ەكى جارىم مىڭ شاقىرىم جولدى اتپەن ءجۇرىپ ءوتۋ ەرلىك پە، ەرىككەندىك پە
استانا. KAZINFORM - قىتايدىڭ تارباعاتاي ايماعىنان اتپەن جولعا شىققان جاس جۇبايلار - قۋانبەك ءتۇسىپحان ۇلى مەن جاينا ەركىن قىزى استاناعا تاياپ قالدى.
ولار قورعاس شەكارا بەكەتى ارقىلى ءوتىپ، ءبىر ايعا جۋىق ۋاقىتتا الماتىعا جەتكەن ەدى. بۇگىنگى تاڭدا ولار قاراعاندى وبلىسىنىڭ اۋماعىندا كەلە جاتىر. ساپاردىڭ جالپى ارالىعى 2500 شاقىرىمىنان اسادى.
اتاجۇرتقا اتپەن ساپار شەككەن قانداستار جايلى حاباردى ەستىگەن جولداعى جۇرت الدىنان شىعىپ كۇتىپ الىپ، داستارحان جايىپ، ىستىق ىقىلاسپەن قارسى الىپ جاتىر. اۋىل تۇرعىندارى «قىز جىبەك پەن تولەگەن قاي جەرگە جەتتى؟» دەپ دەلەبەسى قوزىپ، ىلەسە شاپقىسى كەلىپ، ەلەڭدەپ وتىر. جولاۋشى جۇبايلارعا كەزدەسە الماعان جۇرت الەۋمەتتىك جەلىدە تىلەگىن جاۋدىرىپ، اق جول تىلەدى.
جەلىدەگى پىكىرلەردىڭ باسىم بولىگىندە اتتى جۇپقا جاقسى باعا بەرىلگەن، دەگەنمەن ءىشىنارا بۇل ساپاردى «ەرىككەننىڭ ەرمەگىنە» بالاعاندار دا كەزىگىپ قالىپ جاتىر.
«قۇدايى قوناق» ۇعىمىن تىرىلتكەن ساپار
شىنىندا، وسىنداي الىس جولدى بۇگىنگى تاڭدا اتپەن ءجۇرىپ ءوتۋ - ەرلىك پە، ەسەرلىك پە؟ قازاق ەلى نەگە سونشا اتتى جۇبايلاردى تايلى-تۇياعى قالماي ەرەكشە ىقىلاسپەن قارسى الىپ جاتىر؟ بۇعان دەيىن التاي، تارباعاتايدان شىعىپ، استاناعا جاياۋلاپ نە ۆەلوسيپەدپەن جەتكەن قانداستارىمىز بولدى. ءبىراق ولارعا جۇرت ءدال وسىلاي دۇرلىكپەگەن ەدى.
جىلقى - قازاقتىڭ جانى. قازاق حالقىنىڭ ايرىقشا قادىر تۇتاتىن سەرىگىنە اينالعان، قاسيەتى قانىنا سىڭگەن جانۋار ەكەنىن بىلەمىز. قازاق ات دەسە، ىشكەن اسىن جەرگە قويادى. جىلقىنىڭ دۇبىرىنە قۇلاق قويىپ، ەلەڭ ەتپەس قازاق بالاسى، ءسىرا، جوق.
جەر بەتىندە جاراتىلىسىنان «تابانى جەر يىسكەمەگەن» ءبىر بەكزات حالىق بولسا، سول قازاق بولۋى كەرەك. وسى ات-كولىكتىڭ ارقاسىندا الاش بالاسى التاي مەن اتىراۋدىڭ، ارقا مەن الاتاۋدىڭ اراسىن جالعادى، الىپ اۋماققا يەلىك ەتتى.
سول كەشەگى بابالار ءجۇرىپ وتكەن جولمەن ۇلتتىق كيىم كيىپ، اتپەن جولعا شىققان جۇبايلار كەشەگى كوشپەندى باتىر بابالارىمىزدى كوز الدىمىزعا اكەلگەندەي، تەگىمىزدىڭ تەرەڭىندە، قانىمىزدىڭ تۇبىندە تۇنىپ جاتقان كوشپەندىلەرگە عانا، قازاق حالقىنا عانا ءتان رۋحىمىزدى وياتقانداي.
