ەندى تەلەفون تىركەلمەسە، 30 كۇننەن كەيىن بۇعاتتالادى

استانا. قازاقپارات – 2025-جىلدىڭ ناۋرىزىنان باستاپ قازاقستاندا ۇرلانعان نەمەسە جالعان سمارتفونداردى جەلىدەن بۇعاتتاۋ ماقساتىندا ءۇش دەڭگەيلى IMEI تىركەۋ جۇيەسى ىسكە قوسىلدى.

بۇعان دەيىن بۇل جۇيە تولىق جەتىلدىرىلمەگەن ەدى، الايدا ەندى ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارى ءار قۇرىلعىنىڭ بىرەگەي ءنومىرىن تىركەپ، ۇرلانعان تەلەفونداردى انىقتاپ، جەلىدەن اجىراتا الادى. بۇل تۋرالى بايلانىس سالاسىنىڭ بۇرىنعى مامانى جانە بلوگەر نۇركەن حالىقبەرگەن Facebook پاراقشاسىندا جازدى.

IMEI - ءاربىر ۇيالى تەلەفونعا بەرىلەتىن بىرەگەي يدەنتيفيكاتور. تەلەفون جەلىگە قوسىلعان كەزدە IMEI جانە SIM كارتانىڭ IMSI كودى وپەراتورعا جىبەرىلىپ، پايدالانۋشى مەن قۇرىلعىنى ناقتى ايىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

2019-جىلعا دەيىن قازاقستاندا IMEI كودتارىنىڭ ءبىرىڭعاي دەرەكقورى بولماعاندىقتان، ۇرلانعان تەلەفوندار جەلىدە ەركىن جۇمىس ىستەپ كەلگەن، - دەيدى نۇركەن حالىقبەرگەن.

جاڭا جۇيەنىڭ ەرەكشەلىگى

2025-جىلدان باستاپ قازاقستاندا سمارتفوندار ءۇش تىزىمگە بولىنەدى:

اق ءتىزىم - زاڭدى تۇردە اكەلىنىپ، تىركەلگەن قۇرىلعىلار؛

سۇر ءتىزىم - تولىق تىركەلمەگەن، دەرەكتەرىن ناقتىلاۋعا 30 كۇن بەرىلگەن تەلەفوندار؛

قارا ءتىزىم - ۇرلانعان نەمەسە جالعان قۇرىلعىلار، ولار جەلىدەن ماڭگىلىك اجىراتىلادى.

پوليتسيا سوت شەشىمى نەگىزىندە IMEI مالىمەتتەرىنە قول جەتكىزىپ، وپەراتورلار بۇل اقپاراتتى ونلاين رەجيمدە پايدالانا الادى. جۇيەدە ءالى دە كەمشىلىكتەر بار. قىلمىسكەرلەر IMEI ءنومىرىن جانە تەلەفوننىڭ سەرتيفيكاتتىق كىلتتەرىن وزگەرتە الادى. سونداي-اق قۇرىلعى شەتەلگە شىعارىلعان جاعدايدا، قازاقستاننىڭ قارا ءتىزىمى وعان اسەر ەتپەيدى، سەبەبى ءار ەلدىڭ وپەراتورلارى ءوز دەرەكقورىن قولدانادى. ۇرلانعان تەلەفوندى كوبىنە iCloud نەمەسە Google ەسەپتىك جازبالارى ارقىلى ىزدەيدى. نۇركەن حالىقبەرگەن اتاپ وتكەندەي، باقىلاۋ ۇيالى بايلانىس جەلىسىنەن تىس قۇرالدار ارقىلى دا جۇزەگە اسادى:

گەوتەگتەرى بار فوتوسۋرەتتەر، اشىق Wi-Fi جەلىلەرى، تىڭشىلىق قوسىمشالار جانە IMSI-catcher قۇرىلعىلارى ادامنىڭ جەكە ومىرىنە قاۋىپ توندىرەدى. اتا-انالىق باقىلاۋ باعدارلامالارى كەيدە باقىلاۋدىڭ جاسىرىن قۇرالىنا اينالادى، - دەيدى ول.

مامان ۇسىنعان كەڭەستەر:

قوسىمشالارعا بەرىلگەن رۇقساتتاردى ۇنەمى تەكسەرۋ؛

ەكى فاكتورلى اۋتەنتيفيكاتسيانى قوسۋ؛

قالپىنا كەلتىرۋ كودتارىن تەلەفوندا ساقتاماۋ؛

قاۋىپ بولسا، ماڭىزدى اقپاراتسىز بولەك اككاۋنت پايدالانۋ.

كەلەشەكتەگى قاۋىپتەر

eSIM تەحنولوگياسىنىڭ كەڭىنەن تارالۋى جانە «اقىلدى» گادجەتتەردىڭ جەلىگە قوسىلۋى ادام تۋرالى سيفرلىق ءىزدىڭ وسۋىنە الىپ كەلەدى. سوندىقتان بيلىك مۇنداي قۇرىلعىلاردى دا IMEI تىزىلىمىنە ەنگىزۋدى قاراستىرۋدا.

5G تەحنولوگياسىنىڭ ارقاسىندا ەندى تەلەفونمەن بىرگە اس ۇيدەگى جارىق شامىنىڭ ورنالاسقان جەرىن دە انىقتاۋعا بولادى، - دەيدى نۇركەن حالىقبەرگەن.

بۇگىنگى سمارتفون جاي عانا بايلانىس قۇرالى ەمەس. ول ءسىزدىڭ جەكە ومىرىڭىزگە تىكەلەي قاتىستى مالىمەتتەردى ساقتايدى. سوندىقتان تەلەفونىڭىزعا قالاي جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراساڭىز، ءدال سولاي ونى قورعاۋ، تەكسەرىپ وتىرۋ، ارتىق قوسىمشالارعا رۇقسات بەرمەۋ - بۇگىنگى زاماننىڭ باستى قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى. ەستەن شىعارماڭىز، ۇيالى تەلەفون - بۇل ءسىزدىڭ ءتولقۇجاتىڭىز، بانك كارتاڭىز جانە مەكەنجايىڭىز. ونى ءدال سولاي ساقتاڭىز.