قازاقستان جولدارىنا ا ق ش-تا جاسالعان سۋپەراسفالت توسەلەدى
استانا. KAZINFORM - قازاقستاندا جول قۇرىلىسى سالاسىندا Superpave تەحنولوگياسى ەنگىزىلە باستادى. بۇل ءتاسىل ەلىمىزدىڭ كليماتتىق جاعدايىنا ساي كەلە مە، ونىڭ ارقاسىندا جول جابىندىسىنىڭ ساپاسى قانشالىقتى ارتادى؟ سالادا قانداي وزگەرىستەر بولادى جانە ماماندار جاڭا ستاندارتقا دايىن با؟ Kazinform اگەنتتىگى وسى تاقىرىپتى تالداپ كوردى.
جول سالاسىندا مامان تاپشى
Superpave تەحنولوگياسى ا ق ش-تا ويلاپ تابىلعان جانە بۇگىندە 130 دان استام ەلدە قولدانىلادى. ماماندار بۇل تەحنولوگيا قازاقستانداعى جول قۇرىلىسى سالاسىنا زور سەرپىلىس اكەلەدى دەپ وتىر. اسفالتبەتون قوسپاسى قاتال كليماتتىق جاعدايلار مەن اۋىر كولىك جۇكتەمەسىنە توتەپ بەرە الادى.
2023 -جىلى ق ر كولىك مينيسترلىگى نورماتيۆتىك- تەحنيكالىق بازانى رەفورمالاۋدى باستاپ، Superpave تى جول ينفراقۇرىلىمىن جاڭعىرتۋدىڭ نەگىزگى ەلەمەنتى ەتىپ بەكىتتى.
قازاقستاننىڭ 20 جىل بۇرىن Superpave تەحنولوگياسىن ت م د ەلدەرىنىڭ ىشىندە العاشقى بولىپ ەنگىزۋ مۇمكىندىگى بولدى. الايدا ول جوسپار تەك قاعاز جۇزىندە قالىپ قويعان. ەندى وتاندىق ماماندار بۇل يدەيانى قايتا جاڭعىرتىپ، جول سالۋ ساپاسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋگە ۇمتىلىپ جاتىر. دەگەنمەن، تاجىريبە كورسەتكەندەي، بۇل ىستە الدىن الا ۋادە بەرۋگە اسىقپاۋ كەرەك.
قازاقستان جولدارىنىڭ باستى ماسەلەسى تەك ەسكى تەحنولوگيادا ەمەس. سالادا بىلىكتى ماماندار دا جەتىسپەيدى. جۇمىس كولەمىنىڭ ءوسىپ كەلە جاتقانىنا جانە ەڭبەك نارىعىنداعى مول سۇرانىسقا قاراماستان، كادرلاردىڭ سانى از، ساپاسى كوڭىل كونشىتپەيدى. بۇنىڭ سەبەبى كوپ.
بىرىنشىدەن، ماماندىقتىڭ «بەدەلى» تومەن. ەكىنشىدەن، جول تەك قالالى، ەلدىمەكەندى جەردە عانا ەمەس، يەن دالادا دا سالىنادى. اسىرەسە جاستار ۇيدەن شالعاي، ءومىر سۇرۋگە قولايلى جاعداي جاسالماعان جەردە جۇمىس ىستەۋگە قۇلىقسىز. وسى سەكىلدى بىرنەشە فاكتور بۇل سالاعا جاڭا كادرلار لەگىن تارتۋعا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىر.
جول سالۋ سالاسىنداعى ەڭبەك نارىعىنىڭ ءدال قازىرگى تاڭداعى احۋالى وسىنداي بولعانىمەن، ەرتەڭىنەن ءۇمىت ۇزۋگە ءالى ەرتە كورىنەدى.
- قازىرگى ۋاقىتتا كولىك سالاسىندا شامامەن 34 مىڭ ستۋدەنت ءبىلىم الىپ جاتىر. بۇل - الدىڭعى جىلدارمەن سالىستىرعاندا جوعارى كورسەتكىش. وسىدان-اق جاستاردىڭ ينفراقۇرىلىم مەن لوگيستيكاعا قاتىستى ماماندىقتارعا قىزىعۋشىلىعى ارتقانىن كورۋگە بولادى، - دەپ مالىمدەدى كولىك مينيسترلىگى.
