قازاق سپورتىنا ءدىني راديكاليزم ەنىپ كەتكەن بە

استانا. KAZINFORM - بيىل وتكەن پاريج وليمپياداسى كوپتىڭ تالقىسىنا تۇسكەن ەرەكشە وقيعالارىمەن ەستە قالدى. سونىڭ ءبىرى - قازاقستاندىق كەيبىر سپورتشىلاردىڭ ءدىني كوزقاراسى.

قوعام الەۋمەتتىك جەلىدە سپورتشىلاردىڭ ءوز جەڭىلىسى مەن جەڭىسىنە قاتىستى ايتقان پىكىرلەرىن سىننىڭ استىنا الىپ جاتتى. ءتىپتى، جەڭىلىستىڭ كەسىرىن سپورتشىنىڭ ساقال قويعانىنان كورىپ جاتقاندار بولدى. ارينە، ەلىمىزدە كىمنىڭ بولسا دا وزگەنىڭ تاڭداۋ ەركىنە، دۇنيەتانىمى مەن كوزقاراسىنا ءتىل تيگىزۋگە حاقى جوق. دەگەنمەن بۇل تۇستا «سپورتشىلاردىڭ ءدىني كوزقاراسى بابىنا كەدەرگى كەلتىرە مە؟» دەگەن ساۋال تۋىندايدى. Kazinform ءتىلشىسى وسى تاقىرىپتىڭ جاي- جاپسارىنا ءۇڭىلىپ كوردى.

قالىپتى ءدىندار ما، راديكال ما؟

ەڭ اۋەلى، ءبىز دە الدەكىمنىڭ ءدىني ۇستانىمىنا قارسى شىعۋدى قۇپتامايتىنىمىزدى ەسكەرتكىمىز كەلەدى. تاقىرىپتىڭ وزەگى نەدەن شىقتى دەسەك، پاريج وليمپياداسى كەزىندە كەي سپورتشىلاردىڭ ايتقان سوزدەرى كوپ سىننىڭ جازىلۋىنا تۇرتكى بولدى. اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەمەسەك تە وقىرمان كىمدەردى ايتقانىمىزدى ۇعا جاتار، جەڭىلگەننەن كەيىن «اللانىڭ قالاۋى وسى بولدى» دەپ اقتالىپ، جۇلدەگەر اتانعاندا «دۇعا وقىعانىمدا قارسىلاستارىم كوزىمە كىشكەنتاي بولىپ كورىندى» دەگەن سارىنداعى اڭگىمەلەردى ەستىدىك. ءوز كەزەگىندە سىن ايتۋشىلار دا سپورتشىلاردىڭ كوزقاراسىن سوكپەيدى، تەك جەڭىلگەن ادامنىڭ ءسوز ارقىلى «جاۋاپكەرشىلىكتى قۇدايعا ىسىرىپ»، جۇبانۋىن، ال جەڭگەن ادامنىڭ دۇعا ارقىلى سيقىر جاساعانداي ميستيكا ايتۋىن ايىپتايدى. دەمەك، بار ماسەلە اسىرە دىنشىلدىككە كەلىپ تىرەلەدى.

راس، بۇعان دەيىن ەلدەگى سپورتشىلاردىڭ باسىم بولىگى جات اعىمنىڭ ىعىنا جىعىلىپ جۇرگەنىن ايتۋشىلار كەزدەستى. كەيدە دالەلى سپورتشىلاردىڭ ءجۇرىس- تۇرىسىنان، ءىس- ارەكەتىنەن، سوزدەرىنەن بايقالىپ تۇردى. اقىرى قوعام بۇل پروبلەمانىڭ سپورت سالاسىندا ءىشىنارا بار ەكەنىن مويىندادى. ماسەلەن، تەولوگ كەڭشىلىك تىشقان ۇلى شىنىمەن سپورتشىلار اراسىندا اسىرە دىنشىلدىك قارقىن الا باستاعانىن، كەيبىرىنىڭ سىرتقى سيپاتىنان- اق اڭعارىلاتىنىن ايتىپ وتىر.

