ۇكىمەت ترانسشەكارالىق حابتاردى دامىتۋ ماسەلەلەرىن قارايدى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن ۇكىمەت وتىرىسى وتەدى. وندا مينيسترلەر كابينەتىنىڭ مۇشەلەرى 2 ماسەلەنى جان-جاقتى تالقىعا سالادى.

ناقتىراق ايتقاندا، وتىرىستىڭ كۇن تارتىبىنە ترانسشەكارالىق حابتاردى دامىتۋ ماسەلەلەرى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا قالدىقتاردىڭ بارلىق ءتۇرىن باسقارۋدىڭ 2026-2030 -جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى شىعارىلىپ وتىر.

ال وتىرىس قورىتىندىسى بويىنشا وتەتىن باسپا ءسوز كونفەرەنتسياسىندا ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ۆيتسە- ءمينيسترى جانەل كۋشۋكوۆا مەن كولىك ۆيتسە- ءمينيسترى ماقسات قالياقپاروۆ ب ا ق وكىلدەر تاراپىنان تۋىندايتىن ساۋالدارعا جاۋاپ بەرەدى.

ەلىمىزدە ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگىنىڭ ۇيلەستىرۋىمەن 5 ترانسشەكارالىق حاب ىسكە اسىرىلىپ جاتىر:

جامبىل وبلىسىنداعى «الاتاۋ» يندۋستريالىق- ساۋدا-لوگيستيكالىق كەشەنى (قىرعىزستانمەن شەكارادا)؛
تۇركىستان وبلىسىنداعى «ورتالىق ازيا» حالىقارالىق ونەركاسىپتىك كووپەراتسيا ورتالىعى (وزبەكستانمەن شەكارادا)؛
باتىس قازاقستان وبلىسىنداعى «ەۋرازيا» ترانسشەكارالىق ساۋدا ورتالىعى (رەسەيمەن شەكارادا)؛
ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى «كاسپيي تورابى» حابى؛
جەتىسۋ وبلىسىنداعى «قورعاس تورابى» حابى (ق ح ر- مەن شەكارادا).

قالدىقتاردىڭ بارلىق تۇرلەرىن باسقارۋ تۇجىرىمداماسى ءبىرىڭعاي قالدىقتارمەن جۇمىس ىستەۋ جۇيەسىن قۇرۋدى جانە تسيفرلىق مونيتورينگىنى ەنگىزۋدى كوزدەيدى.

ايتا كەتەيىك، ەلىمىزدە 3 مىڭعا جۋىق پوليگون بار. ونىڭ 80 پايىزى ەكولوگيالىق تالاپتارعا ساي ەمەس. كوپشىلىگى 1970-1990 -جىلدارى قورعانىس جۇيەلەرىنسىز سالىنعان. بولەك جيناۋ دامىماعان. ال زاماناۋي پوليگوندار سالۋعا بيۋدجەت قاراجاتى جەتكىلىكسىز. قازاقستان قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ بويىنشا الەمدە 179 ەلدىڭ ىشىندە 175-ورىندا تۇر. كورسەتكىش - نەبارى 3,8 پايىز. سالىستىرمالى تۇردە كورشىلەس وزبەكستان قايتا وڭدەۋدى %31,6 عا جەتكىزىپ، زاۋىتتار سالىپ، حالىقارالىق كومپانيالاردى شيكىزاتپەن قامتىپ وتىر. ال قىرعىزستان پوليەتيلەنگە ءىشىنارا تىيىم ەنگىزدى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، وتكەن اپتاداعى ۇكىمەت وتىرىسىندا 2026-2028 -جىلدارعا ارنالعان ۇكىمەتتىڭ، ۇلتتىق بانكتىڭ جانە قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ماكروەكونوميكالىق تۇراقتاندىرۋ جانە حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن ءىس- قيمىل باعدارلاماسى قابىلداندى.

