قازاق مەدياسىنىڭ دامۋىنا نە كەدەرگى: اقپاراتتىق ساياساتتان ماتەريالدى تاراتۋعا دەيىن
استانا. KAZINFORM - «مىنبەر» جۋرناليستەردى قولداۋ ورتالىعىنا - 15 جىل. وسىعان وراي الماتىدا ورتالىقتىڭ اتقارعان جوبالارى مەن جۇمىستارى، جۇرگىزگەن زەرتتەۋلەرىنە ارنالعان «داتا جۋرناليستيكا جانە جاساندى ينتەللەكت» فەستيۆال ءوتتى. ونىڭ اياسىندا قازاق جۋرناليستيكاسىنداعى ماسەلەلەر، تەندەنتسيالار مەن ترەندتەر تالقىلانىپ، شەبەرلىك ساعاتتارى ۇيىمداستىرىلدى، دەپ حابارلايدى Ulysmedia.kz.
«مىنبەر» تۋرالى
فەستيۆالدەگى پانەلدىك سەسسيالاردىڭ تىزگىنىن ۇستاعان ورتالىق جەتەكشىسى، جۋرناليست ەسەنگۇل كاپ قىزى «مىنبەردىڭ» 15 جىلدىق تاريحىنداعى ىستەردى قىسقاشا شولىپ ءوتتى.
«مىنبەر» 2009 -جىلى قور رەتىندە قۇرىلعان. نەگىزىن ەسەنگۇل كاپ قىزى مەن اسحات ەركىمباي قالاعان. قور جۋرناليستەردىڭ، اسىرەسە، ايماقتاعى تىلشىلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋدى كوزدەيدى.
العاشقى ترەنينگ 2010 -جىلى مامىردا «مەديا جانە جاڭا تەحنولوگيا» قولداۋشىلارى تاقىرىبىندا وتەدى. سول جىلى «مىنبەر» سايتى جاسالادى. قور جۇزەگە اسىرعان ەڭ ۇزاق جوبا - قىزىلوردا قالاسىندا ونىرلىك كىتاپحاناشىلاردىڭ مەدياساۋاتىن ارتتىرۋ بويىنشا 2014-2018 -جىلدارى وتكەن ترەنينگتەر.
2018 -جىلى قوردىڭ جانىنان «مىنبەر» اقپارات اگەنتتىگى قۇرىلىپ، ءوزىنىڭ ورنى بار مەدياعا اينالدى. قور بۇگىندە ورتالىققا دەيىن ءوسىپ اقپاراتتىق، اعارتۋشىلىق، زەرتتەۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەيدى.
«مىنبەر» وسىعان دەيىن 50 دەن استام ترەنينگ وتكىزىپ، ولاردى مىڭعا تارتا جۋرناليست وقىعان. بىرنەشە وقۋ- ادىستەمەلىك قۇرال باسىپ شىعارعان.
15 جىلدا ءتۇرلى سەرىكتەر بولسا، ولاردىڭ ەڭ تۇراقتىسى - Internews-Kazakhstan. ودان بولەك Beeline جانە ERG سەكىلدى بيزنەس وكىلدەرى دە قولداۋ تانىتقان. سوڭعىسىنىڭ قولداۋىمەن قور الىگە دەيىن كوپتەگەن جوبانى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى.
قازاق مەدياسى: «مىنبەر» شولۋى
Stat.gov سايتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، 2024 -جىلدىڭ اقپانىنداعى جاعدايعا سايكەس، قازاقستاندا 5834 رەسمي مەديا تىركەلگەن. ونىڭ 3991 ى گازەت- جۋرنال، 657 سى اقپارات اگەنتتىكتەر، 582 سى جەلىلىك باسىلىمدار، 218 ى تەلەارنا، 90 ى راديو.
مەديالار نەگىزىنەن ەكى تىلدە اقپارات تاراتادى. قوس ءتىلدى مەديالاردىڭ سانى - 2189.
تەندەنسيا
Ranking.kz سايتىنىڭ جازۋىنشا، قازاقستاندا باسپا ب ا ق-ى نەمەسە مەرزىمدى باسىلىمدار ازايىپ، ونلاين مەديانىڭ سانى جىلدام وسۋدە.
