مۇز استىنا قارماق سالۋ، تازا اۋادا مي تىنىقتىرۋ - قىسقى بالىقشىلىقتىڭ قىزىقتارى تۋرالى
قىستىڭ كوزى قىراۋدا ەلدىڭ كوبى جىلى ۇيدەن اتتاپ باسقىسى كەلمەيدى. ال كەيبىرەۋلەر اق قار، كوز مۇزدا قولعا قارماق الىپ، بالىق اۋلاۋعا اتتانعاندى جاقسى كورەدى. بۇل قىزىق ءۇشىن عانا ەمەس، ونىڭ ادام دەنەسىن شىنىقتىرىپ، دەنساۋلىعىنا تيگىزەر پايداسى دا وراسان.
وسى رەتتە، Kazinform ءتىلشىسى وسكەمەندەگى اۋەسقوي بالىقشى ەلدار زيادانمەن سۇحبات قۇرىپ، قىسقى بالىقشىلىقتىڭ قىر-سىرىنا ءۇڭىلىپ كوردى.
- قىس كەزىندە بالىق اۋلاۋدىڭ قىزىعى قانداي؟
- جازدا بالىق اۋلاۋعا بارۋعا اركىمنىڭ مۇمكىندىگى بولا بەرمەيدى. قايىعى بارلار سۋدىڭ بالىعى كوپ جەرىنە بارىپ، قارماعىن تەرەڭگە تاستايدى عوي. ال قىستىڭ كۇنى وسىنداي مۇمكىندىك قايىعى جوقتارعا دا تۋادى. كەز كەلگەن جەردە مۇزدى تەسىپ، بالىق اۋلاي بەرەسىڭ. ءوزىم ارنايى كامەرا ساتىپ العانمىن. سونى مۇز استىنا جىبەرىپ، بالىقتىڭ بار-جوعىن كورۋگە بولادى. وتە ىڭعايلى. قىستا مۇزدىڭ بەتىندە، قارماعىڭدى سۋعا مالىپ قويىپ، تەرموستاعى ىستىق شايدان ۇرتتاپ وتىرعان راحات قوي، شىركىن!
- ءوزىڭىز قاي ۋاقىتتان بەرى بالىق اۋلاپ كەلەسىز؟
- بالا كۇنىمنەن بەرى بالىق اۋلايمىن. ءبىزدىڭ اۋىلدا ءبىر ارىق بولاتىن. سوندا ۇلكەن بالىقتار ءجۇزىپ جۇرەتىن- ءدى. تەمىرگە دوربانى وراپ، ءشومىش اۋ جاسايتىنبىز. ءبىرىمىز ارىقتىڭ بويىندا سول اۋدى ۇستاپ تۇرساق، ەكىنشىمىز اناۋ باسقا بارىپ،سۋدى كەشىپ بالىقتى قۋامىز. ءسويتىپ، تالاي بالىق ۇستايتىن ەدىك.
تۇنگى ساعات 1-2 لەردە ءبىر توپ بالا ايدىڭ جارىعىمەن دالاعا شىعاتىنبىز. اۋىلعا كىرگەن ارىق سۋى كولشىك بولىپ جايىلادى. ال جايىلعاننان كەيىن تەرەڭدىگى جوعالادى. سول كەزدە اقتاباننىڭ كولدەنەڭىنەن جۇزەتىنىن العاش رەت كوردىم. اراسىندا تىرىدەي ۇستاپ اكەلىپ، ۇيدە بانكىگە سالىپ اكۆاريۋم جاساپ قىزىقتايتىنبىز.
بالىق اۋلاعان كەزدە كۇيبەڭ تىرلىكتەن دەمالىپ، ميدى تىنىقتىراسىڭ. ءتىپتى بالىق تۇسپەي قالسا دا پروتسەستىڭ وزىنەن ءلاززات الاسىڭ. كولىككە وتىرىپ الىس جولعا شىققانىڭ، تاۋ-تاستى، ورماندى ارالاعانىڭ، دالادا قونعانىڭ ءبارى-ءبارى قىزىق.
