Made in China: قىتايلىق اۆتووندىرىس الەم نارىعىن جاۋلاي ما
كەيىنگى ەكى جىلدا قازاقستان اۆتونارىعىندا قىتايلىق كولىكتەردىڭ ۇلەسى تىم ارتقانىن بايقاۋ قيىن ەمەس. ەلدە ساتىلعان ءاربىر ءۇشىنشى كولىك قىتايلىق برەندتەرگە تيەسىلى.
بۇل تەندەنتسيا بىزدە عانا ەمەس، الەم نارىعىندا دا قايتالانۋدا. ساپاسى جاعىنان سەنىمسىز سانالعان شىعىستاعى ءاۆتووندىرىستىڭ ىقپالى قالاي ارتىپ جاتىر؟ Kazinform ءتىلشىسى اتالعان تاقىرىپقا تالداۋ جۇرگىزىپ، ساراپشىلاردىڭ ويىن ءبىلدى.
جاڭا اۆتوموبيلدەردىڭ 38 پايىزىن الدى
قازىر قازاقستاندا رەسمي ساتىلىپ جاتقان 15 قىتايلىق اۆتوبرەند بار. تىزبەكتەپ ايتار بولساق، JAC، Jetour، Hongqi, Chery, Changan, Haval, Tank, Exeed, Geely, Zeekr، FAW، Omoda, Jaecoo, GAC جانە Kaiyi. دەگەنمەن بۇل تىزبەك ارتا بەرەتىندەي، ماسەلەن، قاراشانىڭ باسىندا Rox Motor ماركاسى دا قازاقستانعا كەلەتىنىن جاريا ەتتى.
Kolesa.kz مالىمەتىنشە، 2024 -جىلدىڭ العاشقى 6 ايىندا قازاقستاندا 83220 جاڭا اۆتوموبيل يەسىن تاپقان. ونىڭ 32 مىڭعا جۋىعى، ياعني، 38 پايىزى قىتايلىق كولىكتەر ەكەن. ال ەلدەگى ەڭ ءوتىمدى 10 كولىك ماركاسىنىڭ التاۋى شىعىستاعى كورشىمىزگە تيەسىلى. وسى تۇستا بيىل قازاقستاندا ەڭ كوپ ساتىلعان قىتايلىق اۆتوموبيلدەر تىزىمىنە كوز جۇگىرتسەك.
وسى جەردە رەسمي ديلەر ورتالىقتارىنان بولەك، شەتەلدەن كولىك الىپ كەلەتىن جەكە تۇلعالاردىڭ دا بارىن ايتا كەتەيىك. قارجى مينيسترلىگىنىڭ دەرەگىنە سەنسەك، 2024 -جىلدىڭ العاشقى 10 ايىندا شەتەلدەن كەلگەن 143 مىڭ اۆتوموبيل راسىمدەلىپ، 291,4 ميلليارد تەڭگە كەدەندىك باج بەن سالىق تولەنگەن. 143 مىڭ ماشينانىڭ 80 پايىزى جەڭىل اۆتوكولىكتەر ەكەنىن ايتا كەتەيىك.
ءبىراق ۆەدومستۆو ەل اۋماعىنا كىرگىزىلگەن اۆتوكولىكتەر ناقتى قاي مەملەكەتتەردەن كەلگەنىن جىكتەمەگەن ەكەن. ءبىزدىڭ بولجامىمىز بويىنشا، قازىر كولىك ساتاتىن جەكەلەگەن اۆتوسالوندار تىم كوبەيدى. ونداعى ماشينالاردىڭ باسىم بولىگى تىكەلەي قىتاي اۆتونارىعىنان اكەلىنەدى. بۇدان كەيىنگى قاتارعا وڭتۇستىك كورەيا مەن گرۋزيانى قويا الامىز.
ەسكى كولىكتەردىڭ ازايۋىنا سەپتەسۋدە
ەكىنشى تۇستان قىتايلىق اۆتوكولىكتەردىڭ كوبەيۋى ەل اۆتوپاركىنىڭ جاڭارۋىنا سەبەپكەر بولعانىن ايتا كەتەيىك. مىسالى، ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەگىنە جۇگىنسەك، 2024 -جىلدىڭ 1-قىركۇيەگىندە قازاقستاندا تىركەلگەن اۆتوكولىكتەر سانى 5,57 ميلليونعا جەتىپتى. ونىڭ جارتىسىنا جۋىعىنا 20 جىلدان اسىپ كەتكەن. ياعني، 2004 -جىلدان بۇرىن نارىققا شىققان ەسكى كولىكتەردىڭ ۇلەسى تىم كوپ. مىنە، وسى كەمشىلىكتىڭ ورنىن تولتىرۋدا قىتايلىق اۆتوموبيلدەر ايتارلىقتاي ءرول ويناپ تۇرعانىن جاسىرمايمىز.