حالقىمىزدا «جەتى وزەننەن ءوتىپ، جەتى بەلدى اسىپ قۇدا بول» دەگەن ءسوز بار. تۋىستار ءبىر-ءبىرىن وسىلاي اتپەن قىدىرادى: جيەنى ناعاشى جۇرتىنا، كۇيەۋى قايىن جۇرتىنا، قىزى توركىنىنە دەگەندەي. الىستان كەلە جاتقان جولاۋشىلاردىڭ الدىنان جۇرت ايران، شالاپ، قىمىز الىپ شىعىپ، ءشولىن قاندىراتىن، «قۇدايى قوناق» دەپ قويىن سويىپ، تورىندە كۇتەتىن.
جولاۋشى جۇبايلاردى كۇتىپ الىپ جاتقان جۇرت حالقىمىزدىڭ سول قوناقجاي قاسيەتى ولمەگەنىن كورسەتتى. الەۋمەتتىك جەلىدەگى جۇرت «قۇدايى قوناقتى كۇتۋ وسىلاي بولاتىنىن» جازىپ جاتىر. سولاردىڭ ءبىر پاراسى بىلاي جازىلعان:
- «بۇكىل قازاقتىڭ قانىن قىزدىرىپ، رۋحىن وياتقانداي بولدى»، «ءات ۇستى - اۋليە» دەيدى قازاق، سان جىلدار وتسە دە، قازاقتى اتتان، اتتى قازاقتان ايىرىپ، الدىنداعى اسىنان، استىنداعى اتىنان ايىرسا دا قازاقتىڭ رۋحى ولگەن جوق، ولمەيدى دە»؛
- «جاس جۇبايلاردىڭ قازاق ەلىنە دەگەن ساياحاتى كەرەمەت. ايتىپ جۇرەرلىك، ەستە قالاتىن تىرلىك بولدى»، «تاريحتا قالاتىن تاريحي وقيعا بولدى. قازاقتىڭ جۇرەك جۇتقان باتىر ۇلى مەن قىزى، كەرەمەت، باقىتتى بولىڭدار!»؛
- «قازاق دەگەن قانداي تەكتى حالىق ەدى، بوتام تۇرماق، اتام تانىمايتىن جاندى دا قۇشاق جايا قارسى الىپ الاتىن كەڭ پەيىلىڭنەن اينالدىم! «قۇدايى قوناقتى» كۇتۋ دەگەن وسىلاي بولادى».
قاريالار نەگە جىلادى، ەل كوڭىلى نەگە تولقىدى؟
كەشەگى قىز جىبەك پەن تولەگەندەي جۇپتارى جاراسىپ، الىستان اتپەن كەلە جاتقان جاس جۇبايلاردى كۇتىپ الىپ، تىزگىنىن ۇستاعان قاريالاردىڭ كوز جاسىنا ەرىك بەرىپ، ەگىلىپ جىلاعانىنا دا كوپشىلىك كۋا بولدى. قاريالار نەگە جىلادى؟
مۇمكىن، قازاقتىڭ استىنداعى اتىن تارتىپ الىپ، جىگەرىن جاسىتىپ، رۋحىن ولتىرگەن كەشەگى كەر زاماننىڭ كەسىرىن ەسكە العان بولار؛ مۇمكىن ات ۇستىندە جۇرگەن جاستىق شاعى ەسكە تۇسكەن بولار؛ مۇمكىن ۇلان-عايىر دالانى اتپەن ارالاپ كەلە جاتقان جاستاردىڭ ەرلىگىنە سۇيسىنگەن بولار.