- قازاقستان سپورتىندا، سونىڭ ىشىندە كۇرەس تۇرلەرىنىڭ اراسىندا اسىرە دىنشىلدىك، راديكاليزم، سالافيزم مەن ۋاحاببيزمدى ۇستاناتىن توپتار جوق دەپ ايتا المايمىز. جەكەلەگەن سپورت كلۋبتارىندا، كوپتەگەن جاتتىقتىرۋشىلاردا ءدىن تەندەنتسياسى بار. ءتىپتى، كەيبىرى تەرىس اعىمنىڭ وكىلدەرى ەكەنى راس. وسى تۇستا پروبلەما شىعادى. ايتكەنمەن، راديكالدى توپتاردىڭ دا وزىندىك ءدىني- تەولوگيالىق نەگىزدەرى بارىن ۇمىتپاعان ابزال. مىسالى، «كۇشتى مۇسىلمان ءالسىز مۇسىلماننان قاراعاندا قايىرلى، جاقسى» نەمەسە «كۇرەسۋ - پايعامباردىڭ سۇننەتى» دەپ ايتىپ جاتادى. ساداق اتۋدى، سۋدا ءجۇزۋدى دە سول قاتاردا دارىپتەيدى. كەزىندە وسىعان بايلانىستى ايتىلعان ۋاعىزدار اقىرىنداپ ونەر مەن سپورت سالاسىنا كىردى. سونىڭ اسەرىنەن كەيبىر سپورتشىلارىمىز اسىرە دىنشىلدىكتى ناسيحاتتاي باستادى. ونى سىرتقى فورماسى دا كورسەتىپ تۇرادى.

سوندىقتان جەڭىلىس تاپقاندا «اللانىڭ قالاۋى بولدى» دەپ جاتادى. ارينە، مۇسىلمان ادام رەتىندە بۇل ءسوز ورىندى. الايدا، جالپى العاندا بۇل دۇنيەدە ەڭبەك ەتكەن ادام عانا تابىسقا قول جەتكىزەدى. مەيلى مۇسىلمان بولسىن نەمەسە بولماسىن - بۇل دۇنيەنىڭ زاڭدىلىعىندا «ەگىن ەككەن، سۋارعان، باپتاعان ادام عانا ءونىمىن الادى» دەگەن قاعيدا بار. «قۇدايدىڭ قالاۋى بولدى» دەپ جۇبانۋعا بولاتىن شىعار، ءبىراق ءوزىنىڭ جالقاۋلىعى مەن ارەكەتسىزدىگىن قۇدايعا جابۋعا بولمايدى. ءبىرىنشى ارەكەت ەتكەنى ءجون،- دەيدى مامان.

ايتكەنمەن، تەولوگ ماسەلەنىڭ ەكىنشى جاعى بارىن العا تارتادى. قوعامدا يسلاموفوبيا اسقىنىپ تۇرعان شاقتا بىرەۋ «قۇداي، اللا» دەپ ايتسا، سونىڭ ءبارىن قوعامعا قارسى قويىپ، راديكاليزمگە جاتقىزۋ ءۇردىسى بەلەڭ العان. مىسالى، كورشى وزبەكستان سپورتشىلارى بيىلعى وليمپيادادا جاقسى ناتيجە كورسەتتى. ونداعى سپورتشىلار دا جەڭگەنىندە «قۇدايعا شۇكىر» دەپ ايتىپ، كەيبىرى ساجدە جاساپ جاتتى. الايدا وزبەك قوعامى سپورتشىلارىن اسىرە ءدىنشىل اتاپ، سوگىپ جاتقان جوق. «شۇكىر، قۇدايدىڭ قالاۋى» دەپ ايتۋ مۇسىلمان ادامداردىڭ قۇندىلىعى ىسپەتتى دۇنيە. سول ءۇشىن سپورتشىلاردى قاتتى قىسپاققا الا بەرۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، قازىر بىزگە قالىپتى ءدىندارلىق پەن راديكاليزمنىڭ اراسىن اجىراتىپ الۋ كەرەك.

