قازاقستان شەتەلدە ءبىلىم الاتىن ستۋدەنت سانى بويىنشا توپ 15 ەلدىڭ قاتارىندا
استانا. قازاقپارات - قازاقستان شەتەلدە ءبىلىم الىپ جاتقان ستۋدەنتتەر سانى بويىنشا الەمدەگى العاشقى 15 ەلدىڭ قاتارىنا كىردى. ال بۇل كورسەتكىشتى جان باسىنا شاعىپ ەسەپتەسەك، ەلىمىز توپ 3-كە كىرىپ كەتەدى.

دەمەك، ءاربىر 250- قازاق وزگە ەلدە ءبىلىم الىپ ءجۇر، دەپ حابارلايدى 24kz.
ءيا، شەكارا- نىڭ سىرتىن سىعالاعان شاكىرت كوپ. كەيىنگى ۇرپاقتىڭ قايماقتارى ەۋروپا مەن ا ق ش-تى اڭسايدى. ال قوعام: بۇلاي جالعاسا بەرسە، ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى قالاي بولادى دەپ الاڭداۋلى. بىلىمدىلەر شەتەلگە نەگە قۇمار؟
الەمدە ۇزىن- ىرعاسى 264 ميلليون ستۋدەنت بار. سونىڭ نەبارى 7 ميلليونعا جۋىعى شەتەلدە شاكىرت اتانعان. قازىر بۇل كورسەتكىش بويىنشا كوش باسىندا قىتاي كەلە جاتىر. ودان كەيىن ءۇندىستان، ال ۇشتىكتى وزبەكستان تۇيىندەدى.
قازاقستان 15- ورىندا. ال جان باسىنا شاققاندا العاشقى ۇشتىكتەمىز. بىزدەن بولەك، بۇل ساناتتا وزبەكستان مەن سيريا بار. ارينە، وزگە ەلدەن ءىلىم ىزدەۋگە اركىمنىڭ مۇمكىندىگى جەتە بەرمەيدى. ءبىراق وسى ءۇش مەملەكەت ەكونوميكالىق كەدەرگىگە قاراماستان، شاكىرتتەرىن شەتەل اسىرۋعا ءازىر. العىر جاستاردان ايىرىلىپ جاتىرمىز دەرسىز، ءبىراق بۇل ماسەلە بويىنشا مينيسترلىك وكىلدەرىنىڭ ۇستانىمى - مىناداي.
گۇلزات كوبەنوۆا، ق ر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ۆيتسە-ءمينيسترى:
- مەنىڭ ويىمشا، بۇل وڭ ءۇردىس. 3 نارسەنى بەرۋگە بولادى. ولار ەكونوميكاعا قاجەتتى ماماندىقتاردى وقىپ كەلەدى دە، سول ماماندىقتاردا جۇمىس جاساپ، ءوز ۇلەسىن قوسادى. سوندىقتان دا ەكونوميكاعا وڭ اسەرى بار دەپ ايتۋعا بولادى. ەكىنشىدەن، ولار قازاقستاندىق ج و و مەن عىلىمي زەرتتەۋ ينستۋتيتۋتتارىنىڭ الەۋەتىن كۇشەيتۋدە. ال ۇشىنشىدەن، كاسىپكەرلىك قابىلەتى دامىپ كەلەدى.
يۋنەسكو دەرەگى بويىنشا قازىر 78 مىڭنان اسا قازاقستاندىق شەتەلدە وقيدى. ءبىلىم بايگەسىندە جاستارىمىزدىڭ ءباسى جوعارى. ماسەلەن، بريتاندىق پروفەسسورلار قازاق جاستارىنىڭ ەڭبەكقورلىعىنا ءتانتى ەكەن. بۇل تۋرالى Cardiff ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوكتورانتى باعلان ايداروۆ ايتتى. بىرنەشە جىل بۇرىن ماگيستر اتانۋ ءۇشىن ۇلى بريتانياعا اتتانعان ول ەندى دوكتارانتۋرانى وقۋ ءۇشىن سول ەلگە قايتا ورالدى. جالعىز سەبەپ: مۇندا ساپالى ءبىلىم، زاماناۋي ينفراقۇرىلىم بار.
جاستارىمىزدىڭ العىرلىعىنا انگليا اڭ تاڭ بولسا دا، ءتول شاكىرتتەرىمىزدىڭ دەڭگەيىنە جەتەتىن وتاندىق ۋنيۆەرسيتەتتەر ساۋساقپەن سانارلىق.
