ۇكىمەت وڭدەۋ ونەركاسىبىن دامىتۋ ماسەلەسىن تالقىلايدى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن ۇكىمەت وتىرىسىندا وڭدەۋ ونەركاسىبىن دامىتۋ جانە سيفرلاندىرۋ ماسەلەسى قارالادى.

وتىرىس قورىتىندىسى بويىنشا وتەتىن باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىنا ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ءمينيسترى ەرسايىن ناعاسپايەۆ پەن اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيتسە-ءمينيسترى ازات سۇلتانوۆ جانە قازاقستاننىڭ ونەركاسىپتىك ينۆەستورلار وداعىنىڭ پرەزيدەنتى قايرات ەلامانوۆ قاتىسىپ، باق وكىلدەرىنىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەرەدى.

سيفرلاندىرۋ نەمەسە يندۋستريا 4.0 - ونەركاسىپ سالاسىن دامىتۋ مەن ونىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋداعى نەگىزگى فاكتور. بۇل «زاتتار ينتەرنەتى» (IoT، قۇرىلعىلاردىڭ اراسىندا جانە ءارتۇرلى اقپاراتتىق جۇيەلەردىڭ اراسىندا دەرەكتەر بەرۋدى، جيناۋدى جانە تالداۋدى قامتاماسىز ەتەتىن باعدارلامالار كەشەنى بار كەز كەلگەن كوپتەگەن قۇرىلعىلار جيىنتىعىنان تۇراتىن جەلى)، جاساندى ينتەللەكت (ج ي)، بۇلتتى ەسەپتەۋلەر جانە ۇلكەن دەرەكتەر سياقتى سيفرلىق تەحنولوگيالاردى ءوندىرىس پروتسەستەرى مەن جەتكىزۋ تىزبەگىنە بىرىكتىرۋدى بىلدىرەدى.

قازاقستاننىڭ وڭدەۋ سەكتورىندا سيفرلاندىرۋ تۇراقتى تۇردە ءوسىپ كەلەدى. 2024 -جىلى اۆتوماتتاندىرۋعا ارنالعان سيفرلىق قۇرالدارى بار كاسىپورىنداردىڭ ۇلەسى 19,2 پايىزعا جەتتى. بيىل بۇل كورسەتكىشتى 23 پايىزعا دەيىن جەتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر.

«سيفرلاندىرىلعان» كاسىپورىنداردىڭ ۇلەسىنىڭ ارتۋىنا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋ اياسىندا 2025- 2026 -جىلدارعا ارنالعان وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ ءىرى كاسىپورىندارىندا جاساندى ينتەللەكتىنى ەنگىزۋ جونىندەگى ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگى مەن جاساندى ينتەللەكت جانە سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگى قول قويعان «جول كارتاسى» ايتارلىقتاي ىقپال ەتىپ وتىر. قۇجات بيىل قىركۇيەكتە قابىلدانىپ، وسى باعىتتا قاجەتتى كادرلاردى دايىنداۋ جانە جالپى ج ي دامىتۋ بويىنشا 41 جوبانى قامتيدى.

ايتا كەتەيىك، 9 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ نەگىزگى سالالارىندا وڭ ديناميكا بايقالىپ، ءوسىم 6,2 پايىزدى قۇرادى. مەتاللۋرگيا، ماشينا جاساۋ، حيميا، قۇرىلىس ماتەريالدارى وندىرىسىندە، جەڭىل ونەركاسىپ جانە وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ تاعى 11 سالاسىندا كورسەتكىش ارتىپ كەلەدى.

مەتاللۋرگيا ونەركاسىبىندە كولەم 0,3 پايىزعا ۇلعايعان. وڭ ديناميكا وتاندىق كاسىپورىنداردىڭ جۇكتەمەسىن ارتتىرۋ، شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتۋ ناتيجەسىندە قالىپتاسىپ وتىر. ماشينا جاساۋ سالاسى كولىك قۇرالدارى، اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسى جانە ءتۇرلى جابدىقتار ءوندىرىسىنىڭ وسۋىنەن 14 پايىزعا ارتتى. بۇل ىشكى سۇرانىستىڭ ۇلعايۋى، ءىرى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى جانە مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىنىڭ ناتيجەسى.