ءبارى باعاعا بايلانىستى، شىعارىلعانىنا 10 جىلعا جۋىقتاعان، ءتيىمدى سانالاتىن جاپوندىق كولىكتەردى تىزگىندەۋ ءۇشىن جاعدايىنا قاراي 10-12 ميلليون تەڭگە جۇمساۋىڭىز مۇمكىن. ال بۇل قارجىعا قاجەت دەسەڭىز قىتايلىقتار جاڭا كروسسوۆەر ۇسىنا الادى.
قازاقستاندا بيىل ساتىلىپ جاتقان ءاربىر ءۇشىنشى كولىك قىتايلىق ماركا ەكەنىن تانىمال اۆتوكولىك ساراپشىسى ولجاس وقاس تا ءجيى قايتالاپ ءجۇر. دەگەنمەن بۇل تاقىرىپتا سىناۋعا دا، ماقتاۋعا دا تۇرارلىق تۇستار بار.
- كەيىنگى جىلدارى قىتايلىق اۆتوكولىكتەردىڭ نارىققا جاپپاي كىرۋىنە سەبەپ - حالىقتىڭ سۇرانىسىنا ساي ءونىم شىعارۋى. مىسالى، قىتاي كولىكتەرىنىڭ ەلەكترونيكاسى پرەميۋم ساناتقا ۇقسايدى. ءبىراق قىتايلىق كولىككە سەنىمنەن گورى، سكەپسيس باسىم. نەگىزگى ءۇش پروبلەما: ەلەكترونيكا تىم كوپ، ۆارياتور مەن روبوت كۇمان تۋعىزادى. تۋربينالىق قوزعالتقىشتاردىڭ كولەمى كىشكەنتاي. سوندىقتان قىتايدان الساڭ، رەسمي اۆتوموبيل العان ءجون، - دەيدى اۆتوساراپشى.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى قاپتاعان قىتايىق اۆتومودەلدىڭ ىشىندە ۋاقىت وتە كەلە ساۋساقپەن سانارلىعى عانا قالادى. جوعارىدا كەلتىرگەنىمىزدەي، ەلدەگى قىتايلىق اۆتوبرەندتەر سانى 15 كە جەتتى. ءبىراق سونىڭ ءبارى تۇبىندە نارىق تەزىنەن ءوتىپ، ىرىكتەلىپ، باسەكەگە شىداس بەرە العان 2-3 ماركا عانا ورنىندا قالماق.
- ءبىزدىڭ حالىق 1-2 جىل جۇرگەن سوڭ قۇنىن قاتتى جوعالتپايتىن ماشينانى جاقسى كورەدى. قىتايدىڭ جۇرىلگەن كولىگىن ساتىپ الۋ ۇلكەن تاۋەكەلگە بارۋمەن بىردەي. سوندىقتان اسىعىستىق تانىتپاي تەكسەرىلگەن ماركالاردى الۋعا كەڭەس بەرەمىن. قىتاي كولىكتەرى نارىققا ۇزاققا كەلدى. ونىڭ ىشىندە جاپون، كارىس وندىرىسىمەن ناقتى قايسىسى باسەكەلەسە الاتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى، - دەيدى ولجاس وقاس.
ءبىر سوزبەن ايتقاندا، قىتايلىق ماركالاردى ساتىپ الۋ قازىر اسىعىس شەشىم سانالۋى مۇمكىن. نارىقتى كەمى 2-3 جىل باقىلاپ، ناقتى قاي اۆتوموبيل تۇرلەرى باسەكەلەستىككە قابىلەتتى ءارى بولاشاعىنا سەنىممەن قاراۋعا بولاتىنىن بىلگەن ءجون. الايدا ەسكىدەن شارشاپ، جاڭا كولىك الۋعا اسىققان جۇرتشىلىق ۋاقىت وزدىرعىسى كەلمەيتىندەي كورىنەدى.
