ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى: پرەزيدەنت بىلتىر قاي باعىتتارعا نازار اۋداردى
استانا. KAZINFORM - بىلتىر 7-اقپاندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىن وتكىزىپ، ولجاس بەكتەنوۆ تىزگىنىن ۇستاعان قۇرامنىڭ الدىنا 10 مىندەت قويعان بولاتىن. بۇگىنگى ماتەريالدا سول 10 باعىتتىڭ قايسىسىندا العا جىلۋ، قايسىسىندا كەرۋ كەتۋ بار ەكەنىن تالداپ كورەمىز.

پرەزيدەنت 2029-جىلعا قاراي ەكونوميكانىڭ كولەمىن 450 ميلليارد دوللارعا جەتكىزۋدى مەجە ەتىپ بەلگىلەدى. ال وعان قول جەتكىزۋ ءۇشىن ەلدىڭ جالپى ىشكى ءونىمى جىل سايىن كەمىندە 6 پايىزعا ءوسۋى كەرەك ەكەنىن باسا ايتتى. 2024-جىلدىڭ 11 ايىنداعى قورىتىندىعا سۇيەنسەك، جالپى ىشكى ءونىمنىڭ ءوسىمى 4,4 پايىز عانا بولعان. دەمەك، ج ءى و- ءنى جىل سايىن 6 پايىزعا ءوسىرۋ دەگەن تاپسىرما بىلتىر ورىندالعان جوق.
- سونداي-اق ماكروەكونوميكالىق كورسەتكىشتەرمەن قاتار، حالىقتىڭ ناقتى تابىسى دا قارقىندى تۇردە ارتۋى كەرەك، - دەگەن بولاتىن قاسىم-جومارت توقايەۆ.
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، 2024-جىلدىڭ III توقسانىندا قازاقستان حالقىنىڭ ورتا ەسەپپەن جان باسىنا شاققانداعى اتاۋلى اقشالاي تابىسى ايىنا 210840 تەڭگە بولعان. بۇل - 2023-جىلعى III توقسانمەن سالىستىرعاندا 12,3 پايىز جوعارى كورىنەدى. ينفلياتسيانى ەسكەرسەك، حالىقتىڭ اقشالاي تابىسى ناقتى ماندە 3,6 پايىز ارتقان دەگەن ءسوز. 3,6 پايىزدى «قارقىندى تۇردە ارتۋ» دەپ ايتۋ ورىنسىز بولار. دەگەنمەن، از دا بولسا ءوسىم بار.
ءبىرىنشى. بيۋجەت پەن سالىق ساياساتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ
مەملەكەت باسشىسى كەيىنگى بەس جىل ىشىندە بيۋدجەت تاپشىلىعى 11 تريلليون تەڭگەدەن اسىپ كەتكەنىن ايتىپ، ۇكىمەتتىڭ قارجى-ەكونوميكالىق بلوگىنا بيۋدجەتتى ساۋاتتى بولجاۋدى تاپسىرعان.
«2025-2027-جىلدارعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى» زاڭدا بيۋدجەت تاپشىلىعى 10 تريلليون 999 ميلليارد 700 ميلليون تەڭگە دەپ بەلگىلەنگەن. دەمەك، بيىل دا بيۋجەت تاپشىلىعى 11 تريلليون تەڭگە كولەمىندە بولادى دەگەن ءسوز. مۇنى بيۋجەت تاپشىلىعىن بىردەن ازايتپاساق تا، ارى قاراي وسۋىنە جول بەرمەيمىز دەگەن جوسپار دەپ قاراۋعا بولادى.
قارجى مينيسترلىگىنىڭ ۇلتتىق قورداعى تۇسىمدەر جانە ونى پايدالانۋ تۋرالى 2025-جىلدىڭ 1-قاڭتارىنداعى ەسەبىنە سەنسەك، بيۋجەت شىعىندارىنا قوردان 5,6 تريلليون تەڭگە الىنعان. بۇعان قوسا، شىلدە ايىندا ۇلتتىق قوردىڭ 467,4 ميلليارد تەڭگەسىن «قازاتومونەركاسىپ» اكتسياسىنا سالىنعانىن ەسكەرسەك، ءبىر جىلدا «بولاشاقتىڭ قاجىسىنان» 6,1 تريلليون تەڭگەدەي اقشا الىندى دەگەن ءسوز.