سونداي-اق جاۋاپتى ۆەدومستۆو مامان دايارلاۋ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن اتقارىلۋى ءتيىس 5 نەگىزگى امالدى ايقىندادى. ولار:
«اۆتوموبيل جولدارىن سالۋ» باعىتى بويىنشا جەكە ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىن اشۋ؛
اۆتوجول ماماندىقتارىنا ارنالعان شاكىرتاقى كولەمىن ارتتىرۋ؛
جول قۇرىلىسى سالاسىنداعى عىلىمي قىزمەتكەرلەر سانىن كوبەيتۋ؛
اۆتوجول ماماندارىنىڭ بىلىكتىلىگىن مىندەتتى تۇردە ارتتىرۋدى زاڭمەن بەكىتۋ؛
ماماندىقتىڭ بەدەلىن كوتەرۋ.
Superpave-تى ەنگىزۋ شارتتارى: جاڭا ستاندارت، زاماناۋي زەرتحانا، ساپالى بيتۋم
Superpave جۇيەسىن ەنگىزۋگە ارنالعان 10 نەگىزگى ستاندارتتى ازىرلەۋ 2023 -جىلى باستالدى. «قازاقستان جول عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتى» اق ءۇش نەگىزگى ستاندارتتى، سونىڭ ىشىندە قوسپالاردى جوبالاۋ ەرەجەلەرى مەن PG (Performance Grade) بيتۋم ماركالارىنىڭ كلاسسيفيكاتسياسىن ازىرلەدى. ولار 2025 -جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بەكىتىلەدى، بۇل - Superpave جۇيەسىن ەنگىزۋدەگى ماڭىزدى قادام بولماق.
- بۇل ستاندارتتار - جاي قۇجات ەمەس، جول قۇرىلىسىنا جۇيەلى كوزقاراستىڭ نەگىزى، - دەيدى ينستيتۋت ماماندارى.
الايدا قالعان ستاندارتتاردى ازىرلەۋ ءۇشىن قوماقتى قارجى قاجەت. قارجىلاندىرۋ مەن ۇيلەستىرۋ بولماعان جاعدايدا بۇل پروتسەسس سوزىلىپ كەتۋى مۇمكىن.
جاڭا ستاندارتتارعا سايكەستىكتى اككرەديتتەلگەن زەرتحانالار، سونىڭ ىشىندە «قازجول ع ز ي» ا ق، «جول اكتيۆتەرى ساپاسىنىڭ ۇلتتىق ورتالىعى» رمك جانە ل. ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ە ۇ ۋ قامتاماسىز ەتەدى.
- ساپانى باقىلاۋ – Superpave-تىڭ باستى قاعيداسى. زاماناۋي زەرتحانالارسىز بۇل تەحنولوگيا ءوز مۇمكىندىگىن تولىق كورسەتە المايدى، - دەيدى ساراپشىلار.
الايدا ونداي زەرتحانالار از. تەحنولوگيانى بۇكىل ەل اۋقىمىندا ەنگىزۋ ءۇشىن زەرتحانالار جەلىسىن كەڭەيتىپ، ارنايى قىزمەتكەرلەر دايارلاۋ قاجەت. ايتپەسە ايماقتاردا ماتەريالدى تەستىلەۋ جۇمىسى اقساپ قالۋى مۇمكىن، ونىڭ اقىرى بۇل تەحنولوگياعا سەنىمنىڭ تومەندەۋىنە اكەلىپ سوعادى.
سۋپەراسفالت جاساۋ ءۇشىن ماتەريالداردى، اسىرەسە ەرەكشە بيتۋمدى ىرىكتەپ الۋ كەرەك. قازاقستان 8 كليماتتىق ايماققا بولىنگەن، سوعان ساي تەمپەراتۋرا ايىرماشىلىقتارىن دا ەسكەرۋ ماڭىزدى.
- بۇرىنعى تەحنولوگيا بويىنشا ءۇش بيتۋم ماركاسىمەن عانا جۇمىس جۇرگىزىلەتىن. ءبىز ول تاجىريبەدەن باس تارتىپ وتىرمىز. ەندى ءار جول ءوزىنىڭ ەرەكشە جاعدايىنا قاراي جوبالانادى، - دەيدى ينستيتۋت ماماندارى.
اسفالتبەتون زاۋىتتارىن تەكسەرۋ بارىسىندا بارلىق كاسىپورىنداردىڭ شەتەلدىك جابدىقتى پايدالاناتىنى انىقتالدى، ءبىراق كەيبىر زاۋىتتار ەسكىرىپ كەتكەن.
