قاشاعان كۇرجىمان ۇلى ولەڭدەرى
اقىننىڭ «اتامەكەن»، «اداي دەگەن ەل ەدىك»، «وسى كۇنى جولداس بولدىم سەكسەنمەنەن» سەكىلدى تۋىندىلارى بەرىلدى.
اتامەكەن
الەۋمەت، باردا ارىنىم،
ايتقانىڭ وتكەن كارىنىڭ
بارىنشا ايتىپ بەرەلىك،
جەتكىزە الساق سارىنىن.
كوزىم كورگەن ادامدا
ابىل، نۇرىم، اقتانىم،
وسىلار ەدى تاق - تاعىم،
وسىلاي دەپ ماعان ۇيرەتكەن
تاريحتىڭ ەسكى اقپارىن.
قازاق ءبىر دەگەن ەل ەدىك
قايىرلى حالىق اتانعان،
ءوسىپ - وڭگەن قاتاردان:
ءۇيسىن، ارعىن، الشىن دەپ،
ءۇش ءجۇز بولىپ اتانعان.
ازىرەتتىڭ كەڭ ويى،
التى سۋدىڭ ءون بويى
اتامىز قونعان جەر ەكەن.
كورشىلەس ەلدەر جاۋ بولىپ،
ويلاعانى داۋ بولىپ،
كەتىپتى ءبىر كەز بەرەكەم.
العىر سۋدىڭ بويىندا
الشىن دەگەن از اۋىل
كوشىپتى سالىپ قاراۋىل،
اتتىڭ ءمىنىپ جاراۋىن.
كوتەرىپ كوشكەن ىرگەنى،
جيىندى نوقتا، سىرگەنى،
قارتتار مەن ەرلەر جيىلىپ،
ورتاعا سالعان بىلگەنىن.
ايتۋلى ەرلەر بار ەكەن
جۇيرىكتەرى باپتاۋلى،
نايزالارى ساپتاۋلى،
ساۋىتتارى ساقتاۋلى،
قوزى جاۋىرىن كوپ جەندەت
قورامساقپەن قاپتاۋلى.
ەرلەردىڭ سويى بار ەكەن
بىرىنەن ءبىرى ماقتاۋلى.
جاۋلارىن جاسقاي ۇرىسىپ،
بىرتىندەپ تومەن جىلىسىپ،
ۇدەرە قازاق كوشكەندە،
ءۇيسىن، دۋلات - ۇلى ءجۇز
مۇنارلانعان تاۋ بويى
قاپتاتا مالىن سالعان جەر.
ارعىن، قىپشاق، جاپپاستار
ورتا جەردە سىر بويى
ءوزىنىڭ قالاپ قالعان جەر.
سالانىڭ بويى سالقىن دەپ،
كۇنەلتسىن ۇرپاق، حالقىم دەپ،
ارقانىڭ كەڭ دالاسىن
جايلادى قازاق بالاسى.
سىردان تومەن كەڭ قوڭىس -
ەدىل، جايىق، جەم، ساعىز،
ەلەك، قوبدا سالاسىن
مەكەندەنىپ كەتىپتى
كىشى ءجۇزدىڭ بالاسى.
تەمىردىڭ باسى قۇبا بەل،
سول جاقتا قالدى ءبولىنىپ
الىم اعا بولەك ەل.
ەدىلدىڭ باسى - مىڭ توبە،
جايىقتىڭ باسى - ورال تاۋ،
ەلەكتىڭ باسى - ەسەنباي،
قوبدانىڭ باسى - شوڭ مۇرىن،
جەمنىڭ باسى - مۇڭالجار،
قونىسقا سولاي تاراعان.
ەلدىڭ كوبى قالدى بەر جاقتا،
ازى ءوتتى ار جاققا،
نارىننىڭ اناۋ بويىنا،
ىشكى ورداعا - حان جاققا.
بۇل قونىسقا كەلگەلى،
بيلەردىڭ جيىپ قۇرالىن،
ءابىلقايىر، نۇرالى،
بوكەي مەن جاڭگىر حان بولعان.
حالىقتىڭ باسى داڭ بولعان.
بەر جاعىندا كەشەگى
بايماعامبەت، الەن مەن
تورەسىنگەن تولەندەر
بىرىنە ءبىرى جارماستى،
ايدا
ارداي الجاستى،
ال - قۋاتتى بارلاستى،
اراڭداي اشىپ اۋىزىن،
ءبىرىن ءبىرى جالماستى.