حيميا ونەركاسىبى سالاسىندا پوليپروپيلەن، ناتري سيانيدى، اممياك سەليتراسى جانە امموفوس ءوندىرۋ كولەمى ءوسىپ، 9,6 پايىزدىق ءوسىمدى قۇراپ وتىر. بەتون، قۇرىلىس قوسپالارى، اك، وتقا ءتوزىمدى بۇيىمدار، تسەمەنت جانە بەتون كونسترۋكتسيالارى ءوندىرىسى ارتىپ، قۇرىلىس ماتەريالدار ءوندىرىسى 4,7 پايىزعا ۇلعايدى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، وتكەن اپتاداعى ۇكىمەت وتىرىسىندا ترانسشەكارالىق حابتاردى دامىتۋ ماسەلەلەرى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا قالدىقتاردىڭ بارلىق ءتۇرىن باسقارۋدىڭ 2026-2030 -جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى تالقىلاندى.

ءبىرىنشى ماسەلە بويىنشا بايانداما جاساعان ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى ارمان شاققاليەۆتىڭ ايتۋىنشا، 2030 -جىلعا دەيىنگى كولىك- لوگيستيكالىق الەۋەتتى دامىتۋ تۇجىرىمداماسى اياسىندا 5 ترانسشەكارالىق حاب اشىلادى.

بۇگىندە بارلىق بەس ترانسشەكارالىق حاب بويىنشا باسقارۋشى كومپانيالار مەن ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋ شارتتارى ايقىندالدى. الەۋەتتى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردىڭ پۋلدارى قالىپتاستى. ەلەكتر ەنەرگياسى، سۋمەن جابدىقتاۋ، كولىك جولدارى جانە كوممۋنيكاتسيالار سياقتى نەگىزگى ينفراقۇرىلىممەن قامتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر.

ال كولىك ءمينيسترى نۇرلان ساۋرانبايەۆ بارلىق ترانسشەكارالىق حاب كولىك ينفراقۇرىلىمىمەن قامتاماسىز ەتىلەتىنىن، كاسپي تەڭىزى ارقىلى كونتەينەر تاسىمالىن ۇلعايتۋ ءۇشىن ازەربايجاننان ەكى كەمە ساتىپ الىناتىنىن ايتتى.

- كاسپي حابى بويىنشا اقتاۋ جانە قۇرىق پورتتارىن مودەرنيزاتسيالاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. جىل سوڭىنا دەيىن اقتاۋ پورتىندا قىتايلىق ليانيۋنگان كومپانياسىمەن بىرلەسكەن كونتەينەرلىك حاب قۇرىلىسىنىڭ ءبىرىنشى كەزەگى اياقتالادى. جوبا تولىق ىسكە اسىرىلعاننان كەيىن حابتىڭ قۋاتتىلىعى جىلىنا 240 مىڭ كونتەينەرگە دەيىن جەتەدى، - دەدى ن. ساۋرانبايەۆ.

ال ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ۆيتسە- ءمينيسترى يران شارحان قورعاس ترانسشەكارالىق وڭىرىندەگى ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم تۋرالى باياندادى.

- «قورعاس - شىعىس قاقپاسى» ساۋدا لوگيستيكا مەن ءوندىرىستى دامىتۋعا ارنالعان. ول بيىل جۇك اۋەجايىن سالۋ ماقساتىندا 840 گەكتارعا كەڭەيتىلدى. ايماقتىڭ نەگىزگى بولىگى ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىممەن قامتىلعان. ءبىراق رەزەرۆتىك ۋچاسكەلەرى ءالى دايىن ەمەس. سوندىقتان اكىمدىك جوبالىق سمەتالىق قۇجاتتامانى ازىرلەۋ جانە بەكىتۋ جۇمىستارىن جەدەلدەتۋ قاجەت، - دەدى ول.