الايدا ءداستۇرلى ب ا ق-تىڭ ازايۋىنا جانە بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە ماڭىزىن جوعالتا باستاعانىنا قاراماستان، قازاقستان ۇكىمەتى مەملەكەتتىك مەدياعا بولەتىن قاراجاتىن قىسقارتپاي وتىر.
وڭىردەگى احۋال
وڭىرلەردەگى اقپارات قۇرالدارىندا باسەكە جوق ءارى باسەكەگە قابىلەتتى بولۋعا دەگەن ۇمتىلىس تا بايقالمايدى. مەديانىڭ باسىم كوپشىلىگى مەملەكەتتىك تاپسىرىسقا تاۋەلدى. «ونسىز كۇن كورۋگە بولادى» دەگەن وي ەشكىمنىڭ تۇسىنە دە كىرىپ شىقپايدى. جۋرناليستەردىڭ ايلىعى شايلىعىنا جەتپەسە دە، وسى ءبىر «كومفورت زونادان» شىعۋعا قۇلىقتى ەمەس.
ايماقتارداعى جاعداي بىرتەكتى، تەندەنسيا بىرەۋ - بارلىعىندا دەرلىك ءبىر عانا وبلىستىق گازەت بار. وبلىستىق جۋرناليستەردىڭ كوبى مەملەكەتتەن قارجىلاندىرىلاتىن اقپارات قۇرالدارىندا جۇمىس ىستەيدى. باسقا جولدى ىزدەۋدى ماقسات ەتپەيدى دە.
ورىس ءتىلدى ونلاين مەديالاردىڭ قازاق تىلىندەگى نۇسقاسى بار. الايدا قازاق بەتى ءبىرىنشى اشىلمايدى.
قازاق ءتىلدى مەديانىڭ دامۋىنا نە كەدەرگى
قازاق كاسىبي جۋرناليستەرى اراسىندا Internews-Kazakhstan قورى جۇرگىزگەن ساۋالناما ناتيجەسى مەملەكەتتىك تاپسىرىس مەديا دامۋىنىڭ ەڭ باستى كەدەرگىسى دەپ كورسەتىلگەن.
- ءبىز دە وسى پىكىرمەن كەلىسەمىز. ءبىزدىڭ ۇكىمەتتىڭ ماقساتى - ساپالى جۋرناليستيكانى دامىتۋ ەمەس، كەرىسىنشە، ساپاسىز جۋرناليستيكاعا مۇددەلى سەكىلدى. ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ كوزدەگەنى كوڭىل كوتەرۋ كونتەنتىن كوبەيتۋ، سول ارقىلى قوعامداعى ماڭىزدى ماسەلەنىڭ بەتىن كولەگەيلەۋ. سونداي- اق بيلىك قوعامدىق پىكىردى باسقارۋ ءۇشىن پروپاگانداعا قىرۋار قارجى ءبولىپ كەلدى. سوعان قاراماستان ءبىز جولىمىزدى جالعاستىرا بەرەمىز، - دەيدى ەسەنگۇل كاپ قىزى.
وتاندىق مەديانىڭ جايى
مۇنان سوڭ جيىن سپيكەرلەر سويلەگەن پانەلدىك سەسسيالارمەن، ءتۇرلى شەبەرلىك ساعاتتارىمەن جالعاستى. ۇلىس سەسسيالاردا ءسوز العان سپيكەرلەردىڭ كەلەلى ويلارىن ۇسىنۋدى ءجون كوردى.
