ەلدەرىمىزدىڭ دوستىعىن قازاقستاندا تۇراتىن جانە ەلگە كوشكەن نەمىستەر قولدايدى - انكە رەلينگەر

استانا. KAZINFORM - گەرمانيا بۋندەسراتىنىڭ پرەزيدەنتى انكە رەلينگەر Kazinform اگەنتتىگى تىلشىسىنە بەرگەن ەكسكليۋزيۆ سۇحباتىندا ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋ، ورتالىق ازياداعى رەفورمالار مەن «جاسىل» ەنەرگەتيكانى دامىتۋدى قولداۋعا باعىتتالعان ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستىڭ جاڭا كەزەڭىنىڭ باستالۋى نەنى بىلدىرەتىنىن ايتتى.

- تاياۋ جىلدارى قازاقستان مەن گەرمانيا ىنتىماقتاستىعىن دامىتۋ ءۇشىن قانداي باسىمدىقتاردى اتاپ وتەر ەدىڭىز؟

- قازاقستان - گەرمانيانىڭ ورتالىق ازياداعى باستى سەرىكتەسى. ەلدەرىمىزدى ىنتىماقتاستىقتىڭ ۇزاق جىلعى ىنتىماقتاستىعى بايلانىستىرادى. الايدا، گەرمانيا بۋندەستراتى پرەزيدەنتىنىڭ قازاقستانعا سوڭعى ساپارىنان بەرى 22 جىل ءوتىپ كەتتى. ەلدەرىمىز اراسىنداعى قارىم- قاتىناستى نىعايتۋعا سەپتىگىمدى تيگىزەرىمە قۋانىشتىمىن.

قازاقستان مەن گەرمانيا اراسىنداعى دوستىق بايلانىستى كوپ جاعدايدا قازاقستاندا تۇرىپ جاتقان 200 مىڭنان استام ەتنيكالىق نەمىس جانە قازاقستاننان گەرمانياعا قونىس اۋدارعان 800 مىڭنان استام نەمىس قولداپ وتىر. ءبىز مادەني الىس-بەرىس، نەمىس ءتىلىن ىلگەرىلەتۋ، الماتىداعى نەمىس-قازاق ۋنيۆەرسيتەتى مەن ەلدەگى نەمىس سەرىكتەستىك مەكتەپتەرى سىندى مەكەمەلەردىڭ جۇمىسى ارقىلى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا ۇمتىلامىز. مۇنان بولەك، قازاقستانمەن ەكونوميكالىق قارىم- قاتىناستى كەڭەيتۋ دە قاتتى قىزىقتىرادى.

- ورتالىق ازيا - گەوساياسي جانە ەكونوميكالىق ماڭىزى ارتىپ كەلە جاتقان ءوڭىر. گەرمانيا ءوزىنىڭ سىرتقى ساياساتىندا بۇل وڭىرگە قانداي ءرول بەرەدى؟

- گەرمانيانىڭ فەدەرالدى جەر مۇددەسىن بىلدىرەتىن بۋندەسرات پرەزيدەنتى رەتىندە قازاقستاندى وڭىردەگى باستى سەرىكتەس سانايمىن. قازاقستان وڭىردەگى تۇراقتىلىق پەن ساياسي سەنىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. مۇنان بولەك، ول - ورتالىق ازيانىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى جانە دە گەرمانيا ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىك پەن سۋتەگى، سونىمەن قاتار ونەركاسىپ پەن تاۋ-كەن ءوندىرۋ سەكتورى سىندى سالالاردا ىنتىماقتاستىققا دايىن.

گەرمانيا ءۇشىن تۇراقتى ساياسي جانە ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناس، ەڭ الدىمەن ەۋروپا ءۇشىن ماڭىزدى سانالاتىن زاڭ ۇستەمدىگى مەن ىرگەلى قۇندىلىقتاردى قۇرمەتتەۋگە نەگىزدەلەدى. قازاقستان ءولىم جازاسىن جويۋ، كونستيتۋتسيالىق سوت قۇرۋ جانە جەمقورلىقپەن كۇرەس بويىنشا شارالار سىندى رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋدا وڭ ىلگەرىلەۋشىلىكتى پاش ەتىپ وتىر.

