارتىبىنەن الدەقاشان شىعىپ كەتكەنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. بۇل حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ىستەردە ايقىن كورىنەدى. قىتاي تاراپى قازاقستاننىڭ جاھاندىق ىقپالىنىڭ ءوسۋىن جانە ونىڭ حالىقارالىق ارەنادا داۋىس بەرۋ قۇقىعىن ارتتىرۋدى قالايدى.
«پرەزيدەنت توقايەۆ 2029 -جىلعا قاراي ىشكى جالپى ءونىمدى ەكى ەسە ارتتىرۋدى ستراتەگيالىق ماقسات ەتىپ قويدى. وسى ماقساتقا جەتۋدە قازاقستاندىق ارىپتەستەرىمىزدى قولدايمىز. سوندىقتان ەكى ەلدىڭ دامۋ ستراتەگيالارىن ۇيلەستىرىپ، ساياسي بايلانىستاردى نىعايتۋ ماڭىزدى»، - دەدى قىتايلىق ساياساتكەر.
ۆان حۋنين جۋىق ارادا قازاقستان پارلامەنتى قابىلداعان «ۇلتتىق قور - بالالارعا» زاڭىنىڭ ىسكە اسىرىلۋ بارىسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتتى.
ءوز كەزەگىندە ەرلان قوشانوۆ پرەزيدەنت جاريالاعان ەكونوميكالىق وزگەرىستەر قىتايمەن ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ، ءوندىرىستى، بانك ءىسىن دامىتۋ جانە جاڭا ينۆەستيتسيالار تارتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا جاڭا مۇمكىندىكتەرگە جول اشاتىنىن ايتتى.
قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى حان جەنمەن كەزدەسۋدە ەكى جاقتى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ جوعارى قارقىنى اتاپ ءوتىلدى.
«جاقىندا ءسىز قازاقستان- قىتاي ىنتىماقتاستىق كوميتەتىن تابىستى باسقاردىڭىز جانە ەلدەرىمىزدىڭ دوستىق الەۋەتىن جاقسى بىلەسىز. قازىر ەنەرگەتيكا، اۆتوكولىك قۇراستىرۋ، لوگيستيكا، ەلەكتروندىق ساۋدا سالالارىندا ءبىرقاتار سەرپىندى جوبا ىسكە اسىرىلۋدا. ەكى ەل اراسىنداعى ءوزارا تاۋار اينالىمى تاريحتاعى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە - 41 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتتى. مۇنىڭ بارلىعى قىسقا ۋاقىت ىشىندە اۋقىمدى ماقساتتار قويىپ، ورتا مەرزىمدە ساۋدا-ساتتىقتى ەسەلەپ ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى،- دەدى ءماجىلىس ءتوراعاسى.
«ق ح ر ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ءوز سوزىندە ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناس ورناعان 30 جىل ىشىندە ەلدەرىمىز تاتۋ كورشى، جاقسى دوس، سەنىمدى سەرىكتەسكە اينالدى. جاڭا التىن 30 جىلدىقتا قىتاي مەن قازاقستان بار كۇش جىگەرىن كوشباسشىلارىمىزدىڭ كەلىسىمدەرىن ىسكە اسىرۋعا باعىتتالۋى كەرەكتىگىنە ءمان بەردى. ءبىز ىنتىماقتاستىعىمىزدى يننوۆاتسيالار ەسەبىنەن دە ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. بالامالى ەنەرگيا، ترانسشەكارالىق ەلەكتروندى ساۋدا، سپۋتنيكتىك تەلەكوممۋنيكاتسيا سىندى جاڭا سالالاردا بايلانىستارىمىزدى تەرەڭدەتۋ قاجەت»، - دەدى حان جەن.
بۇدان بولەك، دەلەگاتسيا مۇشەلەرى «SANY Group» ماشينا جاساۋ كاسىپورنىنىڭ تىنىس- تىرشىلىگىمەن تانىستى. بۇل - قۇرىلىس جانە ارنايى تەحنيكا كولىكتەرىن شىعاراتىن جانە ساتاتىن الەمدىك رەيتينگتەگى ءتورتىنشى كومپانيا.
ءماجىلىس دەلەگاتسياسىنىڭ رەسمي ساپارى ەرتەڭ شىڭجاڭ- ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانىنىڭ ورتالىعى ءۇرىمجى قالاسىندا جالعاسادى.