الەۋمەتتىك جەلىدەگى جۇرت تا وسى قاريالارداي تولقىعانىن، كوزدەرىنە جاس العانىن جازىپ جاتىر:
- «ناعىز قازاقتىڭ بايىرعى ءومىرىن ساعىنعان قاريا، جاس كەزىندە سول تۇرمىستى ءوزى دە كورگەن، مىنا جۇبايلاردى كورىپ سول قازاقى قالىپتى كورىپ، سودان ەگىلىپ تۇر، قايران قاسيەتتى قاريا»؛
- «كونەنىڭ كوزى، تاريحتىڭ كۋاگەرى. داريا كەۋدە، تاۋ ءمۇسىن، قارتتار امان-ساۋ ءجۇرسىن»؛
- «قازاقتى اتتان ءتۇسىرىپ، رۋحىن الىپ قويدى. اتقا مىنگەن ادام ەرجۇرەك، رۋحتى بولادى. بالالارىمىزدى ۇيگە قاماماي، اتقا مىنگىزىپ ۇيرەتۋىمىز كەرەك، مەكتەپ باعدارلاماسىنا ەنسە، ءتىپتى جاقسى بولار ەدى»؛
- «بۇل جەردە تەرەڭ ۇلتتىق ار-نامىس، باتىرلىققا دەگەن شەكسىز قۇرمەت، ۇرپاققا دەگەن ءۇمىت اقساقالدى ەگىلتىپ تۇر. امان بولىڭىز، اقساقال! مىنە، اقساقال! قارتا ويناپ، اراق ءىشىپ، قىزدارعا كوز سالىپ جۇرگەن شالسىماقتار كورسىن»؛
- «قازاقشا كيىنىپ، بۇرىن وتكەن جاستىق شاعىمىزدى ەسكە تۇسىردىڭدەر، اللا سەندەرگە ۇزاق ءومىر بەرسىن. مىنە، انىق قازاق جىگىتى مەن قىزى. ورانعان قىزدار، قاي جەردەن بۇرىنعى قازاق قىزدارىنىڭ ورانعانىن كورىپ تۇرسىڭدار؟ بۇگىنگى ورانىپ الاتىن قىزدار وسىنى كورسىن، ۇلگى السىن!»؛
- «جانىم اتام، قازاعىمنىڭ باسىنا تۇسكەن تالاي سويقان ەسىنە ءتۇسىپ، ءبىر جاعىنان قازاقتىڭ رۋحى كەۋدەسىنە سىيماي جاس بولىپ شىعىپ جاتىر-اۋ…»؛
- «مەن دە تۋرا اتامداي كوڭىلىم بوساپ كەتتى-اۋ، قازاعىم دەپ كوز جاسىن توكتىڭىز-اۋ. ءار قازاعىمىز وسىنداي باۋىرمال بولسا عوي، شىركىن»؛
- «كوزىمە جاس توقتاماي، جىلاپ كورىپ وتىرمىن. امان-ەسەن بولىڭىزدار!» - دەپ جازدى الەۋمەتتىك جەلىدەگىلەر.
ەرىككەننىڭ ەرمەگى مە؟
ءبىر قاراپ وتىرىپ، بۇگىنگى دامىعان XXI عاسىردا بەيبىت زاماندا الىس جولدى اتپەن ءجۇرىپ، ارىپ-توزىپ ۋاقىت ءولتىرۋدىڭ نە كەرەگى بار دەپ ويلايسىڭ. الەۋمەتتىك جەلىدە جاس جۇبايلاردىڭ بۇل ساپارىن «ماعىناسىز بوس ءجۇرىس» دەپ باعالايتىندار دا بار.
- «اتقا ءمىنىپ شاپقىلاپ، توي-دۋمان جاساي بەرگەنشە قازاقتىڭ بالالارىن بىلىمگە باۋلىپ، ءبىلىمدى ناسيحاتتاپ، قازاقتىڭ بولاشاعىن ويلاۋ كەرەك قوي. ءبىزدى وركەندەتەتىن تەك عىلىم- ءبىلىم»؛ «وسىدان 100 جىل بۇرىنعى جابايى تىرلىكتى وتىرىك اڭساعاندى قويعان دۇرىس-اۋ. اتقا مىنەم، اتپەن جۇرەم، وگىز اربامەن جۇرەم دەگەن قازاققا ءارقاشان جول اشىق. ەشكىم توسقاۋىل قويىپ وتىرعان جوق. ءار زاماننىڭ ءوزىنىڭ تاعدىر-تالابى، قالىپتاسقان ادەت-عۇرپى بولسا كەرەك!» دەگەن پىكىرلەر دە جازىلىپ جاتىر.