ا ق ش پەن ەۋروپا قارسى ۇستانىمدا
جالپى، قىتايلىق ءاۆتووندىرىستىڭ ىلگەرىلەۋى ا ق ش پەن ەۋروپا بيلىگىنە اسا ۇناپ وتىرعان جوق. اۋەلدە ساپا جاعىنا ءمىن تاعىپ، تۇتىنۋشىلاردىڭ كوڭىلىن اينىتقىسى كەلدى. كەيىن قىتاي بيلىگىنىڭ ءوز اۆتووندىرۋشىلەرىنە سۋبسيديا بەرىپ، باعانى قولدان تومەندەتكەنىن ايىپتادى. ءبىراق سۇرانىس ازايمادى. اقىرى اتالعان ەلدەر رەسمي شەكتەۋلەر ارقىلى توسقاۋىل قويۋعا ۇمتىلۋدا. بيىل مامىردا ا ق ش باسشىسى دجو بايدەن قىتايدان كەلەتىن ءبىرقاتار تاۋار ءۇشىن سۇرالاتىن باج سالىعى وزگەرەتىنىن حابارلاعان بولاتىن. نەگىزگى ءوسىم ەلەكتروموبيلدەرگە اسەر ەتتى، سەبەبى تاريف 25 تەن 102 پايىزعا وسكەن. وسىلايشا، ەل بيلىگى قىتاي كومپانيالارىنا جەرگىلىكتى نارىقتا زاڭدى تۇردە ساۋدا جاساۋعا تىيىم سالدى دەسە بولعانداي.
ا ق ش پرەزيدەنتى كەدەن ساياساتىنداعى بۇل شەشىمدى امەريكالىق اۆتووندىرۋشىلەردى ادىلەتسىز باسەكەدەن قورعاۋ ءۇشىن جاساعانىن ءتۇسىندىردى. قىتايدىڭ ارزان ەلەكتروموبيلدەرىنىڭ ەلدە تارالۋى بۇكىل سالاعا قاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن - جالپى ەكونوميكاعا، اسىرەسە زاۋىت جۇمىسشىلارىنا.
الايدا ساراپشىلار قىتاي ۇقساس شارالار ەنگىزەدى جانە بۇل امەريكا ەكونوميكاسىنا كەرى اسەر ەتەدى دەپ قاۋىپتەنەدى. قىتاي نارىعىندا امەريكالىق اۆتووندىرۋشىلەر دە بار، مىسالى، Chevrolet جانە Cadillac, ال Buick ءۇشىن قىتاي باستى نارىققا اينالدى. بۇعان قوسا ا ق ش ليتيي- يوندى اككۋمۋلياتورعا باج سالىعىن 7,5-تەن 25 پايىزعا ءوسىردى.
ا ق ش- تىڭ نەگىزگى United Auto Workers كاسىپوداعى بايدەندى قولداعان. ال BMW جانە Stellantis سياقتى ءبىرقاتار كومپانيا باسشىلارى مۇنداي تاجىريبە ادال باسەكەلەستىك پەن ەركىن نارىققا اكەلمەيدى دەپ مالىمدەگەن.
ءدال وسى تاجىريبەنى كانادا مەن ەۋروپا ەلدەرى دە جالعاستىرا كەتتى. العاشقىسى قىتايلىق ەلەكتروموبيلدەرگە 100 پايىز سالىق بەلگىلەسە، كەلەسىسى ەۋروپالىق برەندتەرگە سالىقتى ازايتىپ، قىتايلىقتارعا كوبەيتىپ وتىردى. دەگەنمەن كوپ ۇزاماي Geely 19.3% BYD 17% ونىمدەرىنە جەڭىلدىك جاسادى.
قازىر ءتىپتى الەمگە تانىمال اۆتوبرەند باسشىلارىنىڭ ءوزى قىتايلىقتاردىڭ قارقىنىنان سەسكەنە باستادى. مىسالى، بيىل قىركۇيەكتە Wall Street Journal باسىلىمى حابارلاعانداي، جەرگىلىكتى اۆتوونەركاسىپتىڭ دامۋ دەڭگەيىنە الاڭداعان توپ- مەنەدجەرلەر قىتاي وندىرۋشىلەرى ەۋروپا مەن امەريكادان وزىپ كەتكەنىن مويىنداعان. باسىلىم دەرەككوزى Ford باسشىلارى قىتايعا امەريكالىق كونسەرن مەن Changan اراسىنداعى بىرلەسكەن كاسىپورىن شارۋاسىمەن بارعانىن مالىمدەدى. ساپار بارىسىندا سەرىكتەستىڭ تەست- درايۆتان وتكەن جاڭا مودەلىنەن قوناقتار ەرەكشە اسەر العان. Ford باسشىسى دجيم فارليدىڭ ايتۋىنشا، قىتايداعى جاعداي 1980 -جىلدارداعى جاپون اۆتوموبيل ونەركاسىبىنىڭ قارقىندى دامۋ كەزەڭىن ەسكە تۇسىرەدى، سول كەزدە Toyota, Honda ءتارىزدى كومپانيالار بەدەلدى برەندتەرگە اينالعان ەدى.
