مىڭداعان جاپوندىق اسكەر قولتىراۋىندارعا جەم بولعان سوعىس
استانا. قازاقپارات - 1945- جىلدىڭ 19- اقپانىندا اعىلشىندارمەن سوعىسقان مىڭعا جۋىق جاپوندىق اسكەردى قولتىراۋىندار جەپ قويعان ەكەن. 19-اقپان ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ ەڭ ءبىر قاسىرەتتى كۇنى سانالادى.

سەبەبى رامري (بيرما) ارالىندا اعىلشىن تەڭىز دەسانتى جاپوندىق اسكەردى قولتىراۋىندار مەكەن ەتەتىن باتپاققا ايداپ سالعان. ناتيجەسىندە مىڭعا جۋىق اسكەر ەشقانداي وق پەن ارتىق كۇشسىز مەرت بولادى. ياسۋ يۋنۋكو ەسىمدى جاپون اسكەرىنىڭ پولكوۆنيگى تولتىرعان راپورتتا مىڭ اسكەردىڭ تەك 25 ى عانا ەلىنە امان ورالىپتى. بۇل راپورت 2013-جىلى عانا جەر-الەمگە ءمالىم ەتىلگەن. ال سول كەزدە اسكەري تريبۋنال قۇرعان ارنايى كوميسسيا 3 شارشى شاقىرىم اۋماقتاعى باتپاقتى سۋدىڭ %24 ى ادام قانى ەكەنىن انىقتاپتى.
بۇل قايعىلى وقيعا 1945 - جىلى گيتلەردىڭ جاپوندىق جاقتاستارى وڭتۇستىك-باتىس فرونتتىڭ بارلىق ستراتەگيالىق پوزيسيالارىنا قارسى شابۋىل جاساۋ كەزىندە بولعان. ونىڭ باستى تەرريتوريالىق نىسانى رامري ارالى بولعان ەكەن. ءدال وسى تۇستان اعىلشىن-امەريكالىق اسكەرگە شابۋىل جاساۋ ءتيىمدى بولعان دا، ال كەيىن جاۋ بۇل جەردى انىقتاپ العان سوڭ ول جەرگە تۇتقيىلدان شابۋىل جاسالادى. بازانى قورعاۋعا جاپون قولباسشىلىعى ەڭ مىقتى ارنايى ءبولىمىن جىبەرەدى.
اعىلشىن دەسانتتىق باتالونىنىڭ كومانديرى ەندريۋ ۋايەرت وتە قۋ ءارى تاپقىر وفيسەر ەكەن. ءوزىنىڭ قولاستىنداعى ەڭ مىقتى دەگەن تىڭشى توبىن ارالدى زەرتتەۋگە جىبەرەدى. ءدال وسى وفيسەر باتپاقتى كولدە مەكەن ەتەتىن قولتىراۋىندار جايلى ءبىلىپ، قالاي دا جاۋ اسكەرىن سوندا ايداپ سالۋدى كوزدەيدى. مايور ونىڭ بۇل ويىنا سەنىمسىزدىك تانىتىپتى: «ءبىزدىڭ اسكەر سازدان وتە المايدى، ال جاپوندىقتار باتپاقپەن ءجۇرۋدى قولايلى كورەدى، ءبىز ءبارىن دە جوعالتامىز». قارسى جاۋاپ مىناداي بولادى: «ماعان سەن، سوندا ءومىر سۇرەتىن بولاسىڭ...».
وفيسەردىڭ ەسەبى ءدال كەلەدى. ونىڭ اسكەرى نەگىزگى سوعىس مايدانىنىڭ ورنىن تەرەڭ سازدى كولگە اۋدارىپ، وزدەرى سىتىلىپ شىعادى. ال جاپون اسكەرى وزىنە ىڭعايلى بولادى دەگەن ويمەن بۇعان ءتىپتى قۋانادى. اعىلشىندىق از عانا اسكەر جاپوننىڭ ەڭ مىقتى دەلىنگەن قولىن باتپاققا اكەلگەن سوڭ ءوزىنىڭ نەگىزگى كوپ اسكەرىن تۇتقيىلدان جىبەرەدى. جاپوندىق سولداتتار ساز بالشىققا كىرگەندە اعىلشىن اسكەرى تاۋ ەتەگىنە قاراي ويىسىپ، سوندا باقىلاۋمەن بولادى. ەگەر قاي-قايسىسى تاۋ ەتەگىنە شىعار بولسا ولاردىڭ ءار قادامىن كەزەپ تۇرعان، ال جاۋ قولىنان ءولىم تاپقىسى كەلمەگەن جاپوندار بولوتادا تۇراقتايدى. باتپاققا بەلشەسىنەن باتىپ بارا جاتقان اسكەر تەز ارادا نە ىستەرىن بىلمەي ساسىپ قالادى.
ناتيجەسىندە، تالاي جاۋدىڭ ساعىن سىندىرعان 1215 ادامنان تۇراتىن اسكەر قولتىراۋىنداردىڭ جەمى بولادى. ال قالعان 20 اسكەر اعىلشىندىقتاردىڭ قولىنا بارىپ تۇسەدى.
بۇل وقيعا ادام بالاسىنىڭ جانۋارلاردىڭ قاتىسۋىمەن ەڭ كوپ ولتىرىلگەن جاعداي بولىپ تاريحتا قالدى. ءتىپتى گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا دا ەنگەن ەكەن. «مىڭعا جۋىق جاپون سولداتى ۇلى بريتانيانىڭ كورولدىك اسكەري-تەڭىز فلوتىنىڭ شابۋىلىنا توتەپ بەرىپ جاتىپ مىڭداعان قولتىراۋىننىڭ اۋزىنا بارىپ ءتۇستى. ۋلى شاياندار مەن تروپيكالىق ماسالار ولاردىڭ جاعدايىن قيىنداتا تۇسكەن» دەپ جازىلعان گيننەس كىتابىندا.
اعىلشىن اسكەرى قاتارىندا بولعان ناتۋراليست بريۋس رايت بىلاي دەيدى: «بۇل ءتۇن قايسىبىر جاۋىنگەر سەزىنبەگەن قيىندىقتى تۋدىردى. قولتىراۋىنداردىڭ ارانىندا اۋىرسىنىپ ايعايلاعان جاپوندىقتاردىڭ سيپاتى توزاققا ۇقساپ كەتتى. مۇنداي كورىنىستى جەر بەتىندە ەشكىم دە كورمەگەن شىعار. تاڭعا جۋىق قولتىراۋىننان قالعان ولىكتەردى قۇزعىندار توري باستادى. بۇل ازاپتان امان قالعان 20 عانا ادام تابىلدى».
جوتالى قولتىراۋىندار قازىرگە دەيىن ەڭ قاۋىپتى جىرتقىش بولىپ سانالادى. اۋستراليا جاعالاۋلارىندا ءدال وسى قولتىراۋىننىڭ شابۋىلىنان كوپ ادام قازا تابۋدا. قولتىراۋىننىڭ ادام ءولتىرۋ فاكتىسى اكۋلالاردىڭ ادام بالاسىن ءولتىرۋ فاكتىسىنەن دە كوپ ەكەنىن ايتادى ماماندار. ۇلكەن قولتىراۋىندار قاتتى تىستەيدى ەكەن، تىستەۋ قىسىمى - 2500 كەلىگە دەيىن جەتەدى.
دايىنداعان: ارداق قۇلتاي
massaget.kz