«مۋزىكالىق» كىرپىش جانە فيلوسوفيا - ايشا ءبيبى كەسەنەسى
Kazinform «تاريحي فوتو» ايدارى اياسىندا ورتاعاسىرلىق ساۋلەت ونەرىنىڭ ءىنجۋ- مارجانى - ايشا ءبيبى كەسەنەسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنادى.
تارازدان 18 شاقىرىم جەردە، جامبىل اۋدانى ايشا- ءبيبى اۋىلىندا قازاقستان مەن ورتا ازيا اۋماعىندا XI-XII عاسىرلارعا جاتاتىن يۋنەسكو- نىڭ بۇكىلالەمدىك تىزىمىنە ەنگىزىلگەن كەسەنە-قابىر ورنالاسقان.
عيمارات ءار ءتۇرلى پىشىندەگى تەرراكوتالىق پليتكالارمەن جانە قايتالانباس ويۋ- ورنەكتەرمەن بەزەندىرىلگەن. ەسكەرتكىشتىڭ ديزاينىندا 99-عا دەيىن ورنەكتەلگەن كومپوزيتسيالاردى ساناۋعا بولادى. ويۋ- ورنەكتەردىڭ نەگىزىندە كەسەنەنىڭ پايدا بولۋ تاريحىمەن بىرگە قايعىلى اڭىزدىڭ تەرەڭ فيلوسوفياسى جاسىرىلعان گەومەتريالىق موتيۆتەر قولدانىلادى.
كونەكوز قاريالار بۇرىنعى ۋاقىتتا كەسەنەنىڭ ىشىنە كىرىپ، اقىرىن سويلەگەن ادامنىڭ داۋىسى سىرتىنا ەستىلەتىنىن ايتادى. ەگەر كۇمبەز قابىرعاسىنا كىرپىش توسەپ، ولاردى كسيلوفون سياقتى مەتالل زاتپەن ۇرسا، مۋزىكالىق اۋەزدى دىبىستاردى ەستۋگە بولادى. قازىر «مۋزىكالىق» كىرپىشتەردىڭ قاسيەتى جويىلدى، ءبىراق دىبىس اسەرلەرىن جاساۋ ءۇشىن كىرپىش كۇيدىرىلمەي، ەرەكشە تاسىلمەن كۇن استىندا كەپتىرىلگەن دەگەن بولجام بار. سونىمەن بىرگە بالشىققا مىس، التىن جانە مال مايى قوسىلىپ جاسالعان.
كەسەنە
فوتو: 20-عاسىر سۋرەتتەرى - جامبىل تاريحي- ولكەتانۋ مۇراجايى
بۇل تاريحي نىساننىڭ ⅩⅩ عاسىردىڭ باسىنا قاراي ەكى بۇرىشتىق باعاناسى بار باتىس قاسبەتتىڭ ءبىر بولىگى مەن سولتۇستىك جانە وڭتۇستىك قابىرعالارىنىڭ فراگمەنتتەرى عانا قالعان. سوندىقتان وتكەن عاسىردىڭ 80-جىلدارىندا كەسەنەنىڭ ۇستىنە ودان ءارى قيراماۋى ءۇشىن شىنى كۇمبەز قويىلدى. ويتكەنى، ەجەلگى كىرپىشتەردى ادامدار ۇيلەرىن بەزەندىرۋ ءۇشىن ۇنەمى الىپ كەتە بەرگەندىكتەن كوپ جوعالىپ كەتكەن. قابىرعالارداعى كىرپىشتەردى قالپىنا كەلتىرۋشىلەر جاڭبىر مەن كۇن استىندا تەز بۇزىلاتىن ساندىك زاماناۋي كىرپىشتەرمەن الماستىردى.
