نوتالار دەرتكە داۋا بولا الا ما - مۋزىكا-تەراپيەۆتپەن سۇحبات
وسكەمەن. KAZINFORM - گۇلباقىت مۋحاماديەۆا كاسىبي مۋزىكانت ءارى پەداگوگ-پسيحولوگ. بۇگىندە ول ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار پاتسيەنتتەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسى مەن دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان ورتالىقتا مۋزىكا-تەراپيەۆت بولىپ جۇمىس ىستەيدى.
ءار كۇنىن بالالارعا جاقسى كوڭىل-كۇي سىيلاۋعا، تانىمىن كەڭەيتىپ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋعا ارناپ ءجۇر. Kazinform ءتىلشىسى ونى اڭگىمەگە تارتىپ، مۋزىكا تەراپياسىنىڭ بالالارعا تيگىزەر پايداسى تۋرالى ءبىلىپ كوردى.
- اڭگىمەمىزدى تۋىپ-وسكەن جەرىڭىدەن باستاساق...
- شىعىس قازاقستان وبلىسى تارباعاتاي اۋدانى اقجار اۋىلىندا تۋدىم. وسكەمەن قالاسىنداعى بۇرىنعى ونەر كوللەدجىندە ارنايى ورتا كاسىپتىك ءبىلىم الدىم. ەجەلگى قازاق حالىق اسپابى شەرتەردە وينايمىن. 2011-جىلى مەكتەپتە شەرتەر سىنىبىن اشتىم. ءبىراق بالالارمەن جۇمىس ىستەپ جۇرگەندە ءبىلىمىمنىڭ جەتكىلىكسىز ەكەندىگىن سەزدىم. ولاردىڭ پسيحولوگيالىق جاعدايىن ءتۇسىنۋدى، سەزىمدەرىن باسقارا الۋدى ۇيرەتۋ ءۇشىن ارى قاراي وقۋعا بەكىندىم. الماتىداعى قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىندا «مۋزىكالىق ءبىلىم بەرۋدەگى پەداگوگيكا جانە پسيحولوگيا» ماماندىعىنا ءتۇستىم. وقۋ بارىسىندا مۋزىكانىڭ بالالار اراسىنداعى ءارتۇرلى دەرتكە داۋا بولاتىنىن ءبىلىپ، زەرتتەي باستادىم.
- مۋزىكا تەراپياسىنىڭ قانداي ارتىقشىلىعى بار؟
- مۋزىكا تەراپياسى - بارلىق بالانىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، جاڭا دۇنيەنى ۇيرەنۋلەرىنە سەپتىگىن تيگىزەدى. بالالار وزدەرىنىڭ قابىلداۋىنا جەڭىل مۋزىكا، بي، ويىن ارقىلى جاڭاعا تەز ۇيرەنەدى. مۋزىكا تەراپيانىڭ ەڭ باستى ەرەكشەلىگى - قۇرساقتاعى سابيدەن، قارتايعان ادامعا دەيىن قولدانۋعا بولاتىندىعىندا. ادامعا ەش زيانى، قارسى كورسەتىلىمى جوق. ناۋقاستىڭ جاسىنا، دەرتىنە قاراماستان مۋزىكا بارلىق بالاعا وڭ اسەر ەتەدى. تاعى ءبىر ارتىقشىلىعى - قولدانۋدىڭ جەڭىلدىگى، قاراپايىمدىلىعى. نەگىزىنەن ءبىزدىڭ كەيدە مۋزىكا تىڭداپ تىنىعىپ جۇرگەنىمىزدىڭ ءوزى تەراپيا عوي، تەك ونىڭ مۋزىكا تەراپياسى دەپ اتالاتىنىن بىلە بەرمەيمىز. «نوتانىڭ ءتىلى - الەمنىڭ ءتىلى» دەپ جاتادى، سوندىقتان دا بولار مەلوديا، ريتم بارلىعىنا ورتاق.
- ەرەكشە ەم الۋدى تالاپ ەتەتىن بالالارعا مۋزىكانىڭ اسەرى قانداي؟
- تسەرەبرالدى سال اۋرۋى، اۋتيزم، اقىل-وي دامۋىنىڭ تەجەلۋى، سويلەۋ دامۋىنىڭ كەشىگۋى دياگنوزى قويىلعان بالالار بىرنەشە ساباقتان سوڭ جان-جاعىنا قاراپ جىميىپ، كەرى بايلانىس جاساي باستايدى. اسپاپتىڭ دىبىسىن تىڭداپ، ۇستاپ كورىپ، ۇساق موتوريكالارىن دا دامىتادى. ءقازىر مەندەگى ەڭ كىشى «بوبەك» بولىمىندە 50 بالا بار. ەرەكشە بالالارمەن جۇمىس بارىسىندا مۋزىكانى بالانىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە، دياگنوزىنا قاراي تاڭدايمىز. اۋىر ناۋقاستارعا العاشقى ساباقتاردا ءبىرقالىپتى باياۋ، تىنىشتىق سەزىمىن سىيلايتىن مۋزىكالار قوسىلادى. ەكىنشى، ءۇشىنشى ساباقتان باستاپ مۋزىكا ىرعاعىن ءسال ارتتىرامىز. مۋزىكا تىلىمەن ايتقاندا اداجيو، پولكا قوسامىز. مۋزىكا بالانى جاعىمسىز كوڭىل كۇيدەن ارىلتىپ، جاقسى ەموتسيالار تۋدىرادى. سترەسس گارموندارىن تومەندەتەدى. ءبىزدىڭ سويلەۋىمىزدەگى دىبىس سازى، داۋىس ىرعاعى بۇنىڭ ءبارى مۋزىكا تەراپياعا جاتادى. سول سەبەپتى بالاعا جاعىمدى، بايىپتى ۇنمەن ءتىل قاتقان ءجون.