وسى ورايدا پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ ترانزيتتىك باعىتتار مەن ينۆەستيتسيالار ءۇشىن باسەكەلەستىك كۇشەيىپ كەلە جاتقانىن ايتىپ، وسىعان وراي جەرۇستى كولىك ينفراقۇرىلىمىن، ونەركاسىپتىك كووپەراتسيا مەن ساۋدا جەلىلەرىن جەدەل دامىتۋ قاجەتتىگىنە باسا نازار اۋدارتتى.

- وسىعان بايلانىستى ينۆەستورلارمەن، وپەراتورلارمەن جانە وندىرۋشىلەرمەن تۇراقتى ديالوگ ورناتۋ قاجەت. بىرلەسكەن جوبالار ءوزارا ءتيىمدى نەگىزدە جۇزەگە اسىرىلۋعا ءتيىس. اكىمدىكتەر جەر ۋچاسكەلەرى، ينجەنەرلىك جەلىلەر، جولدار مەن تەمىرجولدار سياقتى بازالىق ينفراقۇرىلىمنىڭ قولجەتىمدى بولۋىن قامتاماسىز ەتۋى قاجەت. حابتاردىڭ ورنىقتى جۇمىسى وسىعان بايلانىستى. تۋىنداعان بارلىق ماسەلەلەر شۇعىل شەشىمىن تابۋعا ءتيىس، - دەدى ۇكىمەت باسشىسى.

سونىمەن قاتار ولجاس بەكتەنوۆ مىناداي ناقتى تاپسىرمالار بەردى.

ونەركاسىپ مينيسترلىگى مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ، بيىلعى 20 جەلتوقسانعا دەيىن يندۋستريالىق ساۋدا-لوگيستيكا كەشەنى مەن «ەۋرازيا» ترانسشەكارالىق ساۋدا ورتالىعى بويىنشا ارنايى ەكونوميكالىق ايماق قۇرۋ تۇجىرىمداماسىن ازىرلەۋى كەرەك.

كولىك مينيسترلىگى اقتاۋ پورتىندا كونتەينەرلىك حاب قۇرىلىسىنىڭ جوباسىن ەرەكشە باقىلاۋعا الىپ، 2026 -جىلدىڭ 1 توقسانىنىڭ سوڭىنا دەيىن جۇمىس ناتيجەلەرى تۋرالى بايانداۋعا ءتيىس.

ساۋدا مينيسترلىگى ترانسشەكارالىق حابتاردى دامىتۋ سالاسىندا بىرلەسكەن جوبالاردى قالىپتاستىرىپ، ىسكە اسىرۋ ءۇشىن الەۋەتتى ينۆەستورلاردى ىزدەستىرۋ جانە تارتۋ جۇمىسىن جانداندىرۋى قاجەت.

ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ۆيتسە-ءمينيسترى جومارت اليەۆ قالدىقتاردىڭ بارلىق ءتۇرىن باسقارۋ جونىندەگى تۇجىرىمداما جوباسىن تانىستىردى.

ونىڭ ايتۋىنشا، ۇكىمەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا بارلىق مۇددەلى تاراپتاردى تارتا وتىرىپ، جيناقتالعان پروبلەمالاردى جۇيەلى شەشۋگە باعىتتالعان قالدىقتاردىڭ بارلىق تۇرلەرىن باسقارۋ جونىندەگى تۇجىرىمداما ازىرلەندى.