وسىدان ساباق العانداي Ford كومپانياسى 2027 -جىلى نارىققا ارزان ەلەكتروكار ۇسىنۋدى جوسپارلاپ وتىر ەكەن. كونتسەرن باسقا وندىرۋشىلەر سياقتى تولىق ەلەكترلى كولىك وندىرىسىنە كوشۋدەن باس تارتىپ، ىشتەن جاناتىن قوزعالتقىش پەن گيبريد قۇرىلىمىن شىعارۋدى جالعاستىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.
ءدال سول كەزەڭدە Reuters جانە Bloomberg جاھانعا تانىمال نەمىس ماركاسى Volkswagen قىتايداعى ءبىر زاۋىتىن جابۋى مۇمكىن ەكەنىن جازدى. جىلىنا 360 مىڭ كولىك قۇراستىرعانىمەن، سۇرانىس وتە از. كومپانيا وسىعان ۇقساس جاعدايدى ەۋروپادا دا باستان كەشىرىپ جاتىر، ساراپشىلار سەبەپ رەتىندە ەلەكتروموبيلگە سۇرانىستىڭ تومەندەۋىن العا تارتقان.
قارسىلىقتارعا قاراماستان قىتايلىق اۆتوموبيلدەر سانى الەمدە ەسەلەنە بەرەتىنىن ەشكىم جوققا شىعارمايدى. جازدا AlixPartners ساراپشىلارى 2030 -جىلعا قاراي دۇنيەجۇزىندە ساتىلاتىن ءاربىر ءۇشىنشى جاڭا اۆتوموبيل قىتايلىق بولاتىنىن بولجادى.
ساپاسىنا سەنىم ارتا الامىز با؟
ەندى تۇتىنۋشى نازار اۋداراتىن باستى ماسەلەلەر - ساپا مەن تيىمدىلىك جاعىنا ويىسساق. اۆتوكولىك وندىرىسىندە وتكەن عاسىردان بەرى قازاقستاندىقتار مەن الەم جۇرتىنا كوبىنە نەمىس، جاپون ماركالارى جاقسى تانىمال بولعانى بەلگىلى. 2000-2010 -جىلدار ارالىعىندا جاھاندىق نارىققا كورەيالىقتار تولاسسىز اۆتوموبيلدەرىن ۇسىنا باستادى. ءبىر ۇقساس جاعداي - سول كەزەڭدە دە ەل ولاردىڭ ساپاسىنا كۇمان كەلتىرىپ، جاعىمسىز كوزقاراسپەن قاراعان. ءبىراق قازىر ەل نەمىس، جاپون كولىكتەرىنە قالاي سەنىم كورسەتسە، وڭتۇستىك كورەيا وندىرىسىنە دە سولاي سەنىم ارتادى. ياعني، تاعى ون جىلدان كەيىن جۇرتشىلىق قىتايلىق كولىكتەردى دە جىلى قابىلداۋى مۇمكىن.
ءسوزىمىز دايەكسىز بولماسىن، قىركۇيەكتە تانىمال J. D. Power اگەنتتىگى قىتاي نارىعىنداعى جاڭا اۆتوموبيلدەردىڭ ساپا رەيتينگىن جاريالادى. ساراپشىلار كەيىنگى ەكى جىلدا جەرگىلىكتى اۆتووندىرۋشىلەر شىعارعان كولىكتەردە اقاۋ سانى بىرتىندەپ ازايىپ كەلە جاتىر دەگەن قورىتىندى جاسادى. تىزىمدە Chery, Geely جانە GAC Trumpchi ۇشتىگى العا شىقتى. جانە دە باسىلىم ساپانى جاقسارتۋ ماقساتىنداعى جۇمىستارعا قىتايلىق برەندتەر ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ جاتقانىنا زەر سالعان.
