قازاقستان IT مەملەكەتكە اينالا الا ما

وسى جىلدىڭ 1-قىركۇيەگىندە قازاقستان حالقىنا ءداستۇرلى جولداۋىن جاريالاعان مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ماڭىزدى ستراتەگيالىق مىندەتتەردىڭ ءبىرى - ەلىمىزدى IT مەملەكەتكە اينالدىرۋ ەكەندىگىن ايتقان بولاتىن. 

سونىمەن قاتار، ۇكىمەتكە 2026 -جىلعا قاراي IT قىزمەتتەردىڭ ەكسپورتىن ءبىر ميلليارد دوللارعا جەتكىزۋ مىندەتىن قويعان ەدى. ال بۇل باعىتتا جۇكتەلگەن مىندەتتەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن سيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى قانداي جۇمىس ىستەپ جاتىر؟ ەلىمىزدىڭ مۇمكىندىگى قانداي؟ قازاقپارات ءتىلشىسى وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەپ كورگەن ەدى.

ادامي كاپيتالدى دامىتۋ

ەلىمىزدە كاسىبي IT ماماندارىن دايىنداۋ ءۇشىن زاماناۋي باعدارلامالاۋ مەكتەپتەرى اشىلىپ، IT مەكتەپتەرگە ۆاۋچەرلەر ءبولىنىپ جاتىر. ايتالىق، 2021 -جىلدان بەرى سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ كومەگىمەن 36 IT مەكتەپ اشىلعان بولاتىن.

«مينيسترلىك دارىندى IT كادرلار دايىنداۋ ماقساتىندا 2021 -جىلى Tech Orda باعدارلاماسىن ىسكە قوستى. وپەراتورى - Astana Hub. سول جىلى باعدارلاما پيلوتتىق رەجيمدە جۇمىس ىستەپ، 100 قازاقستاندىققا جەتەكشى 13 IT مەكتەپتە ءبىلىم الۋى ءۇشىن كۆوتا بەرىلدى. 2022 -جىلى 49 IT مەكتەپ پەن 2 IT كومپانيا Tech Orda باعدارلاماسىنىڭ قاتىسۋشىسى بولدى جانە 3068 ءبىلىم گرانتى ءبولىندى. ال بيىل رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بولىنگەن قاراجات اياسىندا كەمىندە 3 مىڭ گرانت بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر»، - دەپ اتاپ وتەدى مينيسترلىكتەن.

ايتا كەتەرلىگى، وسى جىلدىڭ قاڭتار ايىندا سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن سپورتتىق باعدارلامالاۋ فەدەراتسياسى قۇرىلدى.

«مۇندا جاسوسپىرىمدەر ماتەماتيكالىق الگوريتمدىك ەسەپتەردى باعدارلامالاۋ تىلدەرىن قولدانا وتىرىپ شەشەدى. قازاقستاندىق وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر IOI جانە ICPC سياقتى حالىقارالىق جارىستارعا تۇراقتى تۇردە قاتىسىپ، جوعارى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزىپ كەلەدى. فەدەراتسيانى قۇرا وتىرىپ، ءبىز حالىق اراسىندا سپورتتىق باعدارلامالاۋدى دامىتۋ مەن ناسيحاتتاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى، سونداي- اق وسى باعىتتا ءتۇرلى جارىستارعا قاتىساتىن جاستارىمىزدىڭ ناتيجەلەرىن ودان ءارى جاقسارتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. اتاپ ايتقاندا، فەدەراتسيا ۇلتتىق جانە حالىقارالىق دەڭگەيدە ءىس- شارالار وتكىزۋدى ۇيىمداستىرادى، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە ەكوجۇيەنى دامىتادى جانە سپورتتىق باعدارلاماشىلاردى دايارلاۋ ادىستەمەسىن ازىرلەيدى»، - دەگەن ەدى سول كەزدە سيفرلىق دامۋ ءمينيسترى ءارى اتالعان فەدەراتسيانىڭ باسشىسى باعدات مۋسين.