قارماققا بالىق ىلىنگەندەگى ادرەناليندى سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ قيىن. ونى سەزىنۋ كەرەك. اسىرەسە ۇلكەن بالىق تۇسكەندە. وتكەن جىلى قارماعىما 15 كەلىلىك سازان ىلىكتى. ونى 1 ساعاتتاي الىسىپ ءجۇرىپ جاعاعا شىعاردىق. بويىمدا قان ويناپ، ونە-بويىم تۋلاپ كەتتى.
- قىستاعى بالىقشىلىق ءقاۋىپتى ەمەس پە؟
- قاۋىپتى. سول ءۇشىن مۇزدىڭ قاتقانىن توسىپ، اسىعىستىق تانىتپاۋ كەرەك. كەيبىر بالىقشىلار قاۋىپسىزدىكتى ساقتاي بەرمەيدى. قىس ءتۇسىپ، ءبىرىنشى مۇز قاتا سالا ءبارى ۇمتىلادى. سەبەبى وسى كەزدە بالىق جاقسى قابادى. ءبىراق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاماعاندىقتان قايعىلى جاعدايلار دا بولىپ جاتادى. ءوز باسىم مۇز ابدەن قاتقاندا، ءتىپتى ادام تۇگىل كولىكتى دە كوتەرەتىندەي بولعاندا عانا بالىق اۋلاۋعا شىعامىن. ودان كەيىن بىلمەيتىن جەرلەرگە بارعاندا بارىنشا ساق بولۋ كەرەك. مۇزدى كورە سالا زىر جۇگىرمەي، تەرەڭدىگىن انىقتاپ، ادام ءىزى جاتىر ما، قاۋىپسىز بە سول جاعىنا ءمان بەرىڭىز.
- بالىق اۋلاۋعا ءجيى كىممەن باراسىز؟ مىندەتتى تۇردە الىپ باراتىن زاتتار قانداي؟
- دوستارىممەن، جاقىندارىممەن بارامىن. جول الىس بولعاندىقتان اڭگىمەڭ جاراساتىن اداممەن شىعاسىڭ عوي. جەتكەننەن كەيىن جاز بولسا تابيعات اياسىندا، سۋدىڭ جاعاسىندا ساماۋرىننان شاي قايناتىپ، سىرنە ءپىسىرىپ، قۋىرداق اسىپ دەگەندەي. كەيدە تاڭ اتقانشا بالىق اۋلاپ ۇيىقتاماي وتىراسىڭ. قىستا بىرلەسە مۇز تەسىپ، توڭعاندا وت جاعىپ جىلىناسىڭ.
ەندى الاتىن زاتتارعا كوشسەك، تاماق ىشۋگە قاجەتتى شاينەك، ىدىس-اياق، بالتا، قازان-وشاق، پالاتكا، تەرموس، ىستەگەن اسىڭا بايلانىستى ازىق-تۇلىك كەرەك. ال بالىق اۋلاۋ ءۇشىن سپيننينگ، قارماق، باتىرعى سىندى قۇرالدار الامىز. ءار بالىقتىڭ ءوزى جەيتىن قۇرتى، تاعامى بولادى. سونى دا ادەيىلەپ الىپ بارامىز.
- قىستا نەگىزىنەن قاي جەرلەرگە بارىپ بالىق اۋلايسىزدار؟
- قازىر الىسقا كوپ شىقپاي ءجۇرمىن. وسكەمەندەگى سول جاعالاۋ اۋدانىنداعى ەرتىس وزەنىندە ءوزىمنىڭ بالىق اۋلايتىن سۇيىكتى جەرلەرىم بار. ال كەيدە دۋبىعالى، سىبە، مارقا كولدەرىنە جولىم ءتۇسىم جاتادى.
