كۇزگى جالعىزدىق
استانا. قازاقپارات - قالقامان ساريننىڭ «مويىنداۋ» دەگەن جىر جيناعىنان كۇز تۋرالى جيىرما شاقتى ولەڭىن وقىدىم. وندا مىنانداي شۋماقتار بار:
«ەرتىستىڭ جاعاسىنا كۇز جايعاستى،
جەر مۇزداپ تابانىمنىڭ سىزدايدى استى.
ارتىنا قاراي-قاراي جاز دا كەتتى-اۋ،
الىسقا ۇزاتىلعان قىزداي جاقسى».
وسىنداي ادەمى ولەڭدەرىن وقىعاننان كەيىن:
«كوكتەم تۋرالى ولەڭدەرىڭ از. جاز تۋرالى دا جازبايسىڭ. قىستا تۋعان ەكەنسىڭ، ءبىراق قىس تۋرالى دا كوپ جازبايسىڭ. نەلىكتەن كۇز تۋرالى ولەڭدەرىڭ كوپ؟»، دەپ سۇرادىم.
«مەنىڭ جان دۇنيەمە ۇيلەسەتىن مەزگىل - كۇز»، دەدى قالقامان. «كۇزدى كوپ جازدىم، ءالى دە جازاتىن سياقتىمىن. ويتكەنى كۇزدى ساعىنامىن، كۇز كەلگەندە بالاشا قۋانامىن. وسكەمەن مەن التايدىڭ كۇزىن كورگەلى، كۇزگە دەگەن سەزىمىم كۇشەيە ءتۇستى. ەندى وعان ەسىل بويىنداعى ەرتە كۇزدىڭ بوياۋى قوسىلاتىن شىعار. ءتىپتى ءوزىم دە ولەڭدەرىمنىڭ ىشىنەن وزگەشەلىك سەزىنە باستاعاندايمىن».
- مۇمكىن ول كەمەلدەنۋىڭە بايلانىستى بولار؟
- جاسىمىز قىرىق بەسكە كەلدى، شىن مانىندە، ىشتەي كوپ نارسەنى مويىندادىم. ۋاقىتتى، السىزدىكتى، جاستىقتى، ماحابباتتى مويىنداۋ دەپ تەرەڭىرەك جاۋاپ بەرۋگە بولادى. سونىڭ ءبارى بۇگىنگى كوزقاراسىممەن باسقاشا قالىپتاسىپ، بارىنە جاۋاپ بەرۋ كەرەك بولعان سياقتى سەزىمدە ءجۇرمىن. جازدى - جاستىق شاققا، كوكتەمدى - ماحابباتقا تەڭەپ جاتامىز. كۇزدە ويعا، تەرەڭدىككە بويلاپ، جالعىزدىققا بوي الدىرىپ، جان دۇنيەڭدى قاناعاتتاندىراتىن جاقسى دۇنيەلەردى كۇتەسىڭ. ءتىپتى جاقسى ولەڭ جازباعان كۇننىڭ وزىندە جاقسى دۇنيەنى ىزدەپ ءجۇرىپ وقيسىڭ وسى مەزگىلدە. كۇن شىعىستان اتىپ، باتىسقا باتادى، تاۋلىگىنە جيىرما ءتورت ساعات تا ەش وزگەرمەگەنمەن، كۇزدى جان دۇنيەگە كەرەك وزگەشەلىكتەردى ىزدەپ تاباتىن ۋاقىتقا ۇقساتامىن.
- كۇز تۋرالى ولەڭدەرىڭدە ويناقى جولدار دا كەزدەسىپ قالادى عوي:
«وزگەشە سارعىش نۇرىڭ - جاننىڭ كۇيى،
ءوزدى- ءوزى سىبىرلاسار جاڭبىر ءجيى.
بيلەيدى جاپىراقتار جەل سازىمەن،
و، نەتكەن، تانگوعا ۇقساس تاعدىر ءبيى!.. » دەيسىڭ.
جالعىزدىقتى دا كوپ قامتيتىن سياقتىسىڭ. ءبىز بىلەتىن قالقاماننىڭ جان- جاعى توپىرلاعان دوس- جاران، ءان- كۇي سياقتى ەدى. ال سوندا ولەڭدەرىڭە جالعىزدىق ستيحياسى قايدان كەلىپ ءجۇر؟
- كۇز-جالعىزدىق، ەكەۋى ەگىز دۇنيە. كۇزدى تەك مەزگىل دەپ قانا جاقسى كورمەيمىن-اۋ وسى. كۇزگە مەزگىل دەپ قانا قاراسام، جەككورىپ كەتۋىمە سەبەپ تە بار. نەگە دەسەڭىز، كۇزدە مەنىڭ انام قايتىس بولدى. جوق، ولاي ەمەس ەكەنىن دە ءىشىم سەزەدى. كۇزدەگى سەزىم، مۇڭ، ادامنىڭ جان دۇنيەسى ەسەيىپ، ەسەيگەن سايىن ىشكى مۋزىكاسى قاباتتاسادى ەمەس پە. ءبىز ادەتتە جالعىزدىقتى جارسىز، دوسسىز سوقا باس دەپ ەسەپتەيمىز عوي. قۇدايعا شۇكىر، ول جاعىنان باقىتتى اداممىن. وتباسىم جاعىنان دا، دوستارىمنىڭ اراسىندا دا شۇكىر ەتەتىنىم كوپ. جالعىزدىقتى اڭسايتىن سەبەبىم، جالعىزدىق - جالعاندىقتان قۇتقاراتىن سياقتى…
قالقاماننىڭ مىنا سوزدەرىنەن كەيىن «مويىنداۋ» دەپ اتالعان ولەڭ كىتابىن قايتا پاراقتاي باستادىم. مەن اۋدارعان پاراقتار كۇزگى جاپىراقتار سياقتى سۋدىر- سۋدىر ەتەدى. كەنەت جەل تۇرىپ، پاراقتار ودان دا قاتتى سۋدىرلاپ كەتتى. بەينە ءبىر باسقا تاقىرىپتار تۋرالى جازىلعان ولەڭدەر: «ءبىزدى نەگە وقىمايسىڭ؟» دەپ شۋلاسا جونەلگەن سەكىلدى. كۇز كۇندەرىندەي سالقىن قاباق تانىتىپ، مەن دە قىتىمىرلانا ءتۇستىم. سەبەبى جاۋىن-شاشىن كوپ بولعان جىلدارى جاپىراقتار دا كەش تۇسەدى. ءبىراق باسقاسى باسقا، ال كۇزدە ليريكاعا كوپ ورىن بولا بەرمەيدى.
جۇسىپبەك قورعاسبەك
egemen.kz
