مالايزيا پرەمەر-ءمينيسترى قازاقستانعا نە ءۇشىن كەلە جاتىر
بۇگىن استاناعا مالايزيانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى انۆار يبراگيم كەلەدى. قازاقستان - مالايزيانىڭ ورتالىق ازياداعى نەگىزگى ساۋدا-ەكونوميكالىق سەرىكتەسى، سوندىقتان قوس تاراپ ساپاردىڭ جەمىستى بولۋىن كۇتەدى.
ونىڭ ۇستىنە 2023 -جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ەلدەرىمىز اراسىنداعى تاۋار اينالىمى %30 عا ارتىپ، جىل سايىن كورسەتكىشتەر تۇراقتى تۇردە ءوسىپ كەلەدى. مالايزيا پرەمەرىنىڭ ساپارىندا قانداي ماسەلەلەر كوتەرىلەدى؟ ەكىجاقتى قارىم- قاتىناستىڭ ارتىقشىلىعى قانداي؟ انۆار يبراگيم تۋرالى نە بىلەمىز؟ وسى جانە وزگە سۇراقتاردىڭ جاۋابىن Kazinform ءتىلشىسىنىڭ شولۋىنان وقىڭىز.
مالايزيا تۋرالى قىسقاشا اقپار
مالايزيا وڭتۇستىك- شىعىس ازيادا ورنالاسقان، مالاي تۇبەگىن جانە بورنەو ارالىنىڭ سولتۇستىك بولىگىن الىپ جاتىر. شىعىستا وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىنىڭ سۋلارىمەن، باتىسىندا اندامان تەڭىزىمەن شەكارالاسادى. تۇبەك بولىگىنىڭ سولتۇستىگىندە مالايزيا تايلاندپەن، وڭتۇستىگىندە سينگاپۋرمەن شەكتەسەدى، ودان مالايزيا دجوحور بۇعازى ارقىلى بولىنگەن. بورنەو ارالىندا مالايزيانىڭ ساباح جانە ساراۆاك شتاتتارى يندونەزيا جانە برۋنەيمەن شەكتەسىپ جاتىر. شەكاراسىنىڭ جالپى ۇزىندىعى - 2669 ك م، جاعالاۋ سىزىعىنىڭ ۇزىندىعى - 4675 ك م.
قازاقستان- مالايزيا ديپلوماتيالىق قاتىناسى
ەكىجاقتى ديپلوماتيالىق قاتىناس 1992 -جىلعى 16-ناۋرىزدا ورناتىلدى. الايدا ەلشىلىكتەر اراعا ءتورت جىل سالىپ، 1996 -جىلى ەكى ەلدە دە اشىلعان.
ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق
قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، مەملەكەتتەر اراسىنداعى تاۋار اينالىمى بىلتىر %64 ۇلعايىپ، 246,5 ميلليون دوللارعا جەتكەن. ونىڭ ىشىندە ەكسپورت - 33,1 ميلليون دوللار، يمپورت - 213,4 ميلليون دوللار بولعان. ال 2022 -جىلى بۇل كورسەتكىش، ياعني تاۋار اينالىمى $150,4 ميلليون بولعان ەدى، سونىڭ ىشىندە ەكسپورت - $1,2 ميلليون ، يمپورت - 149,2 ميلليون دوللاردى قۇراعان.
ءبىز ەكسپورتقا شيكى مۇناي، قارا مەتالل بۇيىمدارى، گەودەزيالىق نەمەسە توپوگرافيالىق اسپاپتار مەن قۇرالدار، باسپا سحەمالارى، تەمەكى شيكىزاتى، ترانسفورماتورلار جانە باسقا تاۋارلار شىعارامىز. ال، مالايزيادان پالما مايى، تۇرمىستىق تەحنيكا، تەلەفون اپپاراتتارى، مارگارين، پودشيپنيكتەر جانە باسقا تاۋارلاردى يمپورتتايمىز.
دەگەنمەن ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا ىنتىماقتاستىعىن كەڭەيتۋگە كەدەرگىلەر دە جوق ەمەس. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، ىنتىماقتاستىقتى شەكتەۋشى فاكتور رەتىندە گەوگرافيالىق شالعايلىق پەن ارزان ءارى ىڭعايلى كولىك باعىتتارىنىڭ جوقتىعىن اتاپ وتۋگە بولادى.
كولىك جانە لوگيستيكا
2024 -جىلعى 14-ناۋرىزدان باستاپ مالايزيالىق Air Asia X اۋە كومپانياسى اپتاسىنا 4 رەت كۋالا-لۋمپۋر -الماتى - كۋالا- لۋمپۋر باعىتىندا تىكەلەي رەيستەر اشتى.
ق ر تۋريزم جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، اۋە رەيستەرى ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا- ەكونوميكالىق بايلانىستاردى دامىتۋدا شەشۋشى ءرول اتقارادى. ولار ىسكەرلىك كەلىسسوزدەردى جەڭىلدەتىپ، ساۋدا مەن ينۆەستيتسيانى ىنتالاندىرادى.