پرەزيدەنت سالىق كودەكسىن ازىرلەۋ جۇمىستارىن دا قاتاڭ سىناعان ەدى.
- قازاقستاندا تۇپكى ءمانى وزگەرىپ كەتكەن قوسىلعان قۇن سالىعىنىڭ ءوزىن رەفورمالاۋ قاجەت. ونى 12 پايىزدان 16 پايىزعا دەيىن كوتەرۋ ماسەلەنى شەشپەيدى. بۇل قادام ەلىمىزدىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىنا دا كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن، - دەگەن بولاتىن.
پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ 23-قاڭتاردا ساراپشىلارمەن كەزدەسىپ، سالىق جانە بيۋجەت كودەكستەرىن ازىرلەۋ ماسەلەسىن تالقىلادى. وسى باسقوسۋدا مينيسترلەر كابينەتىنىڭ قارجى-ەكونوميكالىق بلوگى قوسىلعان قۇن سالىعىن 20 پايىزعا دەيىن كوتەرۋدى ۇسىنىپ وتىرعانى ءمالىم بولدى. ونىڭ ۇستىنە، قوسىلعان قۇن سالىعىن تولەيتىن كاسىپكەرلەر مەن كاسىپورىنداردىڭ قاتارىن كوبەيتۋ ءۇشىن جىلدىڭ ەڭ تومەنگى شەكتى 79 ميلليون تەڭگەدەن 15 ميلليون تەڭگەگە دەيىن ءتۇسىرۋ كوزدەلىپ وتىر. قولدانىستاعى بيۋدجەت زاڭىندا بيىلعى سالىق كىرىسى - 15,1 تريلليون تەڭگە، شىعىسى - 25,1 تريلليون دەپ بەلگىلەنگەن. جاڭا سالىق كودەكسى سوڭعى ۇسىنىستار نەگىزىندە قابىلدانسا، بۇل - جىل اياعىنا بيۋجەتكە سالىقتان تاعى 7,5 تريلليون تەڭگە تۇسەدى دەگەن ەسەپ. بۇل ۇلتتىق قوردان 2024-جىلعىداي كوپ قاراجات الماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
بۇل ۇسىنىستى جاقتايتىن ساراپشىلار ەلدەگى ءىرى سالىق تولەۋشىلەردىڭ كوبى قولدانىستاعى سالىق زاڭناماسىنىڭ ساڭىلاۋلارىن پايدالانىپ، ءوز بيزنەسىن بىتىراتىپ، بولشەكتەپ تاستاعانىن العا تارتادى. وسىنىڭ ارقاسىندا ءىرى سالىق تولەمىن اينالىپ ءوتىپ جۇرگەن بولۋى مۇمكىن. ەندەشە شارا بيزنەسىن بىتىراتىپ بولشەكتەۋ ارقىلى ۇلكەن سالىقتان جالتارىپ جۇرگەندەردى تارتىپكە كەلتىرەدى دەگەن ءۇمىت بار.
ەكىنشى. جاڭا ينۆەستيتسيالىق كەزەڭ
قاسىم-جومارت توقايەۆ نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيانىڭ ىشكى جالپى ونىمگە شاققانداعى ۇلەسى ازايىپ بارا جاتقانىنا الاڭدايتىنىن بىلدىرگەن ەدى. رەسمي ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، 2024-جىلى بۇل كورسەتكىش 19 تريلليون 375 ميلليارد تەڭگە بولىپ، 2023-جىلعى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 7,5 پايىز ارتقان. دەي تۇرعانمەن، اتىراۋ (28,1 پايىز)، اقتوبە (13,4 پايىز)، اقمولا (8,9 پايىز)، جامبىل (6,1 پايىز)، ماڭعىستاۋ (4,4 پايىز) جانە ۇلىتاۋ (3,5 پايىز) وبلىستارىندا ينۆەستيتسيا كولەمى ازايا تۇسكەن.