الەمدە ءار ادامنىڭ جان قالاۋى ءارتۇرلى بولارى ءسوزسىز. كەيدە ادامنىڭ اقىلىنا سىيمايتىن ءومىردى، وزگەشە الەمدى اڭسايتىن ەرەكشە قۇشتارلىقتار بولادى. الپينيستەر قار بوراعان شىڭدا اجال كۇتىپ تۇرعانىن بىلسە دە ورمەلەۋدەن قورىقپايدى، تەڭىزشىلەر اجال ۇيىرگەن اقجال تولقىنداردىڭ بارىن بىلە تۇرا تەڭىزگە شىعادى. سول قۇشتارلىقتان ءوزىنىڭ جان قالاۋىن تابادى.
وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن رەسەيلىك الپينيست ناتاليا ناگوۆيتسىنا قىرعىزستانداعى حان-ءتاڭىرى شىڭىندا قازا تاپتى. ناتاليانىڭ كۇيەۋى سەرگەي ناگوۆيتسىن 2021 -جىلدىڭ جازىندا وسى شىڭدا قازا بولعان. بۇل ەرلىك پە، ەسەرلىك پە؟ بۇل وقيعانى اقتاعاندار دا، داتتاعاندار دا جەتەرلىك.
الپينيست اناتولي بۋكرەيەۆتىڭ: «مەن ءۇشىن تاۋلار - ايقاس ارەناسى ەمەس، عيباداتحانا. ول جەردە ادام ءوزى-وزىمەن جانە قۇدايمەن وڭاشا قالادى» دەگەن ءسوزى بار. سول سەكىلدى بۇكىل تىرلىكتى جيىپ تاستاپ، كەڭ دالادا ەشبىر الاڭسىز اتپەن ساياحاتتاعان ءدا بىر كەرەمەت شىعار.
«جارتى جارماق دامەتپەيمىز ەشكىمنەن، ەل كورەيىك، جەر كورەيىك دەپ كەلدىك»
التاي مەن ارقانىڭ اراسىن اتپەن جالعاعان ەرلى-زايىپتى قۋانبەك پەن جاينا - قىتايدىڭ تارباعاتاي ءوڭىرىنىڭ تۋماسى. ولار 12 جىل بۇرىن وتباسىن قۇرعان، ەكى ۇلى بار. قۋانبەك مال شارۋاشىلىعىمەن جانە ات باپتاۋمەن اينالىسادى، ال جاينا كوسمەتيكا سالاسىندا بيزنەس جۇرگىزەدى.
قوس ساياحاتشى بابالاردىڭ ات ۇستىندەگى ءومىر سالتىن بۇگىنگى كۇنمەن ساباقتاستىرۋدى مۇرات ەتكەن. ولاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل جوبا - تەك سپورتتىق نەمەسە مادەني ساپار عانا ەمەس، ەكى ەل اراسىنداعى دوستىق بايلانىستاردى نىعايتۋعا باعىتتالعان سيمۆوليكالىق شارا.
- ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز - ەل كورىپ، جەر كورىپ، ساياحاتتاۋ ارقىلى ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدى، سالت-ءداستۇرىمىزدى ناسيحاتتاۋ، ات جالىندا وسكەن قازاقتىڭ مىقتىلىعىن، كوشپەندىلەردىڭ ءسان-سالتاناتىن پاش ەتۋ. ۇلان- بايتاق دالانى ات تۇياعىمەن دۇبىرلەتكەن باتىر بابالارىمىزدىڭ رۋحىن سەزىنىپ، بۇگىنگى جاستارعا توزىمدىلىك پەن ەرلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتكىمىز كەلەدى. سونىمەن بىرگە قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى مادەني بايلانىستاردى نىعايتۋعا از دا بولسا ۇلەسىمىزدى قوسۋدى ماقسات تۇتتىق. كەشە الىستاعى اعايىن ءبىر- ءبىرىن كورۋگە زار بولعان، تۋىستارىنا بارا الماعان كۇندەر ءوتتى. بۇگىن بارىس-كەلىس جاقساردى، وسى بەيبىت زامان ءۇشىن العىس ايتامىز، - دەيدى جولاۋشى جۇبايلار.
