قازاقستان العاش رەت «ورتا دەرجاۆالار» قاتارىنا ەندى. وعان نە ىقپال ەتتى

استانا. KAZINFORM - گەرمانيانىڭ بەدەلدى عىلىمي-ساراپتامالىق ورتالىعى - «عىلىم جانە ساياسات قورى» «ورتا دەرجاۆالار - حالىقارالىق ساياساتتاعى ماڭىزدى فاكتورلار» اتتى كولەمدى ماقالالار جيناعىن شىعاردى. وندا قازاقستان العاش رەت ورتا دەرجاۆالار قاتارىنا ەنىپ وتىر، دەپ حابارلايدى sayasat.kz سايتى.

ادەتتە «ورتا دەرجاۆالار» ۇعىمى الەمدىك ساياسي جانە ەكونوميكالىق ارەنادا ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن مەملەكەتتەردى بىلدىرەدى. تۇركيا، يزرايل جانە ءۇندىستان ەلدەرى كىرەتىن «عىلىم جانە ساياسات قورىنىڭ» ورتا دەرجاۆالار تىزىمىنە قازاقستان العاش رەت ەندى. بۇل ۇيىمنىڭ گەرمانيا ۇكىمەتىمەن جانە پارلامەنتىمەن ارىپتەستىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ەۋروپالىق وداق ورتالىق ازيا ەلدەرىنە، اتاپ ايتقاندا قازاقستانعا كوبىرەك نازار اۋدارۋدا دەپ بولجاۋعا بولادى.

قور ماماندارىنىڭ پىكىرىنشە، قازاقستان ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى اراسىندا ءوزىنىڭ سىرتقى ساياساتىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇل ونى ايماقتاعى نەگىزگى ويىنشىعا اينالدىرادى.

ساراپشىلار قازاقستان ءوز امبيتسياسىن ەرتە كەزەڭدە حالىقارالىق ساياساتتا جۇزەگە اسىرا العانىن مويىندادى. مىسالى، قازاقستان ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا، ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە ءتوراعالىق ەتتى جانە سيريا قاقتىعىسىندا كەلىسسوزدەر الاڭىن ۇسىندى («استانا پروتسەسى»). مۇندا ەۋرازيانىڭ ءبىرقاتار باسقا ىقپالدى ۇيىمدارىنا مۇشەلىك تۋرالى دا ايتىلادى.

ورتالىق ازياداعى كورشىلەس نارىقتارعا قاراعاندا، قازاقستان 1990-جىلدارى ءبىرىنشى كەزەكتە مۇنايدىڭ باي قورلارىن بارلاۋ ءۇشىن باتىس ينۆەستورلارىنا اشىلدى. ناتيجەسىندە ەۋروپالىق وداق قازاقستانداعى ەڭ ءىرى شەتەلدىك ينۆەستور جانە سىرتقى ساۋدانىڭ %40 ۇلەسىمەن ەلدىڭ ەڭ ماڭىزدى ەكونوميكالىق سەرىكتەسى بولىپ وتىر.

«عىلىم جانە ساياسات قورىنىڭ» ماقالاسى ەۋروپالىقتارعا وزگەرىس تۋرالى سيگنال بەرەدى: ەندى ولار بۇرىن ستراتەگيالىق قاشىقتا بولعان ەلدەرمەن دە ساناسۋعا ءماجبۇر بولادى، ايتسە دە ولارمەن سەرىكتەستىك سول كەزدە دە، قازىر دە ەكونوميكالىق جانە ساياسي جاعىنان ءتيىمدى. ەۋروپالىق وداق ەلدەرىنىڭ اقپاراتتىق كۇن تارتىبىندە قازاقستان جاڭا ەكونوميكالىق جانە ساياسي ارىپتەس رەتىندە عانا ەمەس، ينۆەستيتسيالار ءۇشىن الاڭ رەتىندە دە ءجيى بايقالادى دەپ كۇتۋگە بولادى. ونىڭ كىرىسپەسى پرەزيدەنت ق. توقايەۆتىڭ شەتەلدىك ساپارلارى اياسىندا باستالىپ تا كەتتى.

وسىلايشا، 2023-جىلعى جۇمىس ساپارلارى كەيبىر ەۋروپالىقتاردىڭ ساناسىندا قازاقستاننىڭ يدەولوگيالىق كوزقاراستاردان تىس ءوز مۇددەلەرىن سەنىمدى قورعايتىن جانە ديپلوماتيا ونەرى قاجەت بولعان جەردە جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا الۋعا دايىن ەگەمەن ەل رەتىندەگى بەينەسىن بەكىتىپ ۇلگەردى»، - دەپ جازدى sayasat.kz سايتى.

سونداي- اق، زەرتتەۋشىلەر ۋكراينا شيەلەنىسى قازاقستانعا ءارتاراپتاندىرۋ تۇرعىسىنان جاڭا سەرپىن بەردى دەپ ەسەپتەيدى. بۇعان سالىنىپ جاتقان جاڭا كولىك باعىتتارى، جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى مەن قايتا وڭدەۋ ونەركاسىبى سەكتورىنا ينۆەستيتسيالار تارتۋ جونىندەگى اقپاراتتىق ناۋقان دالەل بولا الادى.

ساراپشىلار قازاقستاننىڭ ءارتاراپتاندىرۋعا ۇمتىلىسىندا قىتايدىڭ «جىبەك جولىنا» عانا ەمەس، ە و- نىڭ «جاھاندىق قاقپا» ستراتەگياسىنا دا سۇيەنەتىنىندە قىزىعۋشىلىق تانىتۋدا.

وسىعان بايلانىستى قازاقستان «شىعىس پەن باتىس اراسىنداعى كوپىر» رەتىندە ءوزىنىڭ گەوگرافيالىق جانە تاريحي ءرولىن بەكىتەدى.

اۆتور

ايجان سەرىكجان قىزى