كۇن تارتىبىنە شىعارىلعان ماسەلە تالقىلانباس بۇرىن پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ تۇركىستان وبلىسى جەتىساي اۋدانى العاباس اۋىلىندا ورتتەن قازا تاپقان 12 ادامنىڭ تۋىستارىنا كوڭىل ايتتى.

- تۇركىستان وبلىسىنىڭ العاباس اۋىلىنداعى قايعىلى جاعداي بولعانىن بىلەسىزدەر. ۇكىمەتتىڭ اتىنان قازا تاپقانداردىڭ تۋعان-تۋىستارى مەن جاقىندارىنا قايعىرىپ كوڭىل ايتام. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ءورتتىڭ سەبەپتەرىن انىقتاۋ ءۇشىن ۇكىمەتتىك كوميسسيا قۇرىلىپ، جۇمىس ىستەپ جاتىر، - دەدى پرەمەر-مينيستر.

پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى قانات بوزىمبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، وقيعا ورنىندا تەرگەۋ شارالارى جۇرگىزىلىپ، ءورتتىڭ شىعۋ سەبەبى انىقتالىپ جاتىر. الدىن الا قىلمىستىق قۇرام جوق. «ءورت قاۋىپسىزدىگى تالاپتارىن بۇزۋ» بابى بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ باستالدى.

- ءسىزدىڭ تاپسىرماڭىز بويىنشا كەشە مەن ۇكىمەتتىك كوميسسيانىڭ وتىرىسىن وتكىزدىم، جەرلەۋ ءراسىمىن ۇيىمداستىرۋ جانە قازا تاپقاندار مەن زارداپ شەككەندەردىڭ وتباسىلارىنا كومەك كورسەتۋ، ءورتتىڭ تۋىنداۋ سەبەپتەرىن انىقتاۋ، سونداي-اق وسىنداي جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ شارالارىن جۇرگىزۋ بويىنشا ءبىرقاتار تاپسىرما بەردىم، - دەدى قانات بوزىمبايەۆ.

وسى ورايدا پرەمەر-مينيستر توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنە ورتتەردى بولدىرماۋدى، ادامداردىڭ ءومىرىن ساقتاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ورتالىق جانە جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىن ءتيىستى دەڭگەيدە ۇيلەستىرۋدى قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى.

- ءوڭىر اكىمدىكتەرىمەن جانە ىشكى ىستەر مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، تۇرعىن ءۇي سەكتورىن، اسىرەسە جاتاقحانالار مەن حوستەلدەردى، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىنىڭ ۇيلەرىن ارالاپ، رەيدتەر جۇرگىزۋ قاجەت. مادەنيەت مينيسترلىگى مەن اكىمدىكتەر بارلىق ماسس-مەديا مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جانداندىرسىن. ءوڭىر اكىمدىكتەرى گاز جابدىقتارىن قاۋىپسىز پايدالانۋعا باعىتتالعان الدىن الۋ شارالارىن جۇرگىزۋ بويىنشا گاز-تەحنيكالىق ينسپەكتسيانىڭ جۇمىسىن كۇشەيتسىن. ورىن العان جاعدايدان دۇرىس قورىتىندى شىعارىپ، الداعى ۋاقىتتا ونداي وقيعالارعا جول بەرمەۋ ءۇشىن ناقتى ۇسىنىستار ازىرلەۋ كەرەك، - دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.

مۇنان بولەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اقمارال ءالنازاروۆا ەلدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋالدى باياندادى. ونىڭ مالىمەتىنشە، ۆيرۋستىڭ تارالۋى جەلتوقساننىڭ ورتاسىنا دەيىن جالعاسۋى مۇمكىن.

بۇل رەتتە ولجاس بەكتەنوۆ ەلدەگى ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋدى تۇراقتاندىرۋ باعىتىنداعى شارالار قابىلداۋدى تاپسىردى.