- قازاقستان «جاسىل» ەنەرگەتيكانى بەلسەندى دامىتىپ كەلەدى. نەمىس بيزنەسى ءۇشىن سۋتەگى مەن جاڭاراتىن ەنەرگيا كوزدەرى سالالارىنداعى ەلدىڭ الەۋەتى قانشالىقتى تارتىمدى؟

- سۋتەگى مەن جاڭاراتىن ەنەرگيا كوزدەرى - بولاشاعى بار باعىتتار جانە دە كليماتتى قورعاۋدا وتە ماڭىزدى بولۋىمەن قاتار ەكونوميكالىق تۇرعىدا ءتيىمدى دە. قازاقستان مەن ەۋروپا سالاداعى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋدە، اسىرەسە ەۋروپالىق ەنەرگەتيكالىق ساياساتتىڭ قازىرگى ترانسفورماتسياسى جاعدايىندا ايتارلىقتاي الەۋەتكە يە دەپ سانايمىن.

اسىرەسە، سۋتەگى سالاسىندا «Hyrasia One» سياقتى جوبالار قازاقستاننىڭ كليماتتىق بەيتاراپ ەنەرگەتيكالىق بولاشاعى ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى. قازاقستاننىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋى مەن گەرمانيانىڭ تەحنولوگيالىق مۇمكىندىكتەرىنە نەگىزدەلگەن سەرىكتەستىك حالىقارالىق دەڭگەيدە تۇراقتى ەنەرگيامەن جابدىقتاۋدىڭ جاڭا باعدارلارىن قالىپتاستىرۋعا قابىلەتتى. نەمىس كومپانيالارىنىڭ وسى الەۋەتكە دەگەن زور قىزىعۋشىلىعىن قازاقستانعا وسى ساپارىمدا ەرتىپ كەلگەن بيزنەسمەندەر دەلەگاتسياسى دا راستايدى. ءبىز سونداي- اق بيزنەس وكىلدەرىمەن جانە ورتالىق ازيا سىرتقى ساۋدا پالاتاسى سياقتى ۇيىمدارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جاتىرمىز.

- ە و- نىڭ ورتالىق ازيا بويىنشا جاڭا ستراتەگياسىن ەسكەرە وتىرىپ، ەۋروپا مەن ءوڭىر اراسىنداعى كولىك جانە ەنەرگەتيكالىق ءوزارا بايلانىستى نىعايتۋ الەۋەتىنە قانداي باعا بەرەر ەدىڭىز؟

- ە و ورتالىق ازيا بويىنشا جاڭا ستراتەگيا قابىلدادى جانە ءبىز ەۋروپا مەن ءوڭىر اراسىنداعى كولىك پەن ەنەرگەتيكالىق ءوزارا بايلانىستى نىعايتۋ مۇمكىندىكتەرىن زور قىزىعۋشىلىقپەن باقىلاپ وتىرمىز.

ءوزىنىڭ گەوگرافيالىق جاعدايى مەن ەۋروپانىڭ ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدەگى ءرولىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان وسى الەۋەتتى ىسكە اسىرۋداعى نەگىزگى ارىپتەس سانالادى. ەنەرگەتيكالىق ءوزارا ارەكەتتەسۋ وسى تۇرعىدا باسىم باعىتتى بىلدىرەدى. ءبىز بىرلەسىپ دامىتقىمىز كەلەتىن سۋتەگى جوبالارى - مۇنداي بايلانىستاردىڭ ءىس جۇزىندە قالاي جۇزەگە اسىرىلاتىندىعىنىڭ ايقىن مىسالى.

ەنەرگەتيكالىق سەكتوردان باسقا، ساۋدا- ەكونوميكالىق ءوزارا ءىس-قيمىلدى نىعايتۋ ماقساتىندا كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋدىڭ ماڭىزى ارتىپ كەلەدى.

مەنىڭ ساپارىم ديالوگتى نىعايتۋعا جانە ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ جاڭا كەزەڭىن ىنتالاندىرۋعا باعىتتالعان. شىندىعىندا، كوپتەگەن نەمىس كومپانياسى قازاقستاندى، اسىرەسە الەمدەگى گەوساياسي وزگەرىستەر جاعدايىندا تۇراقتى جانە سەنىمدى الاڭ دەپ سانايدى. مۇنداعى باستى ماسەلە - سەنىمدى شارتتاردى تالاپ ەتەتىن ينۆەستيتسيالىق قاۋىپسىزدىك: قۇقىقتىق تۇراقتىلىق، بيلىك تاراپىنان قولداۋ جانە جاۋاپكەرشىلىكتى ناقتى ءبولۋ.

بۇعان دەيىن مەملەكەت باسشىسى گەرمانيا بۋندەسراتىنىڭ پرەزيدەنتى انكە رەلينگەرمەن كەزدەسكەنىن جازعان ەدىك.

اۆتور

مارلان جيەمباي