اتتى ساياحاتشىلار بۇل ساپارعا ەشكىم دەمەۋشىلىك جاساماعانىن جانە اقشا تابۋدى مۇلدە ماقسات ەتپەگەنىن ايتادى.
- دەمەۋشى بولۋعا ۇسىنىس جاساعان كومپانيالار بولدى. ءبىز ولاردان باس تارتتىق. سەبەبى ويعا العان شىنايى نيەتىمىزدى، ارمانىمىزدى اقشاعا بايلاپ، ساپاردىڭ مازمۇنىن وزگەرتكىمىز كەلمەدى. ولاردىڭ جارناماسىن جاساپ، اۋەلگى ماقساتىمىزدان اينىعىمىز كەلمەدى. ات جالىندا وسكەن قازاقپىز، ات باپتاپ جارىستارعا قاتىسىپ تۇرامىز. جازدا قىتايدا الەمنىڭ جەتى مەملەكەتىنىڭ اتتارى قاتىسقان 500 شاقىرىمدىق ۇلكەن مارافون ءوتتى. وسى دودادا مەن مىنگەن «باققوڭىر» اتتى تۇلپارىم I ورىن يەلەنسە، جاينا تىزگىندەگەن تۇلپار 80 اتتىڭ ىشىنەن VI ورىننان كورىندى. ءبىرىنشى ورىنعا 200 مىڭ يۋان (15 ميلليون تەڭگە شاماسىندا)، التىنشى ورىن العان اتىمىزعا 17 مىڭ يۋان (1275000 تەڭگە) جانە 8 مىڭ يۋان (600000 تەڭگە) قوسىمشا قاراجات بەرىلدى. وسى ەڭبەگىمىزبەن تاپقان قاراجاتتى ءوزىمىزدىڭ قيالىمىزداعى، ارمانىمىزداعى ىسكە جۇمساعىمىز كەلدى. قازاق ەلىنەن ات ساتىپ الۋ، جول شىعىنىن بارلىعىن ءوزىمىز كوتەرىپ كەلەمىز. الەۋمەتتىك جەلىلەردە دە اقشا الۋ فۋنكتسياسىن قوسپادىق جانە حالىققا «ءبىزدىڭ اتىمىزدان اقشا جينالماسىن، الاياقتارعا الدانىپ قالماڭىزدار» دەپ ەسكەرتىپ كەلەمىز. قايتالاپ ايتقىم كەلەدى، ءبىز ەشكىمنەن دۇنيە دامەتپەيمىز. قايرات قۇلمۇحاممەد اقىننىڭ سوزىمەن ايتسام: «جارتى جارماق دامەتپەيمىز ەشكىمنەن، ەل كورەيىك، جەر كورەيىك دەپ كەلدىك». تەك الىستاعى اعايىننىڭ ىستىق ىقىلاسىن، اق سالەمىن الىپ كەلەمىز. مۇمكىن بولسا، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلىنا كەزدەسكىمىز كەلەدى، سول جاقتاعى قانداستاردىڭ اق پەيىلى، اق سالەمى رەتىندە قازاقتىڭ جولى بويىنشا استىمىزداعى اقبوز اتىمىزدى ول كىسىگە سىيلاعىمىز كەلەدى، - دەيدى قۋانبەك ءتۇسىپحان ۇلى.
الىس ساپاردى اتپەن باعىندىرىپ كەلە جاتقان جۇبايلار جولدىڭ ازابىن ەلدىڭ ىقىلاسى ۇمىتتىرىپ جىبەرگەنىن ايتادى.