بيلىك ساپالى جۋرناليستيكانىڭ دامۋىنا مۇددەلى ەمەس
ماقپال مۇقان قىزى، «ازاتتىق» راديوسىنىڭ ينتەرنەت-رەداكتورى:
ەلدەگى ءسوز بوستىندىعى احۋالى جۋرناليستيكانىڭ داۋىنا اسەر ەتەدى. ءبىز قازىر مەملەكەتتىك ورگانداردان اقپارات الۋ مۇمكىندىگى بارىنشا قيىنداعان شاقتا ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز. اككرەديتاتسياعا بايلانىستى وزگەرىستەر ساپالى جۋرناليستيكانىڭ دامۋىنا اسەر ەتەدى دەپ ويلايمىن. بۇگىنگى بيلىك ەلدە ساپالى جۋرناليستيكانىڭ دامۋىنا مۇددەلى ەمەس. ونى زەرتتەۋشى جۋرناليستەر، داتا جۋرناليستەر سەزىنىپ وتىر. بىزدە داتانىڭ ساپاسى مەن ونى الۋ مۇمكىندى بۇرىن دا جاقسى ەمەس ەدى، قازىر ونى جەتىلدىرۋگە دەگەن تالپىنىس مۇلدە جوق.
جۋرناليستەر مەن تۇتىنۋشىلار پارالەل الەمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانداي
بەللا ورىنبەت، Internews-Kazakhstan, CAIIA باعدارلاماسىنىڭ مەنەدجەرى:
مەديانى تۇتىنۋ بويىنشا 4 جىل بويى زەرتتەۋ جۇرگىزدىك. سونىڭ اياسىندا «قازىرگى مەديانى تۇتىنۋشى كىم» دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەدىك. ءوزىم ادامدار ونلاينعا كەتتى، ءبارىن ونلاين قارايدى، تەلەديداردى قارايتىندار از دەپ ويلايتىنمىن. سويتسەم، ادامداردىڭ 66 پايىزى تەلەديدار قارايدى ەكەن. ولاردىڭ ىشىندە 43 پايىزى تەلەسەريال، 23 پايىزى ويىن-ساۋىق باعدارلامالارىن، 10 پايىزى ساراپتامالىق كونتەنت تۇتىناتىنى بەلگىلى بولدى. ال ايماقتار نەگىزىنەن، دالىرەك ايتقاندا 67 پايىزى وزدەرىنىڭ جەرگىلىكتى مەديالارىن قارايتىنى انىقتالدى. ال ونلاين مەديا تۇتىنۋشىلارى – 22 پايىز. وكىنىشكە قاراي، ول جاقتا شىعاتىن كونتەنتتىڭ 70 پايىزى تەلەديدارداعى تانىمال كونتەنتتەردى كوشىرىپ باسادى.
وسى جەردە ايتا كەتۋ كەرەك، تەلەۆيزيا سالاسىنداعى جۋرناليستەر كونتەنتتى الەۋمەتتىك جەلىگە تاراتۋدى جاقسى مەڭگەرگەن. ال ساپالى ماتەريالدارعا سۇرانىس جوعارى ەمەس.
ءبىز سونداي- اق الەۋمەتتىك جەلىنى تۇتىنۋ كورسەتكىشىنە دە زەرتتەۋ جۇرگىزدىك. سونىڭ بارىسىندا انىقتالعانى ينستاگرامدى %43، تيك-توكتى %40 شاماسىندا، فەيسبۋكتى 17 پايىز قولدانادى.
بايقاعانىمىز، جۋرناليستەر مەن تۇتىنۋشىلار پارالەل الەمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانداي. تۇتىنۋشىلار جەلىدە كوپ وتىرادى ءبىراق جۋرناليستەردىڭ ساراپتاما، زەرتتەۋ ماتەريالدارىن تۇتىنبايدى. ولار ءتۇرلى ينفليۋەنسەرلەردى، بلوگەرلەردى كوبىرەك تۇتىنادى. وكىنىشتىسى، مەديا سىلتەمەنى بولىسۋمەن شەكتەلەدى، اۋديتوريامەن كەرى بايلانىس فورماتى جوق. ال ينفليۋەنسەرلەردە كەرىسىنشە پايدالى اقپارات جوقتىڭ قاسى، ءبىراق ولار اۋديتوريامەن كەرى بايلانىس جاقسى جاسايدى. ولار اۋديتورياسىنىڭ كىم ەكەنىن بىلەدى.
