كەيبىر ادامدار نەلىكتەن تاڭەرتەڭ ەرتە تۇرۋعا قاتتى قينالادى؟
كەيدە تاڭەرتەڭ توسەكتەن تۇرۋ شىنايى ازاپقا اينالادى. بۇل قۇبىلىستىڭ سەبەبىن شۆەيتساريالىق عالىمدار زەرتتەپ، انىقتاعان. IFLScience باسىلىمىنىڭ حابارلاۋىنشا، ۇيقى - سيكلدىق پروتسەسس، - دەپ حابارلايدى turkystan.kz ءتىلشىسى.
ۇيقىنىڭ ءۇش نەگىزگى كەزەڭى بار: ءبىرىنشى كەزەڭدە ادام ءالى وياۋ، ءبىراق ۇيقىعا ەنەدى. ەكىنشى كەزەڭ - جەڭىل ۇيقى، بۇل كەزدە ادامدى وياتۋ وڭاي. ءۇشىنشى كەزەڭ - تەرەڭ ۇيقى، ول كەزدە ويانۋ ەڭ قيىن.
ۇيقى كەزىندە ادام ميى وسى كەزەڭدەردىڭ بارلىعىن باستان كەشىرەدى. مي تولقىندارى تىنىشتىقتاعى تۇراقتى الفا- ريتمنەن تەتا-ريتمگە وتەدى، بۇل ەستە ساقتاۋ مەن باعدارلانۋمەن بايلانىستى. كەيدە «ۇيقى توقىما» دەپ اتالاتىن نەيرون بەلسەندىلىگىنىڭ قىسقا جارقىلى بايقالادى. تەرەڭ ۇيقىدا تولقىندار وتە باياۋ دەلتا-ريتمگە اۋىسادى.
شۆەيتساريالىق عالىمدار ۇيقىدان ويانۋ ءساتىن زەرتتەۋگە ەرەكشە نازار اۋداردى، بۇل كەزەڭ بۇرىن زەرتتەلمەگەن ەدى.
كولورادو ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ نەيروبيولوگى رەيچەل روۋنىڭ ايتۋىنشا، ويانۋ ۇيىقتاۋ سەكىلدى قاراپايىم كەرى پروتسەسس ەمەس. بۇل مي الدىڭعى بولىگىنەن ارتقى بولىگىنە قاراي وتەتىن رەتتەلگەن بەلسەندىلىك تولقىنى. عالىمدار 20 ادامنىڭ 1000 نان استام ويانۋىن زەرتتەپ، وياتۋ كەزىندەگى ميدىڭ بەلسەندىلىگىن 256 داتچيك ارقىلى تىركەدى. ولار ادامنىڭ وزىندىك جانە وياتقىشپەن ويانۋىن باقىلاعان.
نيدەرلاند نەيروعىلىم ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى زەرتتەۋشىسى فرانچەسكا سيكلارري پىكىرىنشە، ولار كەزدەيسوقتىقتى كۇتكەن، ءبىراق تاڭعالارلىقتاي بىرىزدىلىك تاپتى. ويانۋ الدىمەن مي الدىڭعى بولىگىندەگى شەشىم قابىلداۋ جانە اتقارۋشى فۋنكتسيالار ايماقتارىنان باستالىپ، ارتقى بولىكتەگى كورۋ ايماعىنا تارالادى. بۇل رەت ءتارىزدى پروتسەسس مي استىڭعى قوزعاۋشى ورتالىقتارىنان كوراعا سيگنال جەتۋىن كورسەتەدى.
قىزىعى، وياتقىش سيگنالى ميعا ۇيقى فازاسىنا قاراي ءارتۇرلى اسەر ەتەدى. جىلدام ۇيقى فازاسىنان ويانعاندا مي بەلسەندىلىگى تەز ويانادى، ال باياۋ ۇيقىدان ويانۋ باياۋ جۇرەدى: الدىمەن ميدىڭ ورتالىق بولىگى اقىرىن ويانىپ، سودان كەيىن جوعارىداعى بىرىزدىلىك ىسكە قوسىلادى.
عالىمدار ۇيقىدان ويانۋ كەزىندە بايقالاتىن باياۋ تولقىنداردىڭ كەيبىرى ويانۋدى جەڭىلدەتەتىنىن، ال باسقالارى ادامدى العاشقى مينۋتتاردا شارشاڭقى سەزىنۋىنە سەبەپ بولاتىنىن ايتتى.
بۇل زەرتتەۋ ميدىڭ ويانۋ مەحانيزمىن تۇسىنۋدەگى العاشقى قادام عانا. بولاشاقتا مۇنداي جۇمىستار ۇيقى ءاپنوەسى بار ادامداردىڭ جاعدايىن بولجاۋعا جانە ۇيقىعا بايلانىستى جاعدايلاردى باقىلاۋعا كومەكتەسەدى دەپ كۇتىلۋدە.