ال «قازاقستان اۆتوموبيل وداعىنا» كىرەتىن «قازاقستان يمپورتتاۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ» مەملەكەتتىك رەتتەۋ جونىندەگى ديرەكتورى ادىلبەك ورىنبايەۆتىڭ سوزىنشە، قىتايلىق اۆتووندىرۋشىلەر قازىر اۆتوموبيلدەرگە ساپالى ماتەريالدار قولدانىپ باستاۋدا، بۇل قارقىنمەن كەلەشەكتە باعاسى كوتەرىلۋى مۇمكىن.
- قازىر قىتايلىق اۆتووندىرۋشىلەر كولىكتەرىنىڭ ساپاسىن، سونىڭ ىشىندە يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيانى، جوعارى ساپالى ماتەريالداردى قولدانۋ بويىنشا جاقسى قادامدار جاساۋدا. ساپانىڭ ارتۋى كەلەشەكتە ءونىم قۇنىنىڭ وسۋىنە اكەلەدى.
قىتاي ەلەكترلى كولىكتەرگە (EV) جانە اۆتونومدى تەحنولوگيالارعا كوپ ينۆەستيتسيا سالىپ جاتىر. جاقسارتىلعان اككۋمۋلياتورلار، جۇرگىزۋشىگە كومەك كورسەتۋ جۇيەلەرى (ADAS) جانە مەنشىكتى ەلەكتر كولىك پلاتفورمالارى سياقتى جاڭا ازىرلەمەلەر قىتايلىق اۆتوكولىكتەردىڭ قۇنىن كوتەرۋى مۇمكىن. دەگەنمەن اۆتووندىرىستەگى باسەكەلەستىك تۇتىنۋشىلاردىڭ سۇرانىسىنا سايكەس قالىپتاسادى، بۇل تۇرعىدا قىتايلىقتار باعا مەن ساپا اراسىنداعى تەڭدىكتى ساقتاي الادى دەپ ويلايمىز، - دەدى ول.
سونداي-اق ساراپشىدان قىتايلىق كولىكتەردىڭ كەلەشەكتەگى باسەكەگە قابىلەتتىلىگى جونىندە سۇراعان ەدىك. ورىنبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، ولار تۇتىنۋشىلاردىڭ سەنىمىن يەلەنۋدى جالعاستىرا بەرەدى.
- قىتايدا جاسالعان اۆتوموبيلدەردىڭ سەنىمدىلىگىن باعالاۋ بىرنەشە فاكتورلارعا بايلانىستى. بىرىنشىدەن، ەلىمىزگە رەسمي تۇردە اكەلىنگەن بارلىق اۆتوموبيلدەر، سونىڭ ىشىندە قىتايلىق كولىكتەر دە قاجەتتى تەكسەرۋلەردەن ءوتىپ، قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتىن الادى. بۇل ولاردىڭ قازاقستان اۋماعىندا پايدالانىلاتىن كولىك قۇرالدارىنا قويىلاتىن تالاپتارعا جانە تەحنيكالىق رەگلامەنتكە سايكەستىگىن قامتاماسىز ەتەدى. ەگەر باعالاۋدان وتپەسە نەمەسە دۇرىس جۇرگىزىلمەسە، وندا زاڭناما بويىنشا مۇنداي اۆتوموبيلدەردى قازاقستاندا قولدانىسقا ەنگىزۋگە بولمايدى.
ەكىنشىدەن، كەيىنگى جىلدارى كوپتەگەن قىتايلىق اۆتووندىرۋشىلەر ءوز ونىمدەرىنىڭ ساپاسىن ەداۋىر جاقسارتتى، قىتايلىق تاۋارلارعا قاتىستى ستەرەوتيپتەر اقىرىنداپ جويىلۋدا. شىعىستاعى كورشىمىز عىلىمي- زەرتتەۋ جانە تاجىريبەلىك- كونسترۋكتورلىق جۇمىستارعا كوپ قاراجات جۇمساپ كەلەدى. الەمدەگى جەتەكشى كومپانيالارمەن ىنتىماقتاسقان، جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدە بەلسەندى. مەنىڭ ويىمشا، قىتايلىق اۆتوموبيلدەرگە سەنىم ارتىپ كەلەدى، كەلەشەكتە دە الەمدىك اۆتونارىقتا باسەكەگە تۇسە بەرەدى، - دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن.
اۆتور
ماديار تولەۋوۆ