اتا-انالار «بالامىز تىنىشتىققا ۇيرەنگەن، شۋدى كوتەرە المايدى» دەپ شاعىمدانىپ جاتادى. الايدا بالا بىرنەشە ساباقتان سوڭ باسىن كوتەرىپ، كوزىمەن كونتاكت ورناتا باستايدى. شىعىس عالىمى، دارىگەر يبن سينا نيەۆرالوگيالىق، پسيحولوگيالىق اۋرۋلارعا مۋزىكانىڭ وڭ اسەرى جايلى ناقتى جازىپ كەتكەن. تۇتىقپانى تۇزەتۋگە دە تاپتىرماس قۇرال دەۋگە بولادى. اتاقتى فرانتسۋز اكتەرى جەرار دەپاردە ءوزىنىڭ تۇتىقپاسىن مۋزىكا ارقىلى تۇزەتتى دەگەن تە دەرەك بار.
- مۋزىكا تەراپياسىنىڭ ساباقتارى قالاي وتەدى؟
- ساباق اپتاسىنا جەكەلەي ەكى رەت، توپتىق ءبىر رەت وتەدى. ارنايى باعدارلاما بويىنشا ويىن تەراپيەۆتىمەن بىرگە وتكىزەمىز. بالالارمەن سالەمدەسكەن سوڭ، سەرگىتىپ الامىز. سىلدىرماق، اساتاياق سىندى ۇرمالى اسپاپتار قولدانامىز. دىبىس شىعارا الاتىن، ءبىراق سويلەي المايتىن بالالارعا ا- ا- ا نەمەسە ۋ- ۋ- ۋ دەپ سوزدىرىپ ايتتىرامىز. سويلەي الاتىن بالالارعا ۆوكالدىق تەراپيانى قولدانامىز. بۇدان وزگە dance تەراپيا، اسپاپتىق تەراپيا، ەرتەگى تەراپيا، رەتسەپتيۆتى تەراپيا بار. ويلاۋ قابىلەتى ساقتالعان بالالارعا مازمۇنى، ايتار ويى بار اندەردى قوسامىز. ولەڭ سوزدەرى ارقىلى ىرعاقتى وزگەرتىپ وتىرىپ ءان ايتامىز. مىسالى، «بارابانمەن قاتتى وينايمىز، اقىرىن وينايمىز» دەپ اندەتىپ سوزگە سايكەس اسپاپتى ۇرىپ وتىرامىز. بۇل ءريتمدى سەزۋگە، ميدىڭ ەكى جارتى شارىن قوزعاۋعا كومەكتەسەدى.
- ەرەكشە بالانى تاربيەلەپ وتىرعان وتباسىلارعا قانداي كەڭەس بەرەسىز؟
- ءار بالا - اتا-اناسى ءۇشىن ءبىر الەم. انالار «بالامىز قاسىق ۇستاپ كەتسە ەكەن، ءوزى وتىرىپ-تۇرۋدى ۇيرەنسە ەكەن» دەگەن ۇمىتپەن كەلەدى. ءبىز دە قولىمىزدان كەلگەنشە ءار بالامەن تىڭعىلىقتى جۇمىس ىستەۋگە تىرىسامىز. ورتالىققا كەلىپ جۇرگەن بالالاردىڭ اتا-انالارى دا بىرگە وتىرىپ دەمالىپ قالادى. انالارعا پەرزەنتتەرىن وڭالتۋعا بايلانىستى باعىت- باعدار بەرىپ، اقىل- كەڭەس ايتامىز. كەي بالالار بارعىسى كەلمەي اتا- انالارىنا مونيپۋلياتسيا جاسايدى. سول سەبەپتى الداپ كوندىرىپ، وڭالتۋعا باعىتتاپ، ۇيدە دە جۇمىس ىستەگەن ءجون. بالالار قايتار كەزدە اتا-انالارىنا ۇيدە جاساۋعا ۇسىنىلاتىن ءادىس-تاسىلدەردى رەت-رەتىمەن جازىپ بەرەمىن.
- وتباسىڭىز جايلى ايتىپ وتسەڭىز؟
- جولداسىم داۋرەن شىعىس قازاقستاننىڭ تۋماسى، ونەر ادامى، استانا قالاسىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەگى. وسكەمەندە تانىسىپ، شاڭىراق كوتەردىك. ول مەنى ۇنەمى قولداپ وتىرادى. بۇگىندە ءوزى اسكەري مۋزىكانت، وركەستردە ۇرلەمەلى اسپاپتا وينايدى. ەكى بالامىز بار.
مەنىڭشە، ءار اتا-انا بالالارىنىڭ ۇيدە اسىر سالىپ ويناعانىنا شىن قۋانۋى كەرەك. قىزىعۋشىلىق تانىتىپ قويعان سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرىپ، سابىر تاياعىنا تايانۋى قاجەت دەپ ويلايمىن. بالالار ءار دامۋ كەزەڭىندە داعدارىستان وتەدى. اسىرەسە ءۇش، بەس جاستارىندا بالاڭىزدى قولداڭىز. بوس ۋاقىتىن ۇيىمداستىرىپ، سەرۋەندەپ، ۇنەمى اڭگىمەلەسىپ جۇرىڭىزدەر دەگىم كەلەدى.
- اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت!
اۆتور تالعاتجان مۇحامەتبەك ۇلى
