مانساپ جولى، اۆياتسياداعى ايەلدەر، وتباسى - سالتانات تومييەۆامەن سۇحبات
استانا. KAZINFORM - سالتانات تومپيەۆا 26 جىل بويى اۆياتسيا يندۋسترياسىندا جۇمىس ىستەپ، سالانىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوسىپ كەلەدى.
ول مانساپ جولىن قاتارداعى مامان رەتىندە باستاپ، قىزمەتتىڭ بارلىق ساتىسىنان ءوتتى. ال تاياۋدا عانا كولىك مينيسترلىگى ازاماتتىق اۆياتسيا كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى لاۋازىمىنا تاعايىندالدى. سالتانات تومپيەۆا Kazinform تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا قازىرگى قوعامداعى ايەلدەردىڭ رولىنە، ولاردىڭ وتباسىلىق ءومىر، ءبىلىم جانە مانساپتى ۇشتاستىرۋ قابىلەتىنە قاتىستى ويىمەن ءبولىستى.
- لاۋازىمدى قىزمەتكە تاعايىندالۋىڭىزبەن قۇتتىقتايمىن! الدىمەن ازاماتتىق اۆياتسياعا قالاي كەلگەنىڭىز جايلى ايتىپ بەرسەڭىز.. .
- بارلىعى سوناۋ 1991 -جىلى باستالدى. ول كەزدە 14 جاستا ەدىم. اعىلشىن تىلىنەن قالالىق كونكۋرستا ىرىكتەۋدەن ءوتىپ، جەڭىمپازدارمەن بىرگە كاناداعا اتتاندىم. ول ۋاقىتتا شەتەلگە شىعۋ وتە سيرەك كەزدەسەتىن جايت بولاتىن. سودان بولار، وزگە ەلگە العاش رەت ۇزاق ساپارلاۋىم مول اسەر قالدىردى. شىندىعىندا دا جول تىم ۇزاق ەدى. الدىمەن تۋعان قالام بالقاشتان جەزقازعانعا، ودان كەيىن ماسكەۋگە ۇشتىق، ارى قاراي مۇحيت ۇستىمەن 10 ساعات مونرەالعا ساپارلادىق. تاڭدانىس پەن ەرەكشە كوڭىل كۇيمەن قاتار كوكەيىمدە «قازاقستاننان كاناداعا جەتۋ نەلىكتەن سونشالىقتى قيىن؟ نەگە تىكەلەي رەيس جوق؟» دەگەن ساۋالدار تۇردى.
ءدال وسى جايت 1998 -جىلى ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەننەن كەيىن ازاماتتىق اۆياتسيا كوميتەتىنە الىپ كەلدى. ول كەزدە مەكەمە كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا مينيسترلىگىنىڭ اۋە كەڭىستىگىن پايدالانۋ جانە ازاماتتىق اۆياتسيا قىزمەتى جونىندەگى كوميتەت دەپ اتالاتىن. استاناعا كەلگەننەن كەيىن مينيسترلىكتىڭ كادر بولىمىنە جۇمىسقا تۇردىم. مىندەتىمە زاڭنامالىق وزگەرىستەرمەن، حالىقارالىق كەلىسىمشارتتارمەن جانە وزگە دە سونداي ماسەلەلەرمەن اينالىسۋ كىردى.
- جەكە مالىمەتتەرىڭىزگە قاراساق، 2000-2012 -جىلدارى ارالىعىندا ءتۇرلى باسقارمالاردىڭ باس ساراپشى لاۋازىمىندا بولعان ەكەنسىز. لاۋازىم جولىندا جوعارىلاۋىمىز جىلدام بولدى دەۋگە كەلمەيتىن سياقتى.. .
- وتە دۇرىس ايتاسىز. كوميتەتتەگى العاشقى 14 جىلدىق قىزمەتىمدە بارلىق دەرلىك باسقارمادا جۇمىس ىستەپ شىقتىم. جەتەكشى ماماننان باستاپ، باس مامان، باس ساراپشى قىزمەتتەرىنەن ءوتتىم. جۇمىسىما نورماتيۆتىك- قۇقىقتىق ماسەلەلەر، سالا ستاتيستيكاسى، اكىمشىلىك- قۇقىقتىق قىزمەت، اۋەجايلاردىڭ قىزمەتىن رەتتەۋ، اۆياتسيالىق نارىقتى قالىپتاستىرۋ، ىشكى جانە حالىقارالىق اۋە تاسىمالىن جاقسارتۋ، سونداي-اق وزگە ەلدەردىڭ اۆياتسيالىق بيلىگىمەن، ازاماتتىق اۆياتسيا سالاسىنداعى حالىقارالىق ۇيىمدارمەن ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرى كىردى.