پرەمەردىڭ ساپارى
بۇگىن مالايزيا پرەمەر- ءمينيسترى انۆار يبراگيم قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلەدى. مارتەبەلى قوناقتى مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت توقايەۆ قابىلدايدى. تاراپتار ەكى ەل ءۇشىن ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلاپ، وڭىرلىك جانە حالىقارالىق پروبلەمالارعا قاتىستى پىكىر الماسادى.
سونىمەن قاتار، پرەمەردىڭ ساپارى اياسىندا ءبىرقاتار قازاقستاندىق كاسىپورىنداردىڭ وكىلدەرىمەن قازاقستان- مالايزيا ينۆەستيتسيالارى بويىنشا دوڭگەلەك ۇستەل وتەدى دەپ كۇتىلۋدە.
انۆار يبراگيم دەگەن كىم؟
مالايزيا ۇكىمەتى فەدەرالدىق مينيسترلىكتەر مەن پرەمەر- مينيستر دەپارتامەنتىنەن (وعان پورتفەلسىز مينيسترلەر كىرەدى) قۇرالادى. ەلدىڭ كونستيتۋتسياسىنا سايكەس، مينيسترلەر كابينەتىنىڭ مۇشەلەرى پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ اراسىنان تاعايىندالادى. 2022 -جىلدىڭ 24-قاراشاسىنان باستاپ انۆار يبراگيم مالايزيانىڭ پرەمەر- ءمينيسترى قىزمەتىن اتقارىپ كەلەدى.
انۆار يبراگيم 1947 -جىلى 10-تامىزدا بۋكيت مەرتاجام قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ۇيلەنگەن، 6 بالا تاربيەلەپ وتىر. ال، ساياساتقا ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ جۇرگەندە قادام باسادى.
1971 -جىلى ۋنيۆەرسيتەتتى ءبىتىرىپ، «مالايزيا مۇسىلمان جاستارىنىڭ ۇرپاعى» ۇيىمىن باسقاردى. ءۇش جىلدان كەيىن ستۋدەنتتەر كەدەيشىلىككە، اشتىققا جانە شارۋالاردىڭ تابىسىنىڭ تومەندەۋىنە نارازىلىق ءبىلدىردى، ال انۆار يبراگيم وسى نارازىلىق شارالارىن ۇيىمداستىرۋشى رەتىندە تۇتقىندالدى.
1982 -جىلى بىرىككەن مالايزيا ۇلتتىق ۇيىمىنىڭ قاتارىنا قوسىلىپ، 1984 -جىلى ونىڭ جاستار قاناتىن باسقاردى. 1986 -جىلى پارتيا ءتوراعاسى ماحاتحير موحامادتىڭ ورىنباسارى بولدى. ۇكىمەت باسىندا ماحاتحير موحاماد بولعان كەزدە مادەنيەت، جاستار جانە سپورت (1983-1984)، اۋىل شارۋاشىلىعى (1984-1986)، ءبىلىم (1986-1991)، قارجى ءمينيسترى (1991-1998) لاۋازىمدارىن اتقارسا، 1993-1998 -جىلدارى پرەمەر- ءمينيستردىڭ ورىنباسارى بولدى.
انۆار يبراگيم - ساياسي ارەنادا وزىندىك ورنى بار تۇلعا. ول ءۇش رەت سوتتالعانىنا قاراماستان، ادىلدىك ءۇشىن كۇرەسىن توقتاتپادى. 2022 -جىلعى قاراشاداعى سايلاۋدا وپپوزيتسيالىق «ءۇمىت اليانسى» كواليتسياسىنىڭ اتىنان كانديدات بولدى. اتالعان كواليتسيا پارلامەنتتەگى 222 ورىننىڭ 82 ءسىن جەڭىپ الدى. وزگە باسەكەلەس پارتيالار كواليتسيالىق ۇكىمەت جاساقتاي الماعان سوڭ، سول ايدا مالايزيانىڭ جوعارعى كوشباسشىسى ونى جاڭا پرەمەر- مينيستر ەتىپ تاعايىندادى. ۇكىمەت باسشىسى لاۋازىمىمەن قاتار قارجى ءمينيسترى قىزمەتىن دە اتقاردى.
انۆار يبراگيم مەملەكەتتىك شىعىنداردى قىسقارتۋ كەرەك دەگەن يدەيانى ۇنەمى اشىق ايتىپ جۇرەدى، 2022 -جىلعى جەلتوقساندا ميللياردتاعان دوللار تۇراتىن مەملەكەتتىك جوبالاردى قايتا قاراۋدى تاپسىردى.
سونداي- اق، مالايزيالىق پرەمەر ا ق ش دوللارىنا تاۋەلدىلىكتى ازايتۋدى كوزدەپ، قارجى ءمينيسترى بولىپ تۇرعاندا العا تارتقان يدەياسىن - ازيا ۆاليۋتا قورىن قايتا جاڭعىرتۋدى ۇسىندى.
اۆتور
راحيلا تلەۋوۆا