- اكىمدەر ينۆەستيتسيا تارتۋدىڭ ورنىنا ەسكى ادەتكە سالىپ، بيۋجەت قاراجاتىنا سەنىپ وتىرادى، - دەگەن بولاتىن مەملەكەت باسشىسى.
اتالعان وبلىستاردىڭ باسشىلارى وسى ايتىلعان سىننان قورىتىندى شىعارا الماعانىن رەسمي ستاتيستيكانىڭ ءوزى ايتىپ تۇر.
ۇكىمەت پرەزيدەنتتىڭ ۇلتتىق ينفراقۇرىلىم جوسپارىن بەكىتۋ تۋرالى تاپسىرماسىن 2024-جىلعى شىلدەنىڭ اياعىندا ورىنداپ ءبىتىردى.
مەملەكەتتىك باعدارلاما 204 نەگىزگى جوبانى قامتيدى. ونىڭ ىشىندە ەنەرگەتيكا ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا ارنالعان 46 جوبا، كولىك ينفراقۇرىلىمىنا باعىتتالعان 59 جوبا، سۋمەن جابدىقتاۋ جانە سۋ بۇرۋ ينفراقۇرىلىمىنا 89 جوبا، سيفرلىق ينفراقۇرىلىمعا 10 جوبا ازىرلەنگەن.
وسى 204 جوبانى 2029-جىلعا دەيىن ىسكى اسىرىپ شىعۋ ءۇشىن 40,1 تريلليون تەڭگە قاجەت. ۇكىمەت ونىڭ 1 تريلليون تەڭگەسىن رەسپۋبليكالىق بيۋجەتتەن، 500 ميلليارد تەڭگەسىن ۇلتتىق قوردان، 2 تريلليون تەڭگەسىن اكىمدىكتەردىڭ بيۋدجەتىنەن، قالعان 36,6 تريلليون تەڭگەسىن بيۋجەتتەن تىس قاراجاتتان، ياعني ينۆەستورلاردان تارتپاقشى. مۇنداي جوسپاردى قاعاز كوتەرگەنمەن، قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ شىنايى جاعدايى قانشالىقتى كوتەرە الاتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى.
- ەلدەن زاڭسىز شىعارىلعان اكتيۆتەردى قايتارۋ ينۆەستيتسيانىڭ تاعى ءبىر قاينار كوزى بولۋعا ءتيىس، - دەگەن ەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
ايتا كەتسەك، قازاقستانعا قۇنى 1,09 تريلليون تەڭگە اكتيۆتەر قايتارىلىپ، قاراجاتتى قازاقستان ەكونوميكاسىنا قايتا ينۆەستيتسيالاۋ باعىتىندا جالپى سوماسى 30 ميلليارد تەڭگە بولاتىن ينۆەستيتسيالىق جوبالار ىسكە اسىرىلا باستاعانى حابارلاندى.
ءۇشىنشى. مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋ
2024-جىلدىڭ شىلدەسىندە قولدانىستاعى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ تۋرالى زاڭ كۇشىن جويىپ، 2025-جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ جاڭا زاڭ قولدانىسقا ەنگىزىلدى.
جاڭارتىلعان زاڭنىڭ ارقاسىندا كونكۋرس وتكىزۋ مەرزىمى قىسقارتىلدى. ناقتى ايتساق، كونكۋرستاردىڭ قۇجاتتاماسىن تالقىلاۋ 5 جۇمىس كۇنىنەن 2 جۇمىس كۇنىنە دەيىن؛ وتىنىمدەردى قابىلداۋ 15 كۇننەن 5 كۇنگە دەيىن؛ وتىنىمدەردى قاراۋ جانە قورىتىندىلاۋ 10 كۇننەن 3 جۇمىس كۇنگە دەيىن ازايدى.
سونداي-اق قۇرىلىسقا بايلانىستى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ ۇدەرىسىنە قوعامدىق مونيتورينگ ەنگىزىلىپ جاتىر. جۇمىستى ورىنداۋ كەستەلەرى، شارتتاردىڭ ورىندالۋى تۋرالى ەسەپتەر جاريالانىپ وتىرادى دەگەن مەجە بار.