ايتپاقشى، سول ۋاقىتتا ءبىز «Air Astana» كومپانياسىنىڭ ءبىرىنشى تىكەلەي حالىقارالىق رەيستەرىن ورناتۋ جانە قازاقستاندىق اۆياتاسىمالداۋشىنىڭ ۇلتتىق حالىقارالىق ماقساتتاعى اۆياتاسىمالداۋشى رەتىندەگى پوزيتسياسىن بەكىتۋ سىندى جاھاندىق ماسەلەلەردى شەشتىك.
جۇمىس وتە قىزىقتى بولدى. حالىقارالىق رەيستەر اشۋ ءۇشىن كەلىسىمشارتتىق- قۇقىقتىق نەگىزدى جاڭادان دايىندادىق، قازاقستان مەن ەۋروايماق ەلدەرىمەن اۋە قاتىناسى تۋرالى العاشقى ەكىجاقتى كەلىسىمدى ازىرلەدىك. سونىمەن قاتار جاڭا ەلوردامىز استاناعا العاشقى رەيستەردى اشۋ ءۇشىن شەتەلدىك اۋە كومپانيالارىن تارتتىق.
2012 -جىلى مەنى ءبىرىنشى رەت باسشىلىق لاۋازىمعا تاعايىندادى. باسقارما باسشىسى لاۋازىمىندا 7 جىل جۇمىس ىستەدىم. جاۋاپكەرشىلىگىمە اۋە تاسىمالىنىڭ بارلىق ءتۇرى كىردى. اۆياتسيالىق ينسپەكتور بولىپ تا تاجىريبە جيناقتادىم. اۋەجايلارداعى تاسىمالدىڭ بارلىق قىزمەتىنە ينسپەكتسيا جاسادىق.
2019-جىلى، ياعني كوميتەتتە جۇمىس ىستەگەنىمە 21 جىل وتكەننەن كەيىن ۆەدومستۆو ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى لاۋازىمىنا تاعايىندادى. بۇل جەردەگى جۇمىس ودان ارى دا قارقىندى ءارى ماڭىزدى بولا ءتۇستى. بۇكىل الەم پاندەميانى باستان كەشىرىپ، بارلىق جولاۋشىلار رەيسىن توقتاتۋعا تۋرا كەلگەنىمىزدى ەسكە تۇسىرسەك تە جەتكىلىكتى. دەگەنمەن، قاتاڭ لوكداۋن جاعدايىندا جۇك اۋە تاسىمالىن رەتتەۋدى جالعاستىردىق. ويتكەنى، جۇك جونەلتۋ توقتاعان جوق. 2021 -جىلى ەلىمىزدە قاڭتار وقيعاسى بولدى. سول ۋاقىتتا الماتى اۋەجايىن باسىپ الدى جانە بىزگە شۇعىل ارەكەت ەتىپ، اۋە كەمەلەرىن باسقا باعىتتارعا جىبەرۋگە تۋرا كەلدى. ودان كەيىن الەمدە جاڭا گەوساياسي احۋال تۋىندادى. قاۋىپتى، جابىق ايماقتاردى اينالىپ ءوتۋ ءۇشىن جاڭا باعدارلار ازىرلەۋمەن اينالىستىق.
قازىر مۇنىڭ ەڭ كۇردەلى كەزەڭ بولعاندىعىن ايتا الاتىن سياقتىمىن. ويتكەنى، اۋە تاسىمالىنىڭ بارلىق نارىعىن ءىس جۇزىندە قايتادان باستاۋىمىزعا تۋرا كەلدى. جانە دە مۇنداي جاعداي بۇكىل الەمدە ورىن الدى. وسى ورايدا قازاقستاننىڭ اۋە تاسىمالى نارىعى بارىنشا جىلدام قالپىنا كەلگەندىگىن اتاپ وتكەن ورىندى. ءتىپتى، مەملەكەتتىك سۋبسيدياسىز جانە اۋە كاسىپورىندارى بانكروتقا ۇشىراماي- اق جىلدام دامي باستادى. سول ۋاقىتتا ت م د- نىڭ كوپتەگەن ەلىندە، ەۋروپادا جانە وزگە دە وڭىرلەردە اۆياتسيانى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك سۋبسيديا بەرىلدى جانە ولاردىڭ كوپشىلىگى پاندەميادان كەيىن ەندى عانا قالپىنا كەلە باستادى.