- ساپارعا شىعاردا «ول جاقتاعى قازاقتار بۇرىنعى سالت-ءداستۇردى ۇمىتقان، مىنا جۇرىستەرىڭدى تۇسىنبەيدى» دەگەن سەكىلدى ءارتۇرلى اڭگىمەلەر ەستىدىك. ءبارى كەرىسىنشە بولدى. شەكارادان وتكەلى جولداعى ەلدىڭ ىستىق ىقىلاسى، پەيىلى، مەيىرى بىزگە تىلەكشى بولىپ، بارىن بەرىپ، جوعىمىزدى تولىقتاپ، جۇگىرىپ جۇرگەن ىزگى نيەتى ءبىزدى ەرەكشە تەبىرەنتتى. ءتىپتى ورىس، تۇرىك سەكىلدى وزگە ۇلت وكىلدەرى دە ءبىزدى ەستىپ، الىستان ىزدەپ كەلىپ، ازىق-تۇلىك بەرىپ، كومەكتەسىپ جاتىر. جول بويى تىلەۋلەس بولىپ، قولداۋ كورسەتكەن بارشا اعايىنعا العىسىمىز شەكسىز. بۇل - ءبىر وتباسىنىڭ ەمەس، تۇتاس ۇلتىمىزدىڭ ساپارى بولعانداي اسەر قالدىرىپ جاتىر. ساپاردان العان اسەرىمىز وتە كەرەمەت: اسەم تابيعات، قوناقجاي ەل، جولداعى كورىكتى جەرلەردى كورىپ، بىلگەنىمىزدى ءتۇسىرىپ، الەۋمەتتىك جەلىگە جاريالاپ كەلەمىز. ارتتا قالعان الىستاعى اعايىن دا حابارلاسىپ، ەلدىڭ ىقىلاسىنا ريزا بولىپ سالەم جولداپ جاتىر، - دەيدى جۇبايلار.
بەيبىت زاماننىڭ باتىرلارى
ءبىز ۇزاق ساپاردى اتپەن ءجۇرىپ كەلە جاتقان جاستار تۋرالى جانە بۇگىنگى قازاق جىلقىلارىنىڭ شىدامدىلىعى جونىندە ويىن ءبىلۋ ءۇشىن بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، جازۋشى، جۋرناليست، پۋبليتسيست، «قۇلاگەر» ەسكەرتكىشىنىڭ اۆتورى سادىبەك تۇگەلگە حابارلاسقان ەدىك.
- مەن بۇل جاستاردى بۇگىنگى بەيبىت زاماننىڭ باتىرلارى دەپ ايتامىن. سونشاما الىس جەردى اتپەن ءجۇرىپ ءوتۋ وڭاي جۇمىس ەمەس. اسىرەسە قارىنداسىمىز ناعىز قازاق قىزىنىڭ قايسارلىعىن كورسەتتى. قازاق ەلىنە سالەم بەرىپ، ەلدى، جەردى كورسەم دەپ كەلە جاتقانى - ەرەكشە قۇپتارلىق، قۋانىشتى جاعداي، بۇگىنگى جاستارعا ۇلگى بولاتىن ءىس. بۇل جۇبايلارعا ۇلكەن راحمەت ايتامىن.
مەن ەڭ ءبىرىنشى «قازانات» دەگەن ءسوزدى اكەمنەن ەستىگەن ەدىم. سوندا ايتاتىن: «مىناۋ ۇلان- عايىر دالانى ءبىزدىڭ بابالارىمىز ارقالى قازاناتتاردىڭ كۇشىمەن قورعادى. ءبىز قازاناتتارعا قارىزدارمىز» دەيتىن. سوندىقتان دا حالقىمىز «ات - ەردىڭ قاناتى، قازاقتىڭ جانى» دەيدى. مىنە، سول ات ءۇستى مادەنيەتىمىزدى دارىپتەۋدە وسىدان ارتىق قانداي ەڭبەك كەرەك؟ ەلدىڭ رۋحىن وياتىپ، ءداستۇرىمىزدى جاڭعىرتىپ جاتىر. بۇل ساپاردى ناعىز ەرلىك دەيمىن. ەلىمىزدە بۇرىن ات ۇستىندەگى مارافوندار كوپ وتەتىن. جاستاردىڭ بۇل ۇزاق مارافونى ەلىمىزدىڭ ات سپورتىنا، الىس-جاقىن جارىستاردىڭ وتۋىنە قوزعاۋشى بولادى دەپ ويلايمىن، - دەيدى سادىبەك تۇگەل.