بىرىككەن ءبيدىڭ كەڭەسى،
اقساقال، ءبيى، تورەسى
حالىقتى الداپ، قامداماي،
كورىڭدى جۇرتقا الباستى.
اداي دەگەن ەل ەدىك
اداي دەگەن ەل ەدىك،
ابايسىز وسكەن الشاڭىم،
تاكسىز وسكەن تارپاڭىم.
ەرلەرىم وردەي قاسارىپ،
جاراتىپ سۇلۋ ات مىنگەن
ەبەيدەي ءتوسى سالىنعان،
ەگەۋدەي ءتىسى جاڭىلعان،
شەڭبەردەي بەلى بۇگىلگەن،
ەڭىرەۋدەي كوزى ۇڭىلگەن -
قوعاداي جالىن توگىلتىپ،
شورتانداي باۋىرىن جاراتىپ،
جورىق پەن تويدا جاسانىپ.
ازىرەتتىڭ ويىنان
قانشاما ايلار كوشكەنمەن،
«قاشقان ەل - ولجا» دەسكەنمەن،
تالاۋعا تاعى كونە الماي،
مال، جانىن قيىپ بەرە الماي،
اتىراۋ جايلاپ، جەم كوشىپ،
اتاڭ، ءنارىن تەڭدەسىپ،
ارعىماعىن جەمدەسىپ،
ۇستىرتكە قاراي بەتتەگەن،
ماڭقىستاۋعا جەتپەگەن.
و كۇندەردە ءبىزدىڭ ەل
ءبىر جەردى مەكەن ەتپەگەن.
جاتسا دا تۇرسا مالىنىڭ
قونىسى ەستەن كەتپەگەن.
ماڭقىستاۋدى جايلاعان،
جۇرت ورنىنا قاراساق،
تالاي ەل بولعان جەر ەكەن.
حورەزمنىڭ بەكتەرى:
«شاشىراپ بىزگە، شەتكەرى
قازاق دەگەن قاشقىن كەلدى،-دەپ ،-
تىلەكتى اللا بەردى!» -دەپ،
اۋىلدى توناپ، مالدى الىپ،
كۇڭ مەن قۇل عىپ جاندى الىپ،
تۇتقىندى قورلاپ كەسەكتەپ،
قازاقتىڭ كورسە جابىسىن،
قۋالادى ەسەك دەپ.
بۇل حاباردى ەسىتىپ،
ءبىزدىڭ ەرلەر كۇيىندى،
جاتا المادى ۇيىندە،
ساۋىتتارىن كيىندى.
ات شاپتىرىپ جيىلدى،
اقپان دەگەن ايتۋلى
قارت باتىردىڭ ۇيىندە
ەتەتىن بولدى تۇيىندە.
جينالىستىڭ ىشىندە
ەرلەر دە بار قايراتتى،
دۇشپانعا شاپقان كەشەگى
اجدا
اداي ايباتتى،
جاۋىن تالاي جايراتقان،
ساداقتىڭ وعىن قايراتقان.
سوندا اقپان باتىر ايتىپتى:
وسى توپتىڭ ىشىندە
دابىلى كۇشتى ەرلەر بار،
قايراتى اسقان شەرلەر بار،
مەيماناسى تاسقان دۇشپاندى
جەر تىستەتكەن جەرلەر بار.
حورەزمنىڭ بەكتەرى
بوسقىن ەل دەپ شەتكەرى،
ايەلىمدى كۇڭ قىلىپ،
جاس بالامدى جىلاتتى،
قىلىشىن بىزگە سىناپتى.
بۇعان قايتىپ شىدايىن،
جولىمدى قىلعاي لايىم!
اقپان دەگەن قارت باتىر
ەر باسىنا قوس اتتى،
جەتەلەتىپ جۇرگىزدى
جاۋعا مىنەر بوس اتتى،
قابىرعادان ساز بولسا
جاپالاق جاۋعان قار بولسا،
ايشىلىق جولعا ايداسا،
بۇيداسىن ىركىپ مويىماس،
ازىقتارىن ايشىلىق
وڭكەي نارعا قوس ارتتى.
جەتەكتەگى اتتار جارادى،
شەكەسىنەن قارادى،
كيىك پەن قاشقان قۇلاندى
سوعىپ الىپ بارادى.
