كيىكتى قولعا ۇيرەتۋ
استانا. قازاقپارات - تاريحتا العاش جىلقىنى قولعا ۇيرەتكەن قازاق ەندى كيىكتى قولدا وسىرمەك.
سايىن دالانىڭ اقبوكەنىن كورۋگە شەتەلدەن تۋريستەر كەلەدى. ارينە، ولارعا لايىقتى قىزمەت كورسەتىپ، پايدا تابۋ قاجەت-اق. كاسىپكەر ايتۋعان مۇقاشيەۆ سول ءۇشىن سەرىكتەرىمەن بىرگە بۇرىن-سوڭدى قازاق دالاسىندا بولماعان شارۋانى قولعا الدى.
كاسىپكەر ايتۋعان مۇقاشيەۆ كيىكتى قولدا ءوسىرىپ، تۋريست تارتۋدى كوزدەپ وتىر. بۇل كاسىپتى ەكى جىل بۇرىن باستادى. مەملەكەتتەن 400 گەكتار جەر الىپ، 200 قۇرالايدى قولعا الدى. قازىر بەتپاقدالا پوپۋلياتسياسىن ءوسىرىپ وتىر. اتالعان ءتۇردىڭ دەنە تۇرقى ءسال ىرىلەۋ كەلەدى دەيدى كاسىپكەر. سونداي-اق شارۋاشىلىقتا زەرتتەۋ جۇمىستارى قاتار جۇرگىزىلىپ جاتىر.
ايتۋعان مۇقاشيەۆ، كاسىپكەر:
- عىلىمي جۇمىستار قاتارىنان جۇرگىزىلىپ جاتىر. بۇلاردا قانداي اۋرۋلار بولۋى مۇمكىن. ول ءۇي جانۋارلارىنا جۇعا ما، جۇقپاي ما دەگەن سياقتى نەمەسە ءۇي جانۋارلارىنان بۇعان اۋرۋلار جۇعا ما دەگەن سياقتى ماسەلەلەر قاراستىرىلىپ جاتىر. بىزگە نەگىزىنەن كەرەك دۇنيە دە، قازاقستان حالقى ءۇشىن، سول جەردە وتىرعان ادامدار ءۇشىن. ونىڭ ونداي زيانى ءبىر-بىرىنە بولمايتىن بولسا، وندا ونى كوپتەپ ءوسىرىپ باعۋعا بولادى. سەبەبى ءبىزدىڭ بەتپاقدالادا بوس جەر وتە كوپ. ەرتەڭ وعان تۋريستەردى تارتۋعا مۇمكىندىگىمىز بار.
ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، جەر بەتىندەگى اقبوكەننىڭ 98 پروتسەنتى ءبىزدىڭ ەلدى مەكەن ەتەدى. بىلتىر سانى 2 ميلليونعا جۋىقتادى. بۇلاردىڭ ىشىندە ەڭ كوپ تاراعانى - ورال پوپۋلياتسياسى. ولاردىڭ سانى 1 ميلليوننان اسادى. ال بەتپاقدالالىق ءتۇرى 745 مىڭ بولسا، ۇستىرتتەگى كيىك سانى 40 مىڭعا جاقىن. مينيسترلىك تاراپىنان كيىكتى قولعا ۇيرەتۋگە نازار اۋدارىلىپ وتىر.
ەرىك جۇمانوۆ ق ر ە ت ر م ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى كوميتەتى باسقارماسىنىڭ باس ساراپشىسى:
- ارينە، جابايى اڭدى قولعا ۇيرەتۋ دەگەنىمىز ۇلكەن ءبىر ماسەلە. سەبەبى وعان قانشا ۋاقىت كەتەتىنىن ناقتى ەشكىم بىلمەيدى. بيىل تەك ورتالىق قازاقستاندا - ەكىنشى، ال باتىس قازاقستاندا ءبىرىنشى ۇرپاق الۋ جوسپارلانىپ وتىر. قىس مەزگىلىندە قار قالىڭداپ، تەبىندەي المايتىن كەزدەردە ازىق-تۇلىك قورىمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى بار. ۇساق اۋىلشارۋاشىلىعى مالدارىمەن سالىستىرعاندا كيىكتەر ولاردان 15-20 پروتسەنتكە ارتىق جەم-ءشوپ شىعىندايدى.
كاسىپكەر ايتۋعان مۇقاشيەۆتىڭ ايتۋىنشا، كيىكتى قولدا ءوسىرۋدىڭ قيىندىعى جوق. تەك، مەملەكەت تاراپىنان جەتكىلىكتى تۇردە قولداۋ جاسالۋعا ءتيىس. جايىلىم ءبولىپ، سۋ كوزدەرىن كوپتەپ سالۋ قاجەت. كيىك دالادا سۋ بولسا، اۋىلدىڭ ماڭىنا جۋىمايدى. ال تۋعاننان قولعا ۇيرەنگەن جانۋار قورشاۋدى وزدىگىنەن ەشقاشان تاستاپ كەتپەيدى.
ايتۋعان مۇقاشيەۆ، كاسىپكەر:
-كىشكەنتاي كەزىندە ەكى مەترلىك قورشاۋدان شىعا المايدى عوي. ونى تۇسىنگەننەن كەيىن ول ءۇشىن قورشاۋ ءبىر شەكارا، ودان اتتاپ كەتپەيدى.
قازىر شارۋاشىلىقتا جەر اۋماعىن كەڭەيتۋ بويىنشا جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر. ءسويتىپ، كيىك سانىن كوبەيتۋ كوزدەلىپ وتىر. ال كەلەسى جىلدان باستاپ تەرىسىن، ءمۇيىزىن ەكسپورتقا جونەلتۋ جوسپارى بار. سەبەبى، ءۇش جىلعا دەيىن كيىك تولىق جەتىلمەيدى. تاعى ءبىر ايتىپ وتەرلىگى، كيىك ءونىمىن ىشكى نارىقتىڭ كادەسىنە جاراتۋ بويىنشا دا جوسپار بار.
www.24.kz