ال ساتىپ الۋ قورىتىندىسىنا شاعىمدانۋدىڭ جاڭا ءتارتىبى تۇسكەن شاعىمداردى ساتىپ الۋدى ۇيىمداستىرۋشىنىڭ ءوزى قاراۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
سونىمەن بىرگە 100 ا ە ك (39,2 مىڭ تەڭگە) دەيىنگى تاۋارلاردى، 500 ا ە ك (1,9 ميلليون تەڭگە) دەيىنگى جۇمىستار مەن قىزمەتتەردى ءبىر كوزدەن الۋ قۇقىعى ەنگىزىلدى. اۋىل اكىمدىكتەرىنە ءبىر كوزدەن ساتىپ الۋدىڭ شەكتى مولشەرى 3 000 ا ە ك- تەن 4 000 ا ە ك- كە (15,7 ميلليون تەڭگە) دەيىن ۇلعايتىلدى.
مەملەكەت باسشىسى ۇلەسكەرلىك قۇرىلىستاعى زاڭسىزدىقتاردى جويۋدى تاپسىرعان. 2024-جىلدىڭ اياعىندا ءماجىلىس دەپۋتاتتارى ۇلەسكەرلىك قۇرىلىستى رەتتەيتىن زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلدادى.
زاڭ جوباسىنىڭ قازىرگى رەداكتسياسىندا ۇلەسكەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ ءۇشىن الدىن الا شارت جاساۋعا، ينۆەستيتسيا مەن برونداۋعا، الدىن الا كەلىسىمشارتتار جاساسۋعا تىيىم سالۋ تەتىكتەرى ناقتىلانعان.
مىسالى، سالىنىپ جاتقان ءۇيدى اكىمدىكتىڭ رۇقساتىنسىز نەمەسە ءبىرىڭعاي وپەراتوردىڭ كەپىلدىگى بولماعان جاعدايدا جارنامالاۋعا، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردەن يپوتەكا راسىمدەۋگە تىيىم سالىنادى.
ال ۇلەسكەرلەردىڭ اقشاسىن زاڭسىز تارتقانى جانە جارناما تاراتقانى ءۇشىن 2000 ا ە ك- كە دەيىن (7,9 ميلليون تەڭگە) ايىپپۇل سالۋ كوزدەلگەن.
ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، ەلىمىزدە ۇلەسكەرلىك قۇرىلىس نەگىزىندە سالىنىپ جاتقان 51 پروبلەمالى نىسان بار.
سونداي-اق مەملەكەت باسشىسى اقشاعا سيفرلىق تەڭگە ارقىلى ەن سالۋ ارقىلى مەملەكەت قاراجاتى قالاي يگەرىلىپ جاتقانىن قاداعالاۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەن بولاتىن. سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى ۇكىمەتپەن، ۇلتتىق بانكپەن بىرگە بۇل جوبانى جول سالاسىنا ماسشتابتاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان. پيلوتتىق جوبا اۆتوموبيل جولى مەن تەمىرجول سالۋعا، اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى مەن مال ساتىپ الۋ سالاسىنا، جەكەلەگەن ايماقتار مەن نىسانداردا سىناقتان ءوتتى.
- مەحانيزم قازىردىڭ وزىندە جۇمىس ىستەي باستادى. العاشقى سيفرلىق تەڭگەلەر جەتكىزۋشىلەر مەن مەردىگەرلەرگە جىبەرىلدى. وسىلايشا، قاراعاندى وبلىسىندا «دوستىق-مويىنتى» تەمىرجولىن سالۋ شەڭبەرىندە 164 ميلليارد تەڭگە، اتىراۋ وبلىسىندا «مۇقىر-كۇلسارى» اۆتوجولىن جوندەۋگە 100 ميلليون سيفرلىق تەڭگە ءبولىندى، - دەپ جازادى اگەنتتىكتىڭ رەسمي سايتى.