2022 -جىلدان باستاپ ازاماتتىق اۆياتسيا كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ تاعايىندالعانعا دەيىن قازاقستاننىڭ اۆياتسيالىق اكىمشىلىگى باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى لاۋازىمىندا قىزمەت ەتتىم. بۇل كوميتەتكە باعىنىشتى ۇيىم سانالادى ءارى باقىلاۋ- قاداعالاۋ قىزمەتىن اتقارادى جانە ب ۇ ۇ حالىقارالىق ازاماتتىق اۆياتسيا ۇيىمىنىڭ جوعارى باعاسىنا يە.
- «اۆياتسيا - ايەلدەر اينالىساتىن ءىس ەمەس» دەگەن تاپتاۋرىن پىكىرمەن بەتپە- بەت كەلگەن كەزىڭىز بولدى ما؟ مۇنداي جايت بولسا، ونى قالاي جەڭە الدىڭىز؟
- ءيا، مۇنداي تاپتاۋرىن پىكىردىڭ بار ەكەنى جاسىرىن ەمەس. الايدا، بۇل سالادان بەيحابار، ازاماتتىق اۆياتسيانى تەك ۇشقىش ەر ادامدار رەتىندە ەلەستەتىن ادامداردىڭ پىكىرى عانا. جالپى، سالادا ايەلدەرگە ۇلكەن قۇرمەتپەن قارايدى. ايتپاقشى، وتاندىق ازاماتتىق اۆياتسيادا جۇمىس ىستەيتىن ايەلدەر از ەمەس. ماسەلەن، سالادا 28 ۇشقىش ايەل، 46 ديسپەتچەر، 7 ينجەنەر جۇمىس ىستەيدى. ايتالىق، اۆياتسيالىق اكىمشىلىكتەگى لاۋازىمدى قىزمەتتەردىڭ 36 پايىزىن ايەلدەر يەلەنسە، ازاماتتىق اۆياتسيا كوميتەتىندەگى 16 باسشىلىق قىزمەتتىڭ 5 ەۋىندە ايەلدەر وتىر. بۇل جاقسى كورسەتكىش. دەگەنمەن، مۇنان دا جوعارى بولا الار ەدى. ەندى ناقتى ساۋالىڭىزعا ورالار بولساق، ايەلدەر وسى تاپتاۋرىن پىكىر سالدارىنان اۆياتسياعا كوپ كەلە بەرمەيتىن شىعار.. .
- ءيا، مۇنىڭىز دا ءجون بولار. ال ءسىزدىڭ كوميتەت ءتوراعاسى لاۋازىمىنا تاعايىندالۋىڭىز قىز- كەلىنشەكتەردىڭ اۆياتسيالىق جانە وزگە دە سالالارعا بارۋعا سەنىمدىلىگىن ارتتىرا تۇسەدى دەپ ويلامايسىز با؟
- قازاقستاندا ايەلدەردىڭ دە، ەرلەردىڭ دە ىشىندە ءوز سالاسىنىڭ مىقتى ماماندارى وتە كوپ. ادام جۇمىسقا دەگەن سەنىمدىلىك پەن كاسىبيلىكتى ەڭ الدىمەن قاجىرلى ەڭبەگىمەن، وزىنە دەگەن تالاپشىلدىعىمەن جانە ىسىنە بەرىلگەندىگىمەن الاتىندىعىنا سەنىمدىمىن. مەنىڭ ۇلگىم قازاقستان ايەلدەرى ءۇشىن كورسەتكىش بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىن. ءوز سالاڭدا تومەن لاۋازىمنان باستاپ كۇش- جىگەردىڭ، قاجىرلى ەڭبەكتىڭ جانە ءوز- ءوزىڭدى دامىتۋدىڭ ارقاسىندا شىڭدارعا شىعۋعا بولادى.