- Superpave ءوز ساپاسىن ساقتاۋى ءۇشىن زاماناۋي تەحنولوگيانى قولدانۋ كەرەك. ەسكى زاۋىتتار قاجەتتى ساپانى قامتاماسىز ەتە المايدى. بۇل تەحنولوگيا - جاي عانا جاڭا ماركا ەمەس، سالىناتىن ءار جولعا جەكە جاسالاتىن ينجەنەرلىك ەسەپ، سولاي عانا ءتيىستى ساپاعا قول جەتكىزىلەدى، - دەپ تۇسىندىرەدى «قازجول ع ز ي» ماماندارى.
3 جىلدا 14 مىڭ شاقىرىم جول جاڭارادى
ەل ەكونوميكاسى دامىپ، حالىق سانى وسكەن سايىن ساپالى ءارى قاۋىپسىز جولدىڭ قاجەتتىلىگى دە ارتىپ كەلەدى. وسىعان وراي، رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى جولداردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋعا دا، ونى كۇتىپ ۇستاۋ جۇمىسىن جەتىلدىرۋگە دە، سالانى قارجىلاندىرۋعا دا جاڭا كوزقاراس، تىڭ رەفورما كەرەك.
- 2030 -جىلعا قاراي رەسپۋبليكالىق اۆتوجولداردىڭ %100 ىن، ال جەرگىلىكتى جولداردىڭ %95 ىن نورماتيۆتىك تالاپقا ساي ەتۋ جوسپارلانىپ وتىر. بۇل - مەملەكەت باسشىسىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسى مەن كولىك- لوگيستيكا الەۋەتىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسىنداعى ماڭىزدى مىندەت، - دەپ مالىمدەيدى مينيسترلىك.
بۇل ءۇشىن جولداردى ۆيزۋالدى باعالاۋدان اسپاپتىق دياگنوستيكاعا كوشۋ، جاڭا تەحنيكالىق ستاندارتتاردى بەكىتۋ جانە ينفراقۇرىلىم قارجىلاندىرۋىنىڭ مينيمالدى نورمالارىن ازىرلەۋ قاراستىرىلعان.
- 2029 -جىلعا دەيىن وڭىرلەردە 14 مىڭ شاقىرىم جولدى جوندەۋ جانە جاڭعىرتۋ جوسپارلانعان. ول جولدىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن جايلىلىعىن ارتتىرىپ قانا قويماي، ايماقتىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرەدى، ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىقتى ارتتىرادى، - دەدى ۆەدومستۆو وكىلدەرى.
وزگە ەلدەردىڭ قاتەلىگى قايتالانباۋى ءتيىس
قازاقستان ا ق ش، رەسەي، قىتاي جانە گەرمانيا ماماندارىمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەپ جاتىر. ول جاڭا تەحنولوگيانى ءوزىمىزدىڭ كليماتتىق جاعدايعا جانە تابيعي ەرەكشەلىكتەرگە ساي بەيىمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
- ءبىز Superpave تى ويلاپ تاپقان ەلدەرمەن تىكەلەي بايلانىستامىز. بۇل ونى ەلىمىزدە قولدانۋدا قاتەلىككە جول بەرمەۋگە كومەكتەسەدى. باشقۇرتستان تاجىريبەسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىرمىز. وندا بۇل تەحنولوگيا تاماشا ناتيجە بەردى، - دەيدى «قازجول ع ز ي» ماماندارى.
ماسەلەن، باشقۇرتستاندا وسى تەحنولوگيا ارقىلى مىنانداي ناتيجەلەرگە قول جەتكىزىلگەن:
جول جابىندىسىن پايدالانۋ مەرزىمى %25 عا ۇزارعان؛
جولدى كۇتىپ ۇستاۋعا كەتەتىن شىعىن %30 عا ازايعان؛
جولدىڭ ويىلۋى %40 عا قىسقارعان.
الايدا قازاقستاننىڭ كليماتتىق ەرەكشەلىكتەرى ول ەلگە قاراعاندا الدەقايدا الۋان ءتۇرلى. سوندىقتان ءبىزدىڭ ەل باسقا ەلدەردىڭ قاتەلىكتەرىن (مامانداردى جەتكىلىكتى دايارلاماۋ نەمەسە كليماتتىق ەرەكشەلىكتەردى ەلەمەۋ سياقتى) قايتالاماۋعا تىرىسادى.
- ءبىز ا ق ش-تان رەسەيگە دەيىنگى بارلىق تاجىريبەنى زەرتتەدىك. پيلوتتىق جوبالار جانە مامانداردى وقىتۋ ارقىلى بارلىق ىقتيمال ساتسىزدىكتەر مەن قاتەرلەردىڭ الدىن الامىز، - دەپ سەندىرەدى ۆەدومستۆو وكىلدەرى.