ءتورتىنشى. ەكونوميكانى كەشەندى تۇردە ىرىقتاندىرۋ
بىلتىر پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا ەكونوميكانى ىرىقتاندىرۋ (ليبەراليزاتسيا) تۋرالى جارلىق كۇشىنە ەندى.
بۇل قۇجات 2027-جىلعا دەيىن كۆازيمەملەكەتتىك كومپانيا قۇرۋعا موراتوريي ەنگىزدى. قۇزىرلى ورگاندار 2024-جىلعى 31-جەلتوقسانعا دەيىن رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى دەڭگەيدەگى بارلىق مەملەكەتتىك جانە كۆازيمەملەكەتتىك اكتيۆتەرگە ريەۆيزيا جۇرگىزۋگە مىندەتتەلگەن بولاتىن.
وسى جارلىق اياسىندا قۇرىلعان ۇلتتىق جەكەشەلەندىرۋ كەڭسەسى ماۋسىمدا العاشقى وتىرىسىن وتكىزدى.
ىرىقتاندىرۋ شارالارى وتىن-ەنەرگەتيكا كەشەنىن دە قامتيتىن ءتۇرى بار. قازىر قوعام اراسىندا بەنزين مەن ديزەل باعاسىن مەملەكەتتىك رەتتەۋدەن باس تارتۋ ماسەلەسى تالقىلانىپ جاتىر.
ءبىراق تالقىلاۋعا شىعارىلعان قۇجاتتا باعانى مەملەكەتتىك رەتتەۋدەن كەتۋدىڭ ناقتى الگوريتمى كورسەتىلمەگەن.
- ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى باعا بەلگىلەۋدىڭ تۇراقتى مودەلى ساياساتىنا كوشۋدە. ول سۇرانىس پەن ۇسىنىس اراسىنداعى نارىقتىق تەڭگەرىمدى قۇرۋعا، وتىن تاپشىلىعىن جويۋعا، مۇناي وڭدەۋ سالاسىن جاڭعىرتۋدى ىنتالاندىرۋعا، جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا جانە ۇزاق مەرزىمدى ينۆەستيتسيالاردى تارتۋعا باعىتتالعان، - دەگەن مالىمەت قانا بار.
بەسىنشى. ءوندىرىستىڭ دامۋىنا تىڭ سەرپىن بەرۋ
2024-جىلى قۇنى 1,3 تريلليون تەڭگەگە جۋىق 180 ينۆەستيتسيالىق جوبانى ەنگىزۋ جوسپارلانعان بولاتىن.
جىل بويىندا جۇرگىزىلگەن گەولوگيالىق جۇمىستاردىڭ ارقاسىندا 17 كەن ورنى مەملەكەتتىك تىركەۋگە الىندى. ونىڭ ىشىندە التىن، كۇمىس، مىس، مىرىش، تەمىر، قورعاسىن، ۆولفرام، حروم، موليبدەن، مارگانەتس كەنىشتەرى بار.
سونداي-اق بيىل العاش رەت 1 ميلليارد 776,5 ميلليون تەكشە مەتر گاز قورى بار 6 كەن ورنى مەملەكەتتىك ەسەپكە قويىلدى.
«سامۇرىق-قازىنا» قورىنا كىرەتىن جانە باسقا دا ءىرى جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلار قازاقستاندىق وندىرۋشىلەرمەن 765 ميلليارد تەڭگەنىڭ ۇزاقمەرزىمدى شارتتارىن، وفتەيك-كەلىسىمشارتتار جاساستى.
مۇناي-گاز سالاسىندا بارلىق ساتىپ الۋدىڭ 65 پايىزى تەڭىزشيەۆرويل، قاراشىعاناق پەترولەۋم وپەرەيتينگ، NCOC وپەراتورلارىنا تيەسىلى. ولار ساتىپ الاتىن تاۋار مەن قىزمەتتىڭ 75 پايىزىن وتاندىق وندىرۋشىلەردەن العىزۋ جونىندەگى كەلىسسوزدەر ءجۇرىپ جاتىر.