بەس ءجۇز اسكەر اۋىر قول،
باستىعى اقپان باتىر سول.
كوپتى كورگەن كونەگە
قاراڭعى تۇمان تۇندە دە ،
ساپار شەگىپ جول جۇرسە،
تابىلادى ەكەن سارا جول.
بىرنەشە كۇندەر وتەدى،
قاراتوبە، ماناتى
دەگەن جەرگە جەتەدى.
ماڭقىستاۋ دا سو كۇندە
قالىڭ نۋلىق جەر ەكەن.
بوزارىستىڭ تۇبىندە،
قاراشاعىر، شاداس قۇدىق،
وردىڭ بويى ەل ەكەن.
ەرلەر بارلاۋ سالادى،
جارىقتا بايقاپ الادى.
قالىڭ ەلدى ەڭسەلەپ،
تاڭ الدىندا بارادى.
جەلپىندىرىپ تۋ بايلاپ،
ەرلەرىم تۇردى ات سايلاپ.
كوگالاڭ تاڭ بولعاندا،
شاقىردى ۇران ايقايلاپ.
قۇلاقتى سۇرەن شالادى،
ات ءدۇبىرى جارادى.
مۇڭدىق بولعان كوپ تۇتقىن
ەلىنىڭ كورىپ ەرلەرىن،
قۋانىپ، ەستەن تانادى.
باقىراۋىق بەكتەردىڭ
سالتاناتىن تارك قىپ،
ولجاعا ەلدى قارىق قىپ،
شالقۇيرىعىن دۇبىرلەتىپ
ەرلەرىم ايداپ بارادى.
ءبىر كۇن، ءبىر ءتۇن وتەدى،
ساسكە مەزگىل بولعاندا،
انىق تۇسكە تولعاندا،
ەكى-ۇش جەردەن تۋ بايلاپ،
جەكپە-جەك دەپ ايقايلاپ،
مىڭ جارىم كىسى اۋىر قول
ارتىنان قۋىپ جەتەدى.
ەكى جاق تا ايقاسىپ،
ۇرىستىڭ بولدى ۇلىسى.
قاتار-قاتار تۇرىسىپ،
سارجانىڭ تارتتى كىرىسىن.
بورىكتەر ۇشىپ تورسىلداپ،
بىرەۋلەر قالدى قورسىلداپ.
قاي جاقتان دا ەر ءولدى،
از ولمەدى، كوپ ءولدى،
كۇننىڭ كوزى تۇلدانىپ،
باتىسى مەن شىعىسى،
باسىلىپ ۇرىس كونەردى.
شوقىسىندا قاراقۇس،
شىعاناق تەڭىز تۇسىندا
جاعالاي جاتقان كوپ وبا
سولاردان قالعان جەر ەدى.
جىلداردان جىلدار وتكەندە،
ماڭقىستاۋداي قونىسقا
ادايدى الىپ كەلەدى.
سۇراساڭىز، بوزبالا،
بۇل اقيقات ءسوز عانا.
شەجىرەنىڭ سۇرلەۋىن،
كارىدەن ەستىپ -بىلگەنىن
وسىلايشا ءار جەردە
قاشاعان ايتىپ بەرەدى.
وسى كۇنى جولداس بولدىم سەكسەنمەنەن
وسى كۇن جولداس بولدىم سەكسەنمەنەن،
كەز بولدى كارىلىك شىركىن سەسكەنبەگەن.
قارتايساڭ، كۇنىڭ قانداي ايانىشتى،
تالتاق بۇت، ويدىق جەلكە، كۇرجىك جاۋىرىن،
تارتىلىپ باۋىر شاندىر بۇكشەڭدەگەن.
كەسىرى بولادى ەكەن قارتايعاننىڭ،
ولەڭدى قارتايعان سوڭ ايتا المادىم.
ايت دەگەن قاتار قۇربى، جەڭگەيلەردىڭ
نازارىن ول كۇندەردە قايتارمادىم.
جاتقانىم - جانعا جاقسى جانتايعانىم،
شارشاتتى سەكسەن دەگەن مايتالمانىڭ.
قاسىمنان قىز، كەلىنشەك كەتپەۋشى ەدى،
قاراسام، وسى كۇندە بىرەۋى جوق،
ياپىرماي، قايدا كەتكەن «سايتاندارىڭ»؟!