باعلان ايداروۆ، Cardiff University دوكتورانتى:
- قازاقستاندىق ستۋدەنتتەردى كوبى ەڭبەكقور دەيدى. پروفەسسورىم: «ريزامىن، ەڭبەكقور»، - دەيدى. ءبىز كىتاپحانادا تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن وتىرامىز. وتاندىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ماسەلەسى - زەرتتەۋ بازاسىندا. عىلىمي لابوراتوريالار جەتىسپەيدى. بىزدە Z ۇرپاق اقپاراتتى باسقاشا قابىلدايدى. بريتانيادا ۇرپاقتارعا قاراي باعدارلامانى باسقاشا دايىندايدى.
بۇل پىكىردى ساراپشىلار دا قۋاتتاپ وتىر. «شاكىرتتەردىڭ شەتەلگە قۇمارتۋى - جوعارعى ءبىلىم سالاسىنىڭ شالالىعىنان»، - دەيدى ايدوس جۇبانازار.
ونىڭ ايتۋىنشا، ورتا بىلىمگە جاقسى كوڭىل ءبولىنىپ، ساپالى مەكتەپتەر پايدا بولدى. ونىڭ قاتارىندا نازاربايەۆ، بيل ءھام رەسپۋبليكالىق فيزيكا-ماتەماتيكا مەكتەبى بار. جايلى مەكتەردىڭ ينفراقۇرىلىمى دا ءبىر توبە. وسى ساپالى جابدىقتارعا ۇيرەنگەن تۇلەك، ۋنيۆەرسيتەتتەگى ەسكى قۇرىلعىنى جاتىرقايدى. سول ءۇشىن شەتەلگە اۋادى- مىس.
ال وزگە ەلدەگى ءبىلىمنىڭ ءبارى ساپالى ما؟ بۇل دا ۇلكەن ماسەلە.
ايدوس جۇبانازاروۆ، ساراپشى:
- شەتەلگە كەتەتىندەردىڭ ىشىندە ەڭ كوپ كەتەتىندەر - چەحيا، پولشا، تۇركياعا كەتەدى. ال ول جاقتا قازاقستانداعىداي ءبىلىم الا المايدى. بىزدە ماقتانۋ ءۇشىن شەتەلگە كەتەدى. ولار ديپلومدى ساتۋ ءۇشىن قارجى ماقساتىندا اشىلعان ۋنيۆەرسيتەتتەر شەتەلدە دە كوپ. سوندىقتان بىزدە ول جاققا بارىپ جاتقاندار كەرەمەت ءبىلىم الىپ كەلەدى دەپ ويلامايمىن. ال ەندى توپ- ۋنيۆەرسيتەتتەرگە ءتۇسىپ جاتقاندار بولسا، وندا تۇرعان پروبلەما جوق.
Brain drain - اقىلدىلار اعىمى. بۇل - شىنىمەن قاۋىپ پە؟
وسى ۋاقىتقا دەيىن مۇنى زەرتتەگەن عالىم كوپ. ءبارىنىڭ تۇجىرىمى - ءبىر. شەتەلدە وقىعان جاس قاراپايىم ادامعا ۇقسامايدى. ولاردىڭ تۇلعالىق دامۋى، ءبىلىمى جانە موتيۆاتسياسى الدە قايدا جوعارى. الايدا سول جاستان ايىرىلىپ قالۋ - ەكونوميكاعا اۋىر سوققى. دەمەك، جاستاردىڭ شەتەلدە وقۋىنا جول اشۋ كەرەك. الايدا، ولاردىڭ كەرى قايتاتىنىنا دا كەپىلدىك قاجەت.
باعلان ايداروۆ، Cardiff University دوكتورانتى:
- نە سەبەپتى بىزدە جاستار كەتىپ جاتىر. ايلىقتارى شەتەلدىك ستاندارتقا ساي كەلمەيدى. مىسالى، لابوراتوريادا ىستەيتىن ادامنىڭ ايلىعى 250-200 مىڭ. ال شەتەلدە سول لاۋازىمدى ىستەسە، ونىڭ ايلىعى 10 ەسە كوپ. الەۋمەتتىك جاعدايدى جاقسارتۋ كەرەك. تۇرعىن ءۇي، مەديتسينا، جالاقى.
الدا مينيسترلىك ءبىلىم سالاسىنداعى حالىقارالىق حابقا اينالۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل وزگە ەلدىڭ اقىلدىلارىن ەلگە تارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. قازىر وتاندىق ۋنيۆەرسيتەتتەردە 680 مىڭ ستۋدەنت بار. سونىڭ 31 مىڭى شەتەلدىك. ولار الەمنىڭ 91 مەملەكەتىنەن كەلىپ وقىپ جاتىر. وسى رەتتە ەلدە 24 شەتەلدىك ج و و فيليالى اشىلدى. بيىل تاعى 10 ۋنيۆەرسيتەتپەن كەلىسىم جاسالۋى مۇمكىن.
24.kz