كونتەنتتى جاساۋ عانا ەمەس، ونى تاراتۋ دا وزەكتى
باقىت امانجول قىزى، ستراتەگيالىق كوممۋنيكاتسيا مامانى:
الەمدىك وريەنتيرگە قارايتىن بولساق، جۋرناليستيكانىڭ احۋالى الەم بويىنشا ۇقساس. الەم حالقى نەگە سەنەدى دەگەن زەرتتەۋگە سۇيەنسەك، بۇگىندە الەم حالقى ءبىرىنشى كەزەكتە ۇكىمەتكە دە، مەدياعا دا ەمەس، ءبىرىنشى كەزەكتە بيزنەسكە سەنەدى ەكەن. ەكىنشى ورىندا ۇكىمەتكە، ءۇشىنشى كەزەكتە عانا مەدياعا سەنەدى. سوسىن ساپالى جۋرناليستيكا ماسەلەسى بىزدە عانا ەمەس، الەم بويىنشا وتە وزەكتى بولىپ تۇرعانىن اتاپ وتكەن ءجون.
ەگەر اۋديتوريا بيزنەسكە سەنەتىن بولسا، وندا مەديا دا سول بيزنەسكە بەيىمدەلۋى كەرەك. قازىرگى ۋاقىتتى كونتەنتتى جاساۋ عانا ەمەس، ونى تاراتۋ دا وتە وزەكتى بولىپ تۇر. ونى ينفوبيزنەس وكىلدەرى شەبەر مەڭگەرگەن. ءبىر ۆەبينار وتەتىن بولسا، ول تۋرالى 20 كۇن بويى ايتىپ، كورمەۋگە مۇمكىندىك قالدىرمايدى. نارىقتا ءتۇرلى مانيپۋلياتسيا قۇرالدارى ءجۇر. مەديا سونى قولدانا بەرمەيدى.
اۋديتوريانىڭ ويىن-ساۋىق كونتەنتىن كوبىرەك تۇتىنۋى قايدان كەلدى
تەلەۆيدەنيەدە كونتەنتتىڭ ۇلەسى 50 دە 50 بولۋى كەرەك دەگەن تالاپ شىققاندا قازاق ءتىلدى مەديالارعا بوس سەتكانى تولتىرۋ كەرەك بولدى. سول كەزدە نە ارزان، جۇلدىزدارمەن باعدارلاما جاساۋ ارزان بولىپ، ەفيرگە سول كەتتى دە تابيعي تۇردە ويىن-ساۋىققا قۇمار اۋديتوريا قالىپتاستى. سول ويىن-ساۋىققا قۇمار اۋديتور ونلاينعا كەلدى. ودان كەيىن مەملەكەتتىك تاپسىرىستا تسيفرعا قارايدى، نەعۇرلىم كوپ قاراسا، سوعان تاپسىرىس بەرەدى.
سونىڭ ناتيجەسىندە بۇگىنگى جاعدايعا جەتىپ وتىرمىز. بۇل كەزەڭنەن كوپتەگەن ەل وتكەن. سولاردىڭ ءجيى قولداناتىن ينسترۋمەنتى بار - ول شىعاتىن مەتاريالدى بولەك، پروداكشندى بولەك، پروموۋشەندى بولەك قاراستىرادى. وسى تەحنولوگينى قازاق مەدياسى قولدانسا ەكەن دەيسىڭ. ساپالى رەپورتاج جاساپ، بيۋدجەتتىڭ ءبىر بولىگىن پروموۋشەنگە، تارگەتكە، پيارعا ارناپ، بۇل نەگە جاسالعانىن ءتۇسىندىرىپ، انە شىعادى، مىنە شىعادى دەپ كادىمگىدەي پروموۋشەن جاساۋ كەرەك. سوندا كىشكەنتاي رەپورتاجدىڭ ءوزىن ادامدار كورەدى. بۇل جەردە ينسترۋمەنتتەردى اۋىستىرۋ كەرەك سياقتى.