جازۋشى سونىمەن بىرگە جۇبايلار ءمىنىپ كەلە جاتقان اتتاردىڭ ناعىز قازانات تۇقىمى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
- «جىگىتتە دە جىگىت بار، ازاماتى ءبىر بولەك، جىلقىدا دا جىلقى بار، قازاناتى ءبىر بولەك» دەمەكشى، جىگىتتىڭ استىنداعى تۇلپارى سەنىمدى بولعاندا عانا وسىنداي ۇزاق جولعا شىعا الادى. بۇل جىلقىلار سول قازاناتتاردىڭ تۇقىمى. الەمدە جىلقىنىڭ 300-دەن استام تۇقىمى بار، سولاردىڭ ىشىندە ەڭ مىقتىسى - ءبىزدىڭ قازانات. الەمدە جىلقىنى تۇڭعىش قولعا ۇيرەتكەن - ءبىزدىڭ بابالارىمىز ەكەنى دە داۋسىز. «شەگە تاعانى ۇستايدى، تاعا اتتى ۇستايدى، ات ەردى ۇستايدى، ەر ەلدى ۇستايدى» دەگەندەي، جىلقى حالقىمىزدىڭ سەنىمدى سەرىگى بولدى. اكەم مارقۇم ايتاتىن: «بۇرىنعى ناعىز جىگىتتەر ەكى جاعدايدا عانا كوزىنە جاس العان، باسقا ۋاقىتتا ەتىنەن ەت كەسىپ الساڭ دا جىلامايتىن. ءبىرىنشى - تۇتقيىلدان جاۋ شاۋىپ، قارىنداسىن بارىمتالاپ كەتكەندە، ەكىنشى - قاناتىنا اينالعان، سەرىگىنە اينالعان استىنداعى تۇلپارىنا وق تيگەندە كوزىنە جاس العان»، - دەيتىن ەدى. بۇل قازاق پەن جىلقىنىڭ قانى ءبىر، جانى ءبىر ەكەنىن كورسەتكەندەي. جاستار ءمىنىپ كەلە جاتقان اتتارى سۇرىنبەي، دىتتەگەن جەرىنە امان جەتسىن. حالىققا سەرپىن بەرىپ، ىشكى جان دۇنيەسىن قوزعاپ، رۋحىن وياتاتىن وسىنداي تىڭ يدەيالار كەرەك. بۇل، ءبىر جاعىنان، ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق ءداستۇرى مەن ات ءۇستى مادەنيەتىنە بايلانىستى تۋريزم سالاسىن دامىتۋعا جول اشادى. قازاقتىڭ كورىكتى جەرىن اتپەن ساياحاتتاۋ - ەرەكشە يدەيا بولار ەدى، - دەيدى سادىبەك تۇگەل.
جولاۋشىلار شەكارا تالاپتارىنا ساي قورعاسقا دەيىن ءمىنىپ كەلگەن اتتارىن سول جەردە قالدىرىپ، بەرگى بەتتەن ەكى ات ساتىپ العان بولاتىن. الىس جولعا شىعاتىن تۇلپارلاردى قالاي تاڭداپ العانى تۋرالى ساياحاتشى قۋانبەك ءتۇسىپحان ۇلى ايتىپ بەردى.
- بۇل اتتاردى الدىن الا كەلىپ، ءوزىم تاڭداپ العانمىن. مۇمكىندىگىنشە اتتاردىڭ كوپ مىنىلگەن، كونبىستىگىنە قارادىم. كۇندەلىكتى جەم-ءشوبىن ءوزىم رەتتەپ بەرىپ، دەمالىسىن، مىنەز-قۇلقىن قاداعالاپ كەلەمىن. قازىر كۇنىنە 50 شاقىرىم مولشەرىندە جۇرەمىز، كەيدە دىتتەگەن جەرىمىزگە قاراي ۇزارىپ كەتەتىن كۇندەر بولادى. اتتار سەنىمىمىزدەن شىقتى، قازاق جىلقىسىنىڭ مىقتى ەكەنىن دالەلدەپ كەلەدى. جاقسى جۇرىسىمەن، شىدامدىلىعىمەن ءبىزدىڭ سەنىمدى سەرىگىمىز، قاناتىمىز بولىپ كەلەدى، - دەدى ول.
بۇل قۋاتبەك پەن جاينانىڭ ءبىرىنشى الىس ساپارى ەمەس. قول ۇستاسقان قوس عاشىق 2021 -جىلى شينجاڭنان جولعا شىعىپ، 4000