التىنشى. اگروونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋ جانە سۋ رەسۋرستارىن ۇنەمدەپ پايدالانۋ
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ كوكتەمگى ەگىس ناۋقانى مەن كۇزگى جيىن-تەرىنگە جەڭىلدىكپەن بەرىلەتىن نەسيەنى ءۇش جىلدا 1,5 تريلليون تەڭگەگە دەيىن ارتتىرۋ كەرەكتىگىن ايتقان ەدى.
- ينۆەستيتسيالىق جوبالارعا بولىنەتىن جەڭىلدەتىلگەن نەسيەنى 800 ميلليارد تەڭگەگە جەتكىزۋ قاجەت. جەڭىلدىكپەن ليزينگ بەرۋگە جىل سايىن كەمىندە 450 ميلليارد تەڭگە بولىنۋگە ءتيىس. سوندا ءار جىل سايىن اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنىڭ 10 پايىزى جاڭارىپ وتىرادى. بۇل شارالار اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جالپى ءونىمىن 2 ەسە ارتتىرۋعا جول اشادى، - دەگەن بولاتىن.
ال ۇكىمەتتىڭ سالاعا جاساعان جىلدىق قورىتىندىسىندا كوكتەمگى ەگىس ناۋقانى مەن كۇزگى جيىن- تەرىنگە 570 ميلليارد تەڭگە بولىنگەنىن كورۋگە بولادى. 2025-جىلى تاعى 700 ميلليارد تەڭگە ءبولۋ كوزدەلىپ وتىر.
بىلتىرعى وتىرىستا مەملەكەت باسشىسى ءۇش جىل ىشىندە اگروونەركاسىپ سالاسىنداعى وڭدەلگەن ءونىمنىڭ ۇلەسىن 70 پايىزعا جەتكىزۋ تۋرالى مىندەت ءالى ورىندالماي جاتقانىن ايتقان بولاتىن. ناقتى ايتساق، 2024-جىلى بۇل كورسەتكىش 40 پايىزعا جەتۋى كەرەك ەدى. ۇكىمەتتىڭ جىلدىق قورىتىندىسىندا بۇل كورسەتكىش تۋرالى ەشتەڭە ايتىلماعان.
جەتىنشى. كوممۋنالدىق- ەنەرگەتيكالىق سەكتوردى جاڭعىرتۋ
وتكەن اپتادا عانا ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق سالاسىن جاڭعىرتۋدىڭ ۇلتتىق جوباسى قالاي ىسكە اسىرىلىپ جاتقانى تۋرالى باسپا ءسوز ءماسليحاتى ءوتتى.
ۆيتسە-پرەمەر قانات بوزىمبايەۆتىڭ سوزىنشە، ۇلتتىق جوبا ەكى نەگىزگى بلوكتان تۇرادى. ءبىرىنشىسى — الداعى بەس جىل ىشىندە 7300 مەگاۆاتقا جۋىق قامتاماسىز ەتىپ، گەنەراتسيالاۋ. وعان 6 تريلليون تەڭگەدەن استام قارجى جۇمسالادى.
جوبانىڭ ەكىنشى بولىگى — كوممۋنالدىق جەلىلەردى جاڭعىرتۋ. مۇنداعى ينۆەستيتسيالاردىڭ جالپى سوماسى شامامەن 6,8 تريلليون تەڭگە بولادى. ول اقشاعا 86 مىڭ شاقىرىم كوممۋنالدىق جەلىنى جاڭارتىپ، جاڭعىرتۋ جانە دامىتۋ كوزدەلگەن.
وسى ۇلتتىق جوبا اياسىندا قازاقستاندا وندىرىلمەيتىن تاۋارلاردىڭ ءوندىرىسىن جولعا قويۋ ءۇشىن 27 زاۋىت پەن فابريكا سالۋ جوسپارلانعان. ول جوبالارعا گەرمانيانىڭ، تۇركيانىڭ، رەسەي مەن قىتايدىڭ ينۆەستورلارى قىزىعۋشىلىق تانىتقان.