مەملەكەتكە جۋرناليستيكانىڭ دامىعانى قاجەت ەمەس
تيمۋر بەكنۇر، IT ساراپشى:
جالپى مەملەكەتكە جۋرناليستيكانىڭ دامىعان كەرەك ەمەس. نە كەرەك وعان، ول ءوزىنىڭ ارتىن قازادى، كەمشىلىگىن جازادى. قاجەت بولسا سىنايدى. ءتىپتى ماتەريالدىڭ كەسىرىنەن مينيستر ورنىنان ايرىلىپ قالۋى مۇمكىن. سوندىقتان مەملەكەت ساپالى، زەرتتەۋ، داتا جۋرناليستيكاسىنىڭ دامۋىنا مۇددەلى ەمەس. جۋرناليستيكانىڭ دامۋىنا جۋرناليستەر مۇددەلى. ءيا، بىزدە داتاعا قول جەتكىزۋ قيىن. ءبىراق داتاعا قول جەتكىزۋ وڭاي مەملەكەتتى كورگەن جوقپىن. بالكىم امەريكا دەرسىزدەر. ءبىراق ول جاقتا دا ۇكىمەت داتانى دايىن كۇيىندە بەرمەيدى. ونى جۋرناليستەر قازىپ، زەرتتەپ تابادى.
ا ق ش جۋرناليستيكاسىنىڭ بىزدەن ءبىر ايىرماشىلىعى - ولار بايىپپەن، اسىقپاي ءبىر نارسەنىڭ سوڭىنا ءتۇسىپ، ىستەي بەرەدى. ءبىز شىدامسىزبىز. ءبىز «كونۆەرگەنت جۋرناليستيكا» دەپ ەكى جىل تالقىلادىق، قازىر ەشكىم ايتپايدى. ودان كەيىن مۋلتيمەديا جۋرناليستيكاسى، زەرتتەۋ جۋرناليستيكاسى دەپ حايپتان حايپقا ءوتىپ كەتەمىز. سودان زەرتتەۋمەن اينالىسىپ كەتكەن جۋرناليست شامالى. ءيا، بۇل جەردە اڭگىمە قارجىعا كەلىپ تىرەلەدى. دەسە دە قارجىنى دوناتتان، پاترەوننان نەمەسە جۇرتتان قايىر سۇراپ تا جيناۋعا بولادى. ا ق ش-تا ءمۇيىزى قاراعايداي باسىلىمدار ەكى-ءۇش ماقالاسىن وقىتقاننان كەيىن ۇيالماي 5 دوللار سۇرايدى. بىزدە ونى ىستەپ كورگەندەر بولدى، ءبىراق «قازاقتار المايدى» دەپ قويا سالادى. المايتىنى - ۇيرەنبەگەن عوي. ۇيرەتۋگە 3، 4، 10 جىل كەتەدى.
اقپارات سالاسىنداعى ساياسات دۇرىس ەمەس
جۇلدىز ءابىلدا، مەدياترەنەر، جۋرناليست:
مەديا سالاداعى ترەنينگتەردىڭ كىشكەنتاي بولسا دا ناتيجەسى بار. جوق دەۋگە بولمايدى. ءبىر ادام ساپالى كونتەنت جاساپ، ونى كوپ ادام وقىماسا دا، ونى ۇلەس دەپ ەسەپتەۋ كەرەك. ونىڭ ۇستىنە زاڭ وزگەرىپ جاتىر، نارىقتىڭ ىشىندە ءجۇرىپ تە كەي وزگەرىستەردى بىلمەي قالامىز. ال ترەنينگتەر - «مەن ءبارىن بىلەمىن، سەندەر ەشتەڭە بىلمەيسىڭدەر» دەگەن ەمەس، وي ءبولىسۋ، تاجىريبە الماسۋ، جاڭا نارسەلەردى ايتۋ. قاراپايىم عانا نارسە، ءىرى مەديادا ىستەپ جاتقان كوپ ارىپتەسىمىز سۋرەت جاريالاۋعا بايلانىستى دۇرىس ەمەس نارسەلەر ىستەپ جاتادى. ماسەلەن، سۋيتسيد تۋرالى ماتەريالعا قانداي يلليۋستراتسيا بەرۋ كەرەگىن بىلمەيدى. بۇل تۋرالى ارنايى ترەنينگ تە بار. ءبىراق كەي ارىپتەسىمىز «ونى ونسىز دا بىلەم، ماعان كەرەك ەمەس» دەپ قارايدى. شىن مانىندە قاراپايىم نارسەلەردى بىلمەيمىز. سوندىقتان ترەنينگتەردىڭ كومەگى ءتيىپ جاتىر.
