قارتايعاندا دەنىڭ ساۋ بولۋى ءۇشىن قالاي تاماقتانۋ قاجەت؟ - زەرتتەۋ
زەرتتەۋدىڭ باس اۆتورى، كوپەنگاگەن ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى مارتا گۋاش- فەررە: «الەمدى قۇتقاراتىن جالعىز سۋپەرتاعام نەمەسە ديەتا جوق. ءبىراق ءار ادامنىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتاتىن ءارتۇرلى ديەتالار بار. ەڭ باستىسى - بۇل تاماقتانۋ ءتاسىلى ءبىر عانا ۇلگىمەن شەكتەلمەيدى»، - دەيدى.
ا ق ش-تا 30 جىلعا جۋىق ۋاقىت بويى جۇرگىزىلگەن اۋقىمدى زەرتتەۋ ناتيجەسىندە دۇرىس تاماقتانۋدىڭ قارتايعان شاقتاعى دەنساۋلىققا قالاي اسەر ەتەتىنىن انىقتادى. زەرتتەۋ ناتيجەسى Nature Medicine جۋرنالىندا جاريالاندى.
زەرتتەۋگە 105 مىڭ ادام قاتىسقان. عالىمدار ولاردىڭ تاماقتانۋ ادەتتەرىن باقىلاپ، دەنساۋلىعى مەن ءومىر ساپاسىن 70 جاسقا دەيىن قاداعالاپ وتىردى. ناتيجەسىندە، وسىمدىك نەگىزىندەگى تاعامدارعا باسىمدىق بەرىپ، قىزىل ەت پەن ۋلتراوڭدەلگەن تاعامداردان باس تارتۋ - قارتايعاندا فيزيكالىق جانە پسيحيكالىق دەنساۋلىقتىڭ جاقسى بولۋىنا ىقپال ەتەتىنى انىقتالدى.
زەرتتەۋدە ەڭ پايدالى دەپ تانىلعان ديەتالارعا جەمىس- جيدەك، كوكونىس، تۇتاس ءداندى داقىلدار، جاڭعاقتار، بۇرشاق تۇقىمداستار جانە قانىقپاعان مايلار كىردى. مۇنداي ديەتالاردا ءسۇت ونىمدەرى از مولشەردە قولدانىلىپ، تۇز، قانت قوسىلعان سۋسىندار، قىزىل جانە وڭدەلگەن ەت، ترانسمايلار سياقتى زياندى تاعامداردان اۋلاق بولۋ ۇسىنىلادى.
زەرتتەۋدىڭ باس اۆتورى، كوپەنگاگەن ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى مارتا گۋاش- فەررە: «الەمدى قۇتقاراتىن جالعىز سۋپەرتاعام نەمەسە ديەتا جوق. ءبىراق ءار ادامنىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتاتىن ءارتۇرلى ديەتالار بار. ەڭ باستىسى - بۇل تاماقتانۋ ءتاسىلى ءبىر عانا ۇلگىمەن شەكتەلمەيدى»، - دەيدى.
عالىمدار زەرتتەۋدە قارتايعان شاقتاعى دەنساۋلىقتى ۇزاق ءومىر سۇرۋمەن عانا ەمەس، ءومىر ساپاسىمەن ولشەۋدى ماقسات ەتكەن. ەگەر ادام 70 جاسقا كەلگەندە اۋىر سوزىلمالى اۋرۋلارعا شالدىقپاعان بولسا، ونىڭ ويلاۋ قابىلەتى مەن فيزيكالىق مۇمكىندىكتەرى ساقتالعان بولسا، وندا ول «سالاۋاتتى قارتتىققا» جەتكەن دەپ ەسەپتەلەدى.
الايدا، زەرتتەۋ كورسەتكەندەي، مۇنداي ستاندارتتارعا ساي كەلەتىن ادامداردىڭ ۇلەسى وتە از - ون ادامنىڭ ءبىرى عانا.
زەرتتەۋ ناتيجەلەرى ا ق ش تۇرعىندارىنا عانا ەمەس، ەۋروپا حالقى ءۇشىن دە ماڭىزدى بولۋى مۇمكىن. دەگەنمەن عالىمدار گەنەتيكا، قورشاعان ورتا، الەۋمەتتىك جاعداي مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنە قولجەتىمدىلىك سەكىلدى فاكتورلار دا ەلەۋلى ءرول اتقاراتىنىن اتاپ ءوتتى.
«ارينە، سالاۋاتتى قارتايۋ تەك دۇرىس تاماقتانۋمەن شەكتەلمەيدى. ءبىراق كەز كەلگەن وڭ وزگەرىس ءسىزدىڭ بولاشاعىڭىزعا ۇلكەن اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن»، - دەيدى گۋاش- فەررە.