سەگىزىنشى. كولىك لوگيستيكاسىنىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋ
2024-جىلى مەملەكەتتىك باعدارلاما اياسىندا 12 مىڭ شاقىرىم اۆتوموبيل جولدارىن جوندەۋ جانە سالۋ جۇمىسى باستالدى. ونىڭ 7 مىڭ شاقىرىمى جىل سوڭىنا دەيىن اياقتالۋى كەرەك بولعان. ونىڭ ىشىندەقاراعاندى - الماتى (879 ك م) اۆتوجولىن رەكونسترۋكسيالاۋ، تالدىقورعان - وسكەمەن (768 ك م) تاس جولىن رەكونسترۋكتسيالاۋ جوبالارى، اقتوبە -قاندىاعاش (96 ك م) ۋچاسكەسىندەگى جۇمىستار، اتىراۋ -استراحان (212 ك م) اۆتوموبيل جولىن رەكونسترۋكتسيالاۋ جوباسى اياقتالدى.
سونداي-اق، بىلتىر 1401 شاقىرىم تەمىرجول جوندەلدى، 143 جولاۋشىلار ۆاگونى، 185 لوكوموتيۆ پەن 1,5 مىڭ جۇك ۆاگونى جاڭارتىلدى. الماتى مەن قىزىلوردا اۋەجايلارىندا جاڭا جولاۋشىلار تەرمينالدارى پايدالانۋعا بەرىلدى. سونىڭ ارقاسىندا تەرمينالداردىڭ وتكىزۋ قابىلەتى الماتىدا 6 ەسە، قىزىلوردادا 7 ەسە ءوستى. ال استانا، اقتوبە، شىمكەنت، قاراعاندى، جەزقازعان، اقتاۋ جانە پاۆلودار اۋەجايلارىنداعى ۇشۋ-قونۋ جولاقتارى جوندەلدى.
تۇركىستان وبلىسىنداعى 840 مەترلىك شاقپاق بابا تۋننەلىنىڭ، 1,3 شاقىرىمدىق ەرتىس كوپىرىنىڭ، شامالعان ستانساسىنداعى جولايرىقتىڭ سالىنىپ ءبىتۋى ەلدىڭ كولىك-لوگيستيكالىق الەۋەتىن ارتتىرا ءتۇستى.
2024-جىلدىڭ 11 ايىندا ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعىتى ارقىلى وتەتىن جۇك تاسىمالىنىڭ كولەمى 63 پايىز ءوسىپ، 4,1 ميلليون تونناعا جەتكەن.
توعىزىنشى. ەكونوميكانى سيفرلاندىرا ءتۇسۋ، جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگياسىن كەڭىنەن قولدانۋ
قاسىم-جومارت توقايەۆ بۇل باعىتتا Digital Nomad Residency ارنايى باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋدى تاپسىردى. سول تاپسىرما اياسىندا 1-قاراشادا Neo Nomad ۆيزاسى ىسكە قوسىلدى. ءۇش ايدىڭ ىشىندە تەك 1 ادام عانا وسى ۆيزانى راسىمدەگەنى ءمالىم بولدى. ول - ەنەرگەتيكا جانە قارجى سالاسىنداعى تۇركيالىق ساراپشى سەرتاچ يەنەر.
جالپى بىلتىر QR- كود كومەگىمەن 8 ميلليون استام قول قويىلىپ، Digital ID جۇيەسى ارقىلى 18 ميلليون استام سايكەستەندىرۋ جۇرگىزىلگەن. قازاقستاننىڭ eGov جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگياسىن تاجىكستان، توگو، سەررا-لەونە سياقتى ەلدەر وزدەرىنە بەيىمدەپ پايدالانۋعا كىرىستى.
2024-جىلى ەلدەگى IT كومپانيالاردىڭ سانى 18683 كە جەتتى.
ال «Astana Hub» حالىقارالىق تەحنولوگيا پاركىنە تىركەلگەن 1102 قازاقستاندىق جانە 437 شەتەلدىك كومپانيانىڭ جالپى تابىسى 1,2 تريلليون تەڭگەگە جەتكەن. سونىڭ ىشىندە ەكسپورتتان 140 ميلليارد تەڭگە تۇسكەن.
سيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگىنىڭ قۇرامىنان جاساندى ينتەللەكت كوميتەتى قۇرىلدى.
سونىمەن قاتار 2024-2029-جىلدارعا ارنالعان جي دامىتۋ تۇجىرىمداماسى بەكىتىلىپ، ج ي تۋرالى زاڭ جوباسى ازىرلەندى.
ونىنشى. الەۋمەتتىك سالا
- رەفورما جۇرگىزگەن كەزدە الەۋمەتتىك كومەكتىڭ كىمگە جانە قالاي بەرىلەتىنىن تۇگەل قايتا قاراۋ قاجەت. بولىنگەن قارجىنى بارىنشا ءتيىمدى جۇمساپ، ونى شىن مانىندە كومەككە مۇقتاج ادامعا بەرۋ كەرەك، - دەگەن بولاتىن پرەزيدەنت.
2024-جىلى الەۋمەتتىك تولەمدەرگە 5,3 تريلليون تەڭگە ءبولىندى. بۇل - جىلدىق بيۋجەت شىعىنىنىڭ 22 پايىزىنا تەڭ. بۇل اقشانى 2,4 ميلليون زەينەتكەر مەن 2,1 ميلليون ءتۇرلى الەۋمەتتىك تولەم الۋشىلار يگىلىگىنە جاراتقان.
ۇكىمەتتىڭ ءبىر جىلداعى جۇمىسىنا مەملەكەت باسشىسى «انا ءتىلى» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا باعا بەردى.
- ۇكىمەتتىڭ مىندەتى - ەكونوميكانىڭ ءوسىمىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ازاماتتاردىڭ ءال- اۋقاتىن جاقسارتۋ. جالپى العاندا، مينيسترلەر كابينەتى بۇل مىندەتىن ورىنداپ وتىر. ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ، وڭدەۋ ونەركاسىبىن دامىتۋ، ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ سياقتى باعىتتار بويىنشا بىلتىر اتقارىلعان جۇمىستىڭ ناتيجەلەرى جامان ەمەس. الايدا ءبارى ءمىنسىز دەۋگە كەلمەيدى، پروبلەمالار دا بار. مەن مينيسترلەردەن نەعۇرلىم ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋدى جانە شەشىم قابىلداعاندا باتىل بولۋدى ۇنەمى تالاپ ەتەمىن، - دەدى پرەزيدەنت.
قاراشا ايىندا ۇلتتىق ۆاليۋتاعا شاققانداعى دوللار باعامىنىڭ 500 دوللارلىق مەجەدەن ەركىن اسۋى راسىمەن ۇكىمەتتىڭ قارجى-ەكونوميكالىق بلوگى ءالسىز جۇمىس ىستەپ جاتقانىن كورسەتتى. وعان دەيىن ۇلتتىق قوردان الىناتىن ترانسفەرتتىڭ كولەمى پاندەميا كەزىندەگى الىمداردان اسىپ تۇسكەن بولاتىن.
ونىڭ الدىندا عانا پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى - ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى بولعان نۇرلان بايبازاروۆ قىزمەتىنەن الىنىپ، ورنىنا سەرىك جۇمانعارين كەلگەن ەدى.
ال 9-قاڭتاردا ەرلان سارسەمبايەۆ ادىلەت ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالدى.
- اشىعىن ايتسام، ەكونوميست باسشىلاردىڭ قازىرگى جۇمىسىن ورتاشا دەپ باعالايمىن. ولار حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ تىلىمەن ادەمى سويلەيدى، الايدا ناقتى ناتيجەسى بار شارۋا شامالى بولىپ تۇر. ءقازىر وڭىرلەردەگى احۋالدى جانە ەكونوميكانىڭ ءىس جۇزىندە قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن جاقسى بىلەتىن، ياعني جەرگىلىكتى جەردە ەڭبەك ەتىپ، ىسىلعان ماماندار قاجەت، - دەگەن ەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ اتالعان سۇحباتتا.
سەرىك جۇمانعارين باستاعان بلوكتىڭ وسى مەجەدەن قانشالىقتى شىعا الاتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى.
اۆتور ەسىمجان ناقتىباي