ءبىزدىڭ مەملەكەتتىڭ اقپارات سالاسىنداعى ساياساتى دۇرىس ەمەس. بۇكىل پروبلەما وسىدان تۋىپ وتىر. بىزدە ماتەريالدى قارالىممەن ولشەيدى. سوندىقتان سالماقتى دەگەن باسىلىمداردىڭ ءوزى جەڭىل، قارالىم اكەلەتىن فرونتقا قاراي كەتىپ بارا جاتىر. ەكىنشى نارسە ءبىز - اۋديتوريانىڭ سۇرانىسى دەپ اقتالعىمىز كەلەدى. اۋديتوريا ءسىز قالاي ەرتسەڭىز، سولاي جۇرەدى.
بىزگە مەملەكەتتىك تاپسىرىس بەرىلەدى، ول تاپسىرىستا كىشكەنتاي بولسا دا سىن كەتىپ قالسا، وندا سىزدەن اقشانى كەسىپ تاستايدى. باس رەداكتوردان ءسوز ەستيسىڭ، سودان ىشكى سەنزۋرا قالىپتاسادى.
قازاق جۋرناليستەرى ابستراكتىلى نارسەلەر قوزعايدى
ريزا يسايەۆا، Kursiv.media ىسكەري پورتالىنىڭ شەف-رەداكتورى:
ءوزىم ترەنينگ-سەمينارلارعا ءجيى بارىپ تۇرۋعا تىرىسامىن. بايقاعانىم الماتى، استانا سياقتى قالالارداعى ءىرى باسىلىمداردىڭ جۋرناليستەرى ونداي جەرلەرگە كوپ كەلمەيدى. نەگىزىنەن ايماقتىڭ جۋرناليستەرى بەلسەندى. ودان كەيىن ءبىر اڭعارعانىم، ورىس ءتىلدى جۋرناليستەر ناقتى ءبىر ماسەلەنىڭ توڭىرەگىندە ىزدەنىپ، تەرەڭدەتىپ جازسا، قازاق جۋرناليستەرى ابستراكتىلى نارسەلەردى قوزعاپ جاتادى. وسىدان-اق ترەنينگتەردىڭ كەرەك ەكەنى، ترەنەرلەردەن، وزگە جۋرناليستەردەن ۇيرەنەرىمىز بار ەكەنىن كورۋگە بولادى. ترەنينگ - ۇنەمى وزگەرىستىڭ دۇنيەسى.
مەدياعا ارالاسۋ قاتتى بەلەڭ الا باستادى
امانگەلدى قۇرمەت، «ايقىن» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى:
2010 -جىلدارى بلوگ اشقاندا ەلباسىدان باستاپ دەپۋتاتتارعا دەيىن ازىلگە اينالدىرىپ سوزبەن تۇيرەپ وتىراتىنبىز. امەريكانى دا، قىتايدى، رەسەيدى دە بىت-شىتىن شىعارىپ جازاتىنبىز. سوڭعى ءبىر-ەكى جىلدا ءارتۇرلى سىلتاۋمەن مەدياعا ارالاسۋ قاتتى بەلەڭ الا باستادى. بيلىكتىڭ استىرتىن نەمەسە اشىق، ءتىپتى الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى قىسىمى كوبەيدى. اراعا ەڭ قيماسىڭدى سالىپ ىقپال ەتۋگە تىرىساتىن تاسىلگە كوشكەن. قازاقتىڭ «كوڭىل» دەگەن دۇنيەسىنەن ۇستايتىن بولعان. بۇل - وتە جاعىمسىز قۇبىلىس. بىردە بۇرىنعى مەملەكەتتىك حاتشى مارات ءتاجين باس رەداكتورلاردى جيناعاندا كەيبىر اعالارىمىز «كەشىرىڭىز، بىزگە اپ ايتقىزبايدى» دەگەنىندە «مەن با سوندا ايتقىزباعان، كىم، سونىڭ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەڭىزدەرشى» دەگەن. وسىنداي قىسىم ءبىزدىڭ مەديادا، ونىڭ ىشىندە مەندە دە بار. بۇل ادامداردىڭ ساناسىندا سەنزۋرا قالىپتاستىرادى. بالكىم ءبىزدىڭ جۋرناليستيكاداعى ەڭ ۇلكەن ماسەلە ساناداعى سەنزۋرا شىعار. مەملەكەتتىك مەديا رەتىندە وسىنىڭ اراسىنان جول تابۋعا تىرىسامىز، كەيدە سەنزۋراعا جول بەرەمىز. بۇل - ۇلكەن پروبلەما.