بۇل جۇيەنى ەنگىزۋ ءۇشىن جاسالعان جول كارتاسى اياسىندا جابدىقتار بويىنشا كەڭەستەر بەرىلىپ، جاپپاي وقىتۋ جۇرگىزىلەدى. بۇل جاڭا تەحنولوگياعا كوشۋگە كۇمانمەن قارايتىن مەردىگەرلەردىڭ قارسىلىعىن ازايتۋعا كومەكتەسەدى.
وسى تۇرعىدا «قازجول ع ز ي» ماماندارى تۋىنداۋى مۇمكىن ءتورت نەگىزگى كەدەرگىنى اتاپ ءوتتى:
اسفالتبەتون زاۋىتى مەن زەرتحانالاردى جاڭعىرتۋدى قارجىلاندىرۋ ماسەلەسى
2028 -جىلعا دەيىن PG- بيتۋمداردى يمپورتتاۋ ماسەلەسى
جۇزدەگەن ماماندى وقىتۋ ماسەلەسى
مەردىگەرلەر تاراپىنان قارسىلىق.
كاسىبي قاۋىمداستىق رەفورماعا قاتىستى بەلگىلى ءبىر ەسكەرتۋلەرىن ايتقانىمەن، جالپى قولداۋ ءبىلدىرىپ وتىر. ستاندارتتار جايىندا مينيسترلىكتەر، اكىمدىكتەر جانە «اتامەكەن» ۇ ك پ ءوزارا كەلىسكەن. الايدا ينجەنەرلەر مەن مەردىگەرلەردىڭ ءبىر بولىگى وزگەرىستەرگە قارسى.
- كوپشىلىگى ەسكى ادىستەرگە ۇيرەنىپ قالعان. ولار جۇمىستى نە ءۇشىن كۇردەلەندىرۋ قاجەت ەكەنىن تۇسىنبەيدى، - دەيدى ينستيتۋت وكىلدەرى.
ساپانى تومەندەتەتىن فاكتور: جول سالاسىندا جەمقورلىق قالاي جويىلادى؟
قازاقستان جول قۇرىلىسى سالاسىندا سىبايلاس جەمقورلىق ماسەلەسى دە وزەكتى. مىسالى، ءۇش جىل بۇرىن ويىل اۋدانىندا كانادالىق تەحنولوگيامەن جول سالۋ جوباسى قولعا الىنعان. وعان وبلىستىق جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىنىڭ سول كەزدەگى باسشىسى مالىمبەت يبراشيەۆ جاۋاپتى بولعان. زەرتحانالىق سىناقتار قوسپا ءتيىستى دەڭگەيدە قاتايماي، سۋدا ەريتىنىن كورسەتسە دە، قۇرىلىس جۇمىسى باستالىپ كەتكەن. جەرگىلىكتى تۇرعىندار بۇل جولدىڭ سالىنۋىن كوپتەن كۇتكەن بولاتىن، الايدا كوپ ۇزاماي جاڭا جول بۇلىنە باستاعان. شەنەۋنىكتەردىڭ ايتۋىنشا، تەحنولوگيا جەرگىلىكتى كليماتقا ساي بەيىمدەلمەگەن. بۇگىندە بۇل جولدىڭ ساۋ تامتىعى قالماعان دەۋگە بولادى.
بيۋدجەتتەن جىل سايىن قوماقتى قارجى بولىنەتىنىنە قاراماستان، جول ساپاسىنا قاتىستى حالىقتىڭ شاعىمى ازايماي وتىر. بۇل تەحنيكالىق تۇرعىدان عانا ەمەس، باسقارۋ جاعىنان دا رەفورمالاردىڭ قاجەتتىگىن كورسەتەدى. قازىرگى تاڭدا مەملەكەت جول قۇرىلىسىن جوبالاۋدان باستاپ پايدالانۋعا بەرىلگەنگە دەيىنگى بارلىق كەزەڭدەردە اشىقتىق پەن ەسەپتىلىكتى ارتتىرۋ بويىنشا كەشەندى شارالار قابىلداپ جاتىر.
- قازىر باستى مىندەت - جول قۇرىلىسىنداعى ادامي فاكتور مەن جابىق پروتسەستەردى جويۋ. سيفرلىق پلاتفورمالاردى ەنگىزۋ جانە باقىلاۋشى ورگانداردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋ سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ الدىن الىپ، جول ساپاسىن ارتتىرادى، - دەيدى كولىك مينيسترلىگىنەن.