- تۇجىرىمدامادا ۇسىنىلاتىن نەگىزگى شەشىمدەرگە توقتالساق، ۋتيلالىم ەسەبىنەن زاماناۋي تۇرمىستىق قالدىق پوليگوندار قۇرىلىسىن قارجىلاندىرۋ پىسىقتالدى. بۇنداي مەحانيمزدى ءبىز قايتا وڭدەۋ جوبالارى بويىنشا باستاپ كەتتىك. بۇدان بولەك، تاريفتەردى ءار 3 -جىل سايىن قايتا ەسەپتەۋ جانە ەكونوميكالىق نەگىزدەلگەن مودەلگە كوشۋ قاراستىرىلدى. مۇنىمەن قوسا، سالىق پرەفەرەنتسيالارى مەن سۋبسيديالار قاراستىرۋ ۇسىنىلدى. وندىرۋشىلەردىڭ كەڭەيتىلگەن مىندەتتەمەلەرى (ر و پ) جۇيەسىن جەتىلدىرۋ قارالدى. تۇجىرىمدامانىڭ تاعى دا ءبىر جەكە باعىتى - قالدىقتى باسقارۋ سالاسىندا حالىق پەن بيزنەستىڭ ەكولوگيالىق مادەنيەتىن ارتتىرۋ. اشىق ەسەپ بەرۋ ارقىلى بيزنەستىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ىنتالاندىرۋ - مەملەكەت باسشىسىنىڭ «تازا قازاقستان» باستاماسىنىڭ پرينتسيپىنە سايكەس كەلەدى، - دەدى جومارت اليەۆ.

ۆيتسە-مينيستر مالىمەتىنشە، كوممۋنالدىق سەكتوردا جىل سايىن شامامەن 4,5 ميلليون توننا قالدىق تۇزىلەدى، الايدا ونىڭ تەك 25- 26 پروتسەنتى عانا قايتا وڭدەلەدى. قالدىقتىڭ باسىم بولىگى ەكولوگيالىق جانە سانيتارلىق تالاپتارعا ساي كەلمەيتىن پوليگوندارعا جىبەرىلەدى.

وسى رەتتە پرەمەر-ءمينيسترى ولجاس بەكتەنوۆ قالدىقتاردى ەنەرگەتيكالىق كادەگە جاراتۋ جوبالارى قازاقستاننىڭ ءبىرقاتار وڭىرىندە جۇزەگە اسىرىلاتىنىن ايتتى. سونداي-اق ءبىرقاتار ماسەلەگە نازار اۋدارتتى.

- ەكولوگيا مينيسترلىگى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە ءوڭىر اكىمدىكتەرىمەن بىرلەسىپ، تۇجىرىمدامادا جوسپارلانعان ءىس-شارالاردىڭ جانە ونى ىسكە اسىرۋ جونىندەگى ءىس-قيمىل جوسپارىنىڭ ۋاقتىلى ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتسىن، - دەدى ول.

ۇكىمەت باسشىسى ەكولوگيا مينيسترلىگىنە استانا، الماتى جانە شىمكەنت قالالارىنىڭ اكىمدىكتەرىمەن بىرگە كەلەسى جىلى قالدىقتاردى ەنەرگەتيكالىق كادەگە جاراتۋ زاۋىتتارىنىڭ قۇرىلىسىن باستاۋدى جۇكتەدى.

- قولدانىستاعى بيۋدجەت زاڭناماسىنا سايكەس قورشاعان ورتاعا ەميسسيالار جانە باسقا دا ەكولوگيالىق تولەمدەر جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە باعىتتالىپ جاتىر. الايدا، وڭىرلەر وسى قاراجات ەسەبىنەن ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن ءتيىستى جۇمىس جۇرگىزبەي وتىر. وسىعان بايلانىستى ەكولوگيا مينيسترلىگىنە وبلىستاردىڭ اكىمدىكتەرىمەن بىرگە ەكولوگيالىق تولەمدەر ەسەبىنەن قالدىقتاردى جيناۋ، قايتا وڭدەۋ جانە كادەگە جاراتۋ ينفراقۇرىلىمىن قۇرۋ مەن قارجىلاندىرۋ شارالارىن قابىلداۋدى تاپسىرامىن، - دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.

اۆتور

مارلان جيەمباي