وسى جىلدىڭ 6-7-تامىزىندا فەدەراتسيا ەلورداداعى Astana IT University عيماراتىندا سپورتتىق باعدارلامالاۋ بويىنشا قازاقستان چەمپيوناتىن وتكىزدى. چەمپيوناتقا قاتىسۋعا 3450 ادام تىركەلدى. ەكى ىرىكتەۋ كەزەڭى ءوتىپ، ۇزدىك 40 باعدارلاماشى اقتىق سىنعا شاقىرتۋ الدى.

IT ءونىم ەكسپورتى

باعدات ءمۋسيننىڭ دەرەگى بويىنشا، وتكەن جىلى IT ەكسپورتى 5 ەسەگە ارتىپ، 334 ميلليون دوللارعا جەتكەن. ال ونىڭ ىشىندە Astana Hub قاتىسۋشىلارىنىڭ تابىسى 153 ميلليون دوللاردان اسىپ ءتۇستى. سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگى ۇسىنعان مالىمەتكە قاراعاندا وسى جىلدىڭ 6-ايىنداعى IT قىزمەتتەر ەكسپورتى 116 ميلليون دوللارعا جەتتى. قازاقستاننىڭ IT قىزمەتتەرىن نەگىزىنەن مىنا ەلدەر ساتىپ الادى: امەريكا قۇراما شتاتتارى، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى، كيپر، نيدەرلاندى، رەسەي فەدەراتسياسى، بىرىككەن كورولدىك، گەرمانيا، يسپانيا، يرلانديا، كانادا.

سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ پايىمداۋىنشا، بۇل كورسەتكىش وتاندىق سيفرلىق ونىمدەردىڭ حالىقارالىق ارەندادا باسەكەگە قابىلەتتى ەكەندىگىن كورسەتەدى.

ايتا كەتەرلىگى، Astana Hub - ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى Google for Startups-تىڭ جالعىز سەرىكتەسى. وسىلايشا، قازاقستان ايماقتىڭ ءىرى IT ويىنشىسىنا اينالىپ كەلەدى. مۇنان بولەك، IT سالاعا ينۆەستيتسيا كولەمى دە ارتا تۇسكەنى بايقالادى. «بايتەرەك» حولدينگىمەن وتاندىق IT ونىمدەردى ەنگىزۋدى ىنتالاندىرۋعا باعىتتالعان ناقتى ءىس-شارالار دا ازىرلەنگەن.

Silkroad Innovation Hub مۇمكىندىگى قانداي؟

15-قىركۇيەكتە كاليفورنيا شتاتىنىڭ سان-فرانتسيسكو قالاسىندا ورتالىق ازيا مەن تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ۇيىمىنا مۇشە ەلدەردىڭ ستارتاپتارىن قولداۋعا جانە ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان Silkroad Innovation Hub وكىلدىگى اشىلدى. ودان بولەك، IT مامانداردى تارتۋ ماقساتىندا Digital Nomad visa جوباسىن ىسكە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.

اتالعان ءىس- شارانىڭ اشىلۋىنا قاتىسقان سيفرلىق دامۋ ءمينيسترى باعدات مۋسين حاب ورتالىق ازيادان جاڭا ستارتاپ جوبالاردى تارتۋ نۇكتەسىنە اينالاتىنىن جانە تۇركى ەلدەرىنىڭ سيفرلىق شەشىمدەردى قولدانۋ ايماعىن كەڭەيتۋگە باعىتتالعان كۇش- جىگەرىن بىرىكتىرەتىنىن اتاپ ءوتتى.

«قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆ جۋىردا دۋشانبەدە سويلەگەن سوزىندە قازاقستان سيفرلاندىرۋ سىندى ستراتەگيالىق ماڭىزدى سالادا ءوزىنىڭ جاقىن كورشىلەرىمەن ىنتىماقتاستىعىن بارىنشا نىعايتۋدى قولدايتىنىن اتاپ ءوتتى. ال بۇگىنگى ءىس-شارا ءسوزسىز، وسى باعىتتاعى ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. Silkroad Innovation Hub جەكە برەندكە اينالاتىنىنا جانە كرەمني القابىندا ءوزىنىڭ لايىقتى ورنىن يەلەنەتىنىنە سەنىمدىمىن»، - دەدى ول.