باسپا ءسوز دامۋى ءۇشىن بيلىك دەموكراتيالى بولۋى كەرەك
اسىلحان ماماش ۇلى، Ara Media» youtube» كانالىنىڭ جۋرناليسى:
سەنزۋرا ەكىگە بولىنەدى، ءبىرىنشىسى - «مىنانى ايتاسىڭ»، «مىنانى ايتپايسىڭ» دەگەن بيلىكتىڭ توقپاعى، ەكىنشىسى - باس رەداكتوردىڭ، جۋرناليستىڭ ىشكى سەنزۋراسى. «مىنانى جازۋعا بولمايدى»، «مىنانى ايتسام، بالەگە قالام» دەگەندەي. ءار جۋرناليستىڭ كۇرەسكەرلىگى بولادى عوي، سوندىقتان باس رەداكتور ماتەريال ءۇشىن كۇرەسۋى كەرەك. قاجەت بولسا، ءوز ەركىڭمەن جۇمىستان كەتۋ كەرەك.
ءبىزدىڭ جاعدايىمىز بىلاي. بولمەگە قامالىپ الىپ ايقايلاپ، ايقايلاپ ۇيگە قايتامىز. قۇدىقتىڭ تۇبىندە «ءبىز ەركىنبىز» دەپ ايقايلايتىن قۇرباقا بولادى عوي، شامامەن ءبىز سوندايمىز. جۋرناليستەر ءتۇرلى ترەنينگتەردەن ءبىراز ءبىلىم الىپ شىعادى، ءبىراق ونى قايدا قولداناسىڭ... قولدانايىن دەسەڭ، اقپارات كەڭىستىگىندە ساعان جول بەرمەيدى. جالپى باسپا ءسوز دامۋى ءۇشىن بيلىك دەموكراتيالى بولۋى كەرەك. بيلىك دەموكراتيالى بولسا، جۋرناليستيكا ترەنينگسىز-اق داميدى.
جەڭىمپازداردى ماراپاتتاۋ
فەستيۆال داتا ستوريلەردىڭ اۆتورلارىن ماراپاتتاۋمەن اياقتالدى. بيىل جازدا قور اقتوبە، قوستاناي جانە پاۆلوداردا داتا جۋرناليستيكا شەبەرحاناسىن وتكىزگەن. وعان وڭىردەگى جۋرناليستەر قاتىسىپ، ءتۇرلى تاقىرىپتاردا داتا ستوري جازعان. سولاردىڭ اراسىندا ىرىكتەلىپ، 11 ادام ماراپاتتالدى. ىنتالاندىرۋ سىيلىعىن ءمولدىر گاپيز، رۋسلان الكەيەۆ جانە نۇرگۇل قوناقبايەۆا الدى. ءبىرىنشى، ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ورىندار اقتوبەلىك جۋرناليستەر - ارايلىم بۋكەنبايەۆاعا (1-ورىن)، رايبەك ساعاداتوۆقا (2-ورىن)، مەرۋەرت قاليەۆاعا (3-ورىن) بۇيىردى. باس جۇلدەنى ونكولوگيالىق اۋرۋلار تۋرالى داتا ستوري جازىپ شىققان قوستانايلىق جۋرناليستەر زاڭعار ساناي، بالاۋسا ءجۇنىس، قايرات ەلەۋسىزوۆ يەلەندى. «ەڭ كرەاتيۆتى داتا ستوري» نوميناتسياسى بويىنشا ورالدىق ارىپتەستەر ازامات حامزا، دينارا ناسىر ماراپاتتالدى.