- ۇنەمى ءبىلىمدى جەتىلدىرىپ وتىرۋ قاجەتتىگىن ايتىپ قالدىڭىز. ال ءوزىڭىز قوسىمشا ءبىلىم الۋعا، بىلىكتىلىگىڭىزدى شىڭداۋعا ۋاقىت تاباسىز با؟
- ءيا، ارينە. وقۋعا، جاڭا داعدىلاردى دامىتۋعا ۇنەمى ۇمتىلامىن. ارىپتەستەرىممەن بىرگە حالىقارالىق ازاماتتىق اۆياتسيا كوميتەتىنىڭ باعدارلامالارىن قوسا العاندا قىزمەتتىڭ ءتۇرلى باعىتتارى بويىنشا ۇنەمى وقۋدان ءوتىپ تۇرامىز. بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋعا قاتىستى كوپتەگەن سەرتيفيكاتىم بار. جاڭا بىلىممەن الىنعان جان- جاقتى داعدى حالىقارالىق بايلانىستار ورناتۋ تۇرعىسىندا وتە ماڭىزدى. 2018-2020 -جىلدارى تۋلۋزا بيزنەس مەكتەبىندە ءبىلىمىمدى شىڭدادىم. جۇمىستان قول ۇزبەي Part time باعدارلاماسى بويىنشا وقىدىم. ءبىراق، جىلىنا ەكى رەت وقۋ دەمالىسىن الىپ تۇردىم. جۇمىستى وقۋمەن قاتار ۇشتاستىرۋ نەگىزگى قيىندى بولدى. دەگەنمەن، ەڭبەگىم ەش كەتپەدى، وقۋىمدى اياقتاعاننان كەيىن اۆياتسيالىق- عارىش سالاسىنداعى MBA ديپلومىن الىپ شىقتىم.
بىردە گرۋپپالاستارىمنان، ال ولار 12 ەلدىڭ اۆياتسيا سالاسىنداعى بىلىكتىلىگى وتە جوعارى ماماندارى، وتە ۇنامدى پىكىر ەستىم. ولاردىڭ ءارقايسىسى قازاقستاندا ەشقاشان بولماعاندىقتارىن، ءبىراق، ەندىگى ۋاقىتتا قازاقستاندا كوشباسشىلىق قاسيەتى وتە جوعارى، سونىمەن قاتار سۇيىكتى ءارى قامقور انا بولا بىلەتىن مىقتى ايەلدەردىڭ بار ەكەندىگىن انىق بىلەتىندىكتەرىن اتاپ ءوتتى. سويتسەم، ولاردىڭ بارلىعى ءۇزىلىس ۋاقىتىندا مەنىڭ قىزىممەن سويلەسكەن ءساتىمدى قىزىعۋشىلىقپەن ءارى جىلىلىقپەن قاداعالاپ ءجۇرىپتى.
- قارقىندى جۇمىس كەستەسىن، وقۋ مەن وتباسىلىق ءومىردى قالاي ۇيلەستىرىپ ءجۇرسىز؟
مەملەكەتتىك قىزمەت ادالدىق پەن كۇش-جىگەردى تالاپ ەتۋمەن قاتار قول جەتكىزگەن ناتيجەلەر مەن كاسىبي مارتەبەگە دەگەن قاناعاتتانۋشىلىقتى دا بەرەرى ءسوزسىز. دەگەنمەن، اۆياتسياعا، جۇمىسىما دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە قاراماستان مەن ءۇشىن انا رولىنە ادالدىق تانىتۋ بارىنەن دە ماڭىزدى. انا بولعانىم ءۇشىن باقىتتىمىن.
ەش ۋاقىتتا مانساپتى ارمانداعان ەمەسپىن، ۇنەمى كوپبالالى انا بولعىم كەلەتىن. تاعدىردىڭ جازۋى باسقاشا بولدى - مانساپ پەن ءبىر بالا. جۇمىس پەن وتباسىن قالاي قيىستىرامىن؟ بوس ۋاقىتىمنىڭ ءبارىن قىزىما، ونىڭ قىزىعۋشىلىعىنا ارنايمىن. قازىر ول 14 جاستا جانە ءبىز انا مەن قىزدان گورى قۇربىلار سياقتىمىز. دەگەنمەن، ارينە جۇمىسقا دەگەن قارىم-قاتىناسىم، تىعىز جۇمىس كەستەسى وعان دا اسەر ەتپەي قويمايدى. ول ەركىن ءوسىپ كەلەدى. ەش ۋاقىتتا وعان ءوز پىكىرىمدى تاڭعان ەمەس. قايتا كەرىسىنشە، ونىمەن ۇلكەن ادامدارشا كەڭەسىپ، تىڭدايمىن، ونىڭ بارلىق قىزىعۋشىلىعىنا قولداۋ كورسەتەمىن. ەگەر جاۋاپكەرشىلىگى مول، ەركىن بالا تاربيەلەگىڭىز كەلسە، وندا بالاڭىزدى جاقسى كورىڭىز، وعان سەنىڭىز. بالاعا دەربەس شەشىم قابىلداۋعا ءوزىن كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرىڭىز. ارينە، جۇمىستا، ءوزىڭدى ءوزى دامىتۋدا، جەتىستىككە جەتۋ جولىندا ۇلگى كورسەتىڭىز. مىنە، وسىنداي لايفحاك.
- سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
اۆتور
مارلان جيەمباي