- بارلىق ءدارىحانالاردا ۆيرۋسقا قارسى پرەپاراتتار جەتكىلىكتى بولۋى ءتيىس. سونداي-اق، ۆيرۋستىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ بويىنشا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋ قاجەت. اقمارال ءشارىپباي قىزى، جاعدايدى تۇراقتى جەكە باقىلاۋعا الىڭىز، - دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.

ال كۇن تارتىبىنە شىعارىلعان نەگىزگى ماسەلە بويىنشا بايانداما جاساعان پرەمەر- ءمينيستردىڭ ورىنباسارى - ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارينىڭ سوزىنە قاراعاندا، ۇكىمەت ۇزاق مەرزىمدى وندىرىستىك قابىلەتتىلىكتى جوعارىلاتۋعا باسىمدىق بەرەدى. الداعى 3 جىلدا وڭدەۋ ونەركاسىبى مەن اگروونەركاسىپتىك كەشەندە جىل سايىن 100 دەن استام ينۆەستيتسيالىق جوبانى ىسكە قوسادى.

مەملەكەتتىك- جەكەشەلىك ارىپتەستىك جوبالارىن ىسكە اسىرۋعا ميكروقارجى ۇيىمدارى تارتىلادى. ينفلياتسيانى تەجەۋ ءۇشىن ۇكىمەت تاراپىنان مىناداي نەگىزگى باعىتتار بويىنشا شارالار كۇشەيتىلەتىن بولادى:

نارىقتى ونىممەن مولىقتىرۋ؛

ساقتاۋ جانە تۇتىنۋشىعا دەيىن جەتكىزۋ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ؛

باعا بەلگىلەۋدى رەتتەۋ جانە مونوپولياعا قارسى رەتتەۋ.

حالىقتىڭ تابىسىن قولداۋ ءۇشىن جۇمىسپەن قامتۋعا جاردەمدەسۋ باعدارلامالارىن ىسكە اسىرۋ جالعاستىرىلادى.

ەكونوميكالىق بەلسەندىلىگى تومەن وڭىرلەرگە ەرەكشە نازار اۋدارىلادى.

- الەۋمەتتىك قولداۋدىڭ اتاۋلىلىق باعىتىن ارتتىرۋ جونىندە شارالار قابىلدانادى. الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ اشىقتىعى مەن اتاۋلىلىق باعىتىن ارتتىرۋ ءۇشىن سيفرلىق تەحنولوگيالار قولدانۋدى كەڭەيتۋ جوسپارلانۋدا. 2027-2028 -جىلدارى ەڭ تومەنگى جالاقىنى كوتەرۋ ماسەلەسى قارالادى. 2026-2028 -جىلدارى حالىقتىڭ ناقتى تابىسىنىڭ ءوسۋى جىلىنا ورتا ەسەپپەن 2-3 پايىزدان تومەن ەمەس بولادى، - دەدى سەرىك جۇمانعارين.

ال ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى تيمۋر سۇلەيمەنوۆ ەلدەگى ۆاليۋتا باعامى سۇرانىس پەن ۇسىنىس نەگىزىندە قالىپتاسا بەرەتىنىن ايتتى.

- ۆاليۋتالىق ساياساتقا كەلەتىن بولساق، ىشكى نارىقتاعى ۆاليۋتا باعامى فۋندامەنتالدىق فاكتورلاردىڭ، ۆاليۋتاعا سۇرانىس پەن ۇسىنىس اراقاتىناسىنىڭ اسەرىنەن ەركىن باعام بەلگىلەۋ جاعدايىندا قالىپتاسا بەرەدى. سونىمەن بىرگە، ۇلتتىق بانك ۇلتتىق ۆاليۋتانى تۇراقسىزداندىراتىن، سپەكۋلياتيۆتىك اۋىتقۋلاردى جانە قارجىلىق تۇراقتىلىق تاۋەكەلدەرىن بولدىرماۋ ءۇشىن قاتاڭ ءارى جەدەل تۇردە ناقتى ارەكەت جاساۋعا، ياعني ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنتسيالاردى جۇرگىزۋگە دايىن، - دەدى ول.

قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى ءمادينا ءابىلقاسىموۆا 2026 -جىلدان باستاپ كورپوراتيۆتىك تابىس سالىعىنىڭ سارالانعان ستاۆكالارى ەنگىزىلەتىنىن اتاپ ءوتتى.

- 2026 -جىلدان باستاپ كورپوراتيۆتىك تابىس سالىعىنىڭ سارالانعان ستاۆكالارى ەنگىزىلەدى: كورپوراتيۆتىك كرەديتتەۋ بويىنشا 20 پايىز، تۇتىنۋشىلىق كرەديتتەر جانە باسقا دا قىزمەت تۇرلەرى بويىنشا 25 پايىز. بانكتەردىڭ كاپيتالىن جانە وتىمدىلىگىن بوساتۋ ءۇشىن شاعىن جانە ورتا بيزنەس قارىزدارى بويىنشا جانە سينديكاتتالعان قارىزدار بويىنشا تاۋەكەل-سارالاۋ 50 پايىزعا دەيىن، وتىمدىلىك نورماتيۆتەرى 0,9 عا دەيىن تومەندەتىلدى. بۇل 2,6 ترلن تەڭگە كولەمىندە وتىمدىلىكتى بوساتتى، - دەدى اگەنتتىك باسشىسى.

وتىرىستى قورىتىندىلاعان پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ مۇناي ونىمدەرىنىڭ شەكاراداعى اينالىمىن كۇشەيتىلگەن رەجيممەن باقىلاۋدى تاپسىردى.

- جانار-جاعارماي ماتەريالدارىنىڭ باعاسىن كوتەرۋگە ەنگىزىلگەن موراتوريدى ەسكەرەتىن بولساق، كورشىلەس ەلدەرمەن اراداعى باعا ديسپاريتەتى كۇشەيىپ كەلەدى. قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا، ءبىزدىڭ بەنزين مەن ديزەل كورشىلەرگە قاراعاندا الدەقايدا ارزان. سوندىقتان ەنەرگەتيكا، ساۋدا، قارجى، ىشكى ىستەر مينيسترلىكتەرى مەن قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگى جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ شەكارا قىزمەتى وتىن بالانسىنا جانە مۇناي ونىمدەرىنىڭ باسقا ەلدەرگە زاڭسىز ءوتىپ كەتۋىنە جول بەرمەۋ ماسەلەسىنە قاتاڭ باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتۋى قاجەت، - دەدى ول.

سونداي-اق ۇكىمەت باسشىسى ازىق-تۇلىك تاۋارلارى باعاسىنىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا اۋىل شارۋاشىلىعى، ساۋدا جانە ونەركاسىپ مينيسترلىكتەرى ىشكى نارىقتى وتاندىق ونىمدەرمەن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋى تيىستىگىن اتاپ ءوتتى.

ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ اياسىندا شيكىزاتتىق ەمەس ەكسپورتتى بەلسەندى دامىتۋعا جانە وتكىزۋ نارىقتارىن كەڭەيتۋگە كۇش سالۋ كەرەكتىگىنە نازار اۋدارتتى.

وتىرىس سوڭىندا ۇكىمەت مۇشەلەرى اتالعان باعدارلامانى قابىلدادى.

- باعدارلاما ەلىمىزدىڭ الداعى ءۇش جىلعا ارنالعان الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىن شەشۋگە باعىتتالعان. حالىقتىڭ تۇرمىس دەڭگەيى مەن ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ ەكونوميكانىڭ ساپالى ءارى ورنىقتى ءوسۋى جانە ينفلياتسيانى تومەندەتۋ ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتىلەدى، - دەدى پرەمەر- مينيستر.

اۆتور

مارلان جيەمباي