سپورتشىلاردىڭ ۇستانىمى يدەولوگياعا اسەر ەتەدى

كەز كەلگەن مەملەكەتتە تانىمال تۇلعالار، ولاردىڭ قاتارىندا سپورتشىلار دا ماڭىزدى يدەولوگيالىق ءرول اتقاراتىنى شىندىق. قوعام، سونىڭ ىشىندە ەندى بوي تۇزەپ كەلە جاتقان جاستار جاعى ولاردىڭ ءجۇرىس- تۇرىسىنا، سىرتقى سيپاتىنا ەلىكتەيدى، ايتقان سوزدەرىن ساناسىنا ءسىڭىرىپ، ومىرلىك ۇستانىمدارىنا اينالدىراتىندار بار. مىسالى، بۇعان دەيىن ءدىنتانۋشى جانداۋلەت سۇلەيمەنوۆ تۇزەۋ مەكەمەلەرىندە تەرروريزم، ەكسترەميزم بابى بويىنشا سوتتالعان سپورتشىلاردىڭ بار ەكەنىن اشىق ايتىپ، ول ورتانى سىناعان ەدى. مىنە، ءدال وسى تۇستان قاراعاندا كەي سپورتشىلارىمىز جاۋاپكەرشىلىگىن ۇمىت قالدىرعانداي كورىنەدى. سپورت ساراپشىسى ايدوس رىمقۇلدىڭ سوزىنشە، كەي وڭىرلەردە قازىر اسىرە ءدىنشىل باپكەرلەردىڭ كەسىرىنەن بالاسىن سپورت ۇيىرمەلەرىنەن شىعارىپ الىپ جاتقان اتا-انالار بار.

- مەنىڭ ويىمشا، سپورتقا ءدىن كەدەرگى كەلتىرمەيدى، بۇل ۋاقىتقا دەيىن دە كەدەرگى كەلتىرمەگەن. الايدا ەلىمىزدە سپورت سالاسىنىڭ اينالاسىندا اسىرە دىنشىلدىك بار، شىنىمەن قاۋىپ توندىرەتىن دەڭگەيدە. سپورتتاعى جەتىستىكتەر، اسىرەسە پوستكەڭەستىك ەلدەردە يدەولوگيا قۇرالى دەسەك، سپورتشىنىڭ ءوزى سونىڭ نەگىزگى تاراتۋشىسى دەپ ايتا الامىز. سوندىقتان ەل الدىندا جۇرگەن، ۇلگى تۇتاتىن ادامداردىڭ ءدىندى، ونىڭ ۇستىنە تەرىس ءدىني اعىمداردى ناسيحاتتاۋى قاتتى بەلەڭ الىپ جاتىر. كەيبىر ايماقتاردا سپورتتىق سەكسياداعى اسىرە ءدىنشىل باپكەرلەردىڭ كەسىرىنەن بالالارىن الىپ كەتىپ جاتقان اتا- انالار جايلى بىلەمىز. ءار سپورتشىنىڭ، جالپى، ءار ادامنىڭ ءدىنى ءوزىنىڭ جۇرەگىندە بولۋعا ءتيىس جانە كەز كەلگەن قارسى تاراپتاعى ادامنىڭ نانىم- سەنىمىنە قۇرمەتپەن قاراۋى كەرەك. ەلىمىزدەگى سپورتتىڭ ءبىر كەمشىلىگى وسىندا، - دەيدى ول.

قورىتا ايتقاندا، كەز كەلگەن مامان يەسىنىڭ، سپورتشىنىڭ جەتىستىككە جەتۋى نە قۇلدىراۋىنا ونىڭ ءدىني ۇستانىمىنىڭ ەش قاتىسى جوق. ءدىن -ەشكىمگە دە كەدەرگى ەمەس. ازاماتتىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى سپورتشىنىڭ جەتىستىگىنە باعا بەرۋگە بولمايتىنى انىق. ايتسە دە، اسىرە دىنشىلدىك پەن سپورتتى ۇشتاستىرۋ ارقىلى وزگە ازاماتتارعا، سونىڭ ىشىندە جاستارعا ءدىني موتيۆتەگى اڭگىمەلەردى ناسيحاتتاۋ وتە قاۋىپتى قۇبىلىس ەكەنىن ەسكەرگەن ابزال.

اۆتور

ماديار تولەۋوۆ