سودان بەرى كەسەنە عيماراتى بىرنەشە رەت قالپىنا كەلتىرىلدى. 2005-جىلى «مادەني مۇرا» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا كەسەنە باستاپقى تاريحي كەلبەتىن قالپىنا كەلتىردى. «قازرەستاۆراتسيا» ر م ك تۇركىستان فيليالىنىڭ ماماندارى قۇرامى جاعىنان ورتاعاسىرلىق ساۋلەتشىلەر كەسەنەنىڭ كىرپىشتەرىنە ۇقساس ساۋران سازىن عانا پايدالانا وتىرىپ، اۋقىمدى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى.
كەسەنە
فوتو: 20-عاسىر سۋرەتتەرى - جامبىل تاريحي- ولكەتانۋ مۇراجايى
جاقىن جەردە ورنالاسقان «بابادجي- حاتۋن» كەسەنەسى دە قالپىنا كەلتىرىلدى، ونىڭ ورتاازيالىق ساۋلەت ونەرىندە تەڭدەسى جوق 16 قىرلى قولشاتىرعا ۇقساس كۇمبەزى بار.
كەسەنەنىڭ قاسىندا بولعان ادام جان تىنىشتىعىن سەزىنەدى. مۇندا پرەزيدەنتتەر، مەملەكەت قايراتكەرلەرى، ءتۇسىرىلىم توپتارى، تۋريستەر، ەمشىلەر كوپتەپ كەلەدى. كوپ ادامدار وتباسىلىق ومىرىنە تىلەۋ تىلەپ، ۇرپاق سۇراۋ ءۇشىن كەلەدى.
كەسەنە تاريحىمەن بايلانىستى ايشا-ءبيبى، ونىڭ ادال قىزمەتشىسى بابادجا حاتۋن جانە قاراحان تۋرالى اڭىزدى ءار جامبىلدىق جاتقا بىلەدى.
ءبىراق بۇل اڭىزدىڭ بىرنەشە نۇسقاسى بار.
فوتو: 20 عاسىر سۋرەتتەرى - جامبىل تاريحي- ولكەتانۋ مۇراجايى
سولاردىڭ بىرىندە قاراحان ءبىر كۇنى ايعوجا بايدىڭ ۇيىنە قوناققا كەلىپ، ونىڭ سۇلۋ قىزى ايشامەن كەزدەسكەنى ايتىلادى. ولار ءبىر-بىرىنە عاشىق بولادى. ءبىراق قاراحان وتانىنا جاۋ شاپقانىن ەستىپ، سۇيگەنىن تاستاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولادى. ولاردىڭ ءبىر-ءبىرىن ۇناتاتىنىن ەستىگەن ايعوجا اشۋلانىپ، قىزىنا سۇيىكتىسىن كورۋگە تىيىم سالدى. ايشا كۇيەۋ جىگىتتەن بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا حابار الماعان سوڭ، بابادجا حاتۋننىڭ كومەگىمەن قاراحانعا جاسىرىن بارادى. ونى ەستىپ، قاھارلانعان اكەسى «ەگەر قايتىپ كەلمەسە، ءولسىن» دەپ نوكەرلەرىن جىبەردى.
ۇزاق جولدان شارشاعان سۇلۋ اسا وزەنىنىڭ جاعاسىندا توقتاپ، دەمالادى. سوڭىنان جىبەرىلگەن سالت اتتىلار ءازىل رەتىندە ايشانىڭ كيىمىنە جىلان جاسىرادى. جۋىنىپ بولعان سوڭ باس كيىمىن كيگەندە ايشا سۇلۋدى ۋلى جىلان شاعىپ الادى. قايعىلى جاعدايدى بىلگەن قاراحان اسىعىس وزەنگە جەتەدى. ايشا ءبيبى ونىڭ قۇشاعىندا ولەدى. قاراحان ايشانىڭ بەيىتىنىڭ باسىنا عاجايىپ كۇمبەز ورناتادى.
جامبىل وبلىسىنىڭ وسىناۋ كورىكتى جەرىنە بارعان تۋريستەرگە مىندەتتى تۇردە وسى ادەمى دە مۇڭدى تاريح ايتىلادى.
اۆتور
ەركەجان سماعۇلوۆا