Silkroad Innovation Hub – ورتالىق ەۋرازيانى كرەمني القابىنداعى ءبىرتۇتاس ايماق رەتىندە ىلگەرىلەتۋگە، سونداي- اق، ITكاسىپكەرلىك سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىققا جانە فاۋندەرلەردىڭ مىقتى قاۋىمداستىعىن قۇرۋعا جاردەمدەسۋگە باعىتتالعان جەكە باستاما. Silkroad Innovation Hub ايماقتاعى IT كاسىپقويلار، كاسىپكەرلەر جانە يننوۆاتورلار اراسىندا جەلىلىك، ءبىلىم الماسۋ جانە سەرىكتەستىكتەردى دامىتۋدىڭ باستى پلاتفورماسى رەتىندە قىزمەت ەتەدى.

ساراپشى پىكىرى

IT مامانى، ا ق ش-تاعى CBAP (Certified Business Analyst Professional) جەتەكشى بيزنەس- ساراپشىسى الماس نۇرجانوۆتى سوزگە تارتىپ، قازاقستاننىڭ IT مەملەكەتكە اينالۋ مۇمكىندىگىنە قاتىستى ويىن بىلگەن ەدىك.

«قازاقستان بۇرىن دا اۆتوماتتاندىرۋ جانە سيفرلاندىرۋ ماسەلەسىمەن اينالىستى. اتالعان باستامالاردىڭ ناتيجەسىندە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر ۇسىنۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىك، كولىك، لوگيستيكا، سالىق سالۋ، بيزنەسپەن قارىم-قاتىناس، قوعاممەن بايلانىس سالالارىنداعى مەملەكەتتىك بيزنەس- پروتسەستەردىڭ ءبىر بولىگى اۆتوماتتاندىرىلدى. اقپاراتتىق تەحنولوگيالار سالاسىنداعى جەكە بيزنەسكە قاتىستى ايتار بولساق، ولار مەملەكەتتىڭ قاتىسۋىنسىز-اق دامۋعا مۇمكىندىك الدى»، - دەدى ساراپشى.

ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، قازاقستان IT قىزمەتتەر ۇسىنۋ سالاسىندا ۋكراينا، بەلارۋس، ليتۆا جانە رەسەي سىندى ەلدەرمەن تەڭەسە الادى. ال بۇل ەلدەردىڭ تاجىريبەسى اتالعان سالانى دامىتۋدا ءبىلىم مەن كادرلاردى دايىنداۋ ماڭىزدى رولگە يە ەكەندىگىن كورسەتىپ وتىر. بۇل رەتتە نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ، ق ب ت ۋ-دىڭ جانە ساتبايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ IT كادرلاردى دايىنداۋدا زور مۇمكىندىگى بار. بۇعان قوسا، «بولاشاق» باعدارلاماسى دا شەتەلدىك وزىق جوعارى وقۋ ورىندارىندا IT ماماندارىن دايىنداۋعا جول اشادى.

سونداي-اق، ول ەلىمىزدىڭ كەيبىر وڭىرلەرىندەگى ارزان ەلەكتر ەنەرگياسى داتا-ورتالىقتار اشۋعا مۇمكىندىك بەرەتىندىگىن ايتادى. دەگەنمەن، ەڭ دۇرىسى بۇلتتى ەسەپتەۋلەردىڭ الەمدىك الىپتارىنىڭ ءبىرىن ەلىمىزدە قىزمەت ۇسىنۋ ءۇشىن وڭىرلىك حاب سالۋعا تارتۋ بولماق.

«ەگەر مايكروسوفت كورپوراتسياسىنىڭ بۇلتتى ەسەپتەۋلەر داتا-ورتالىقتارىنىڭ كارتاسىنا كوز سالار بولساق، بىزگە ەڭ جاقىنى شىعىس ەۋروپا مەن اراب تۇبەگىندە، ودان كەيىن ءۇندىستاندا ورنالاسقان. مۇنداي مۇمكىندىك وتاندىق مامانداردىڭ قۇزىرەتىن دامىتۋعا جانە يدەيالاردى جەدەل كوممەرتسياليزاتسيالاۋعا تىڭ سەرپىن بەرەر ەدى»، - دەپ الماس نۇرجانوۆ ەلىمىزدىڭ IT مەملەكەتكە اينالا الاتىندىعىنا سەنىم ءبىلدىردى.