- بالىق اۋلاۋ كەزىندە ەستە قالعان قىزىقتى وقيعالاردى ايتىپ بەرسەڭىز…
- بىردە قىستا دوسىممەن كولگە بالىق اۋلاۋعا باردىق. مۇز استىنا قارماقتى سالىپ قويىپ وتىرمىن. قارىن اشا باستاعان. شاي قايناعانىن بايقاپ كەسەمدى الىپ ورنىمنان تۇردىم. قايتا كەلسەم قارماعىم جوق! سويتسەم قارماققا ۇلكەن بالىق ءتۇسىپ، سۇيرەپ اكەتىپتى. قىمباتقا العان قارماعىم ەدى. باتتى دا كەتتى. ءوزى اينالدىرعان ەكى عانا قارماعىم بار- تىن. «قاپ!» دەپ قايمىعىپ وتىرعاندا كەنەت 100 مەتردەي جەردەگى دوسىمنىڭ قارماعىنا بالىق ىلىكتى. تارتىپ جاتىر، تارتىپ جاتىر. «ءىرى بالىق!» دەپ قويادى. سويتسە، ول مەنىڭ قارماعىم ەكەن! ازەر دەگەندە شىعارىپ الدى. قارماعىمدى سۋعا تارتىپ اكەتكەن بالىق تا قوسا شىقتى. سول كەزدە «بۇيىرعان كەتپەيدى ەكەن عوي» كۇلگەنىمىز ەسىمدە. قارماعىم دا، بالىعىم دا وزىمە قايتتى.
تاعى ءبىر قىزىق بولعان. مۇز ۇستىندە ءبىر قولىممەن بالىق اۋلاپ، ەكىنشى قولمەن تەلەفوندى قۇلاعىما قويىپ دوسىممەن جايباراقات سويلەسىپ وتىرمىن. كەنەت بالىق ءتۇسىپ قالدى. قوزعالا بەرگەنىمدە تەلەفونىم قولدان سىرعىپ، سۋعا قۇلاپ كەتتى. بالىقتى لەزدە سۋىرىپ الىپ شىقتىم دا، جاتا قالىپ قولىمدى مۇز استىنا تىقتىم. تەلەفوندى قاعىپ الىپ، قۇلاعىما تاقاسام الگى دوسىم «الو، الو» دەپ تۇر. «ءاي، سەن سۋعا باتىپ كەتە جازدادىڭ عوي. سەزدىڭ بە؟» دەسەم، «جوق» دەپ قويادى. قۋانىشىما وراي، تەلەفونىم بۇزىلماپتى، سوعان قاراعاندا سۋ كىرىپ ۇلگەرمەگەن سەكىلدى.
- بالىق اۋلاۋعا ەندى قىزىعا باستاعاندارعا ايتار كەڭەسىڭىز بولسا…
- ەر ادامنىڭ قانداي دا ءبىر ەرمەگى بولعانى جاقسى. ول بۇرىس ەمەس، دۇرىس دۇنيە بولۋى كەرەك. ايتپەسە ىشكى ەنەرگياسىن شىعارۋ ءۇشىن كەيبىرەۋلەر ىشىمدىك ءىشىپ، باسقا دا زياندى زاتتارعا دەن قويادى. ال بالىقشىلىق پەن اڭشىلىقتىڭ كەرىسىنشە دەنساۋلىققا پايداسى مول. ءبىراق «سۋ مەن وت - ءتىلسىز جاۋ» دەيدى عوي. سوندىقتان بارىنشا اباي بولىڭىزدار. ءوزىڭىز بىلمەيتىن، تەرەڭ جەرلەرگە بارماۋ كەرەك. قايىقتىڭ دا قاۋپى كوپ. رەزەڭكە قايىقتارعا قارماق كىرىپ، جارىلىپ تا كەتۋى مۇمكىن. سول ءۇشىن مىندەتتى تۇردە قۇتقارۋ كەۋدەشەسىن كيىپ الىڭىزدار.
- اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت!
اۆتور
تالعاتجان مۇحامەتبەك ۇلى