«قاراعاندى- جەزقازعان» جانە «سارىاعاش اينالما جولى» سياقتى ءىرى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ كەزەڭىندە سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن ازايتۋ ءۇشىن مەملەكەت EPC (تولىق سيكلمەن جۇزەگە اسىرۋ) قاعيداتىن ەنگىزدى. بۇل - مەردىگەر ۇيىمدار جوبالاۋ مەن رۇقسات قۇجاتتارىن الۋدان باستاپ، قۇرىلىستى جانە جەتى جىلدىق پايدالانۋ كەزەڭىن تولىق ءوز موينىنا الادى دەگەن ءسوز. مۇنداي ءتاسىل ءۇشىنشى تاراپتاردىڭ ىقپالىن شەكتەپ، قاراجاتتى ماقساتسىز پايدالانۋ ىقتيمالدىعىن تومەندەتەدى.
- سونىمەن قاتار سالانىڭ سيفرلىق ترانسفورماتسياسى ءجۇرىپ جاتىر. ماسەلەن،
قۇرىلىپ جاتقان «E-Joldar» ءبىرىڭعاي سيفرلىق پلاتفورماسى اۆتوموبيل جولدارىن سالۋ مەن كۇتىپ ۇستاۋدىڭ بارلىق كەزەڭدەرىندەگى ەسەپتى ورتالىقتاندىرىلعان تۇردە تىركەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. پلاتفورمادا قۇجاتتار، ورىندالعان جۇمىستاردىڭ اكتىلەرى، تەكسەرۋ ناتيجەلەرى مەن قوسىمشا كەلىسىمدەر راسىمدەلەدى، - دەپ اتاپ ءوتتى مينيسترلىك.
سونداي-اق «KazRoadLab» جۇيەسى ەنگىزىلدى، بۇل - جۇمىستار مەن ماتەريالداردىڭ ساپاسىن باقىلاۋعا ارنالعان سيفرلىق قۇرال. ۆەدومستۆو مالىمەتىنشە، ءموبيلدى قوسىمشانىڭ كومەگىمەن زەرتحانالار مەن ينجەنەرلەر سىناق ناتيجەسىن جەدەل تىركەپ، دالەلدەۋ بازاسىن جيناۋدى جەڭىلدەتىپ، جالعان اقپارات ەنگىزۋ مۇمكىندىگىن ازايتادى.
- KazRoadLab پەن E-Joldar پلاتفورماسىن ەنگىزۋ - جاي عانا ىڭعايلىلىق ءۇشىن سيفرلاندىرۋ ەمەس. بۇل - جوبالارعا قاتىسۋشىلار اراسىنداعى جاسىرىن كەلىسىمدەر مەن ولقىلىقتاردى جويۋعا باعىتتالعان انتيكوررۋپتسيالىق جوبا، - دەپ اتاپ ءوتتى مينيسترلىك.
قازىرگى ۋاقىتتا پارلامەنتتە قارالىپ جاتقان ەكى زاڭ جوباسى جول سالاسىن رەفورمالاۋعا باعىتتالعان: ءبىرى تەحنيكالىق جانە اۆتورلىق قاداعالاۋدى «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى» زاڭعا باعىناتىن سۋبەكتىلەرگە تەڭەستىرۋ ارقىلى انتيكوررۋپتسيالىق باقىلاۋدى كۇشەيتەدى، ال ەكىنشىسى كارەرلەر مەن جەر ۋچاسكەلەرىن راسىمدەۋگە قاتىستى اكىمشىلىك راسىمدەردى جەڭىلدەتەدى.
- سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت ءار ەكى جىل سايىن سالانىڭ سىرتقى ءاۋديتىن جۇرگىزەدى، ونىڭ نەگىزىندە انىقتالعان تاۋەكەلدەردى جويۋ جوسپارى جاسالىپ، ىسكە اسىرىلادى، - دەپ تۇيىندەدى ۆەدومستۆو.
اتقارىلىپ جاتقان ءىس-شارالار جول قۇرىلىسى سالاسىندا سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس جەكەلەگەن شەشىم قابىلداۋدان جۇيەلى تاسىلگە كوشە باستاعانىن كورسەتەدى. EPC مەحانيزمدەرى، سيفرلىق باقىلاۋ قۇرالدارى مەن زاڭنامالىق وزگەرىستەر بىرىگە كەلە سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلىن ازايتادى جانە اشىقتىقتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان. الايدا بۇل باستامالاردىڭ تيىمدىلىگى ولاردىڭ ساپالى ىسكە اسىرىلۋىنا تىكەلەي بايلانىستى بولادى.
ايتا كەتەيىك، ەلىمىزدە 2029 -جىلعا دەيىن 11 مىڭ شاقىرىم تەمىرجول جوندەلەدى.
اۆتور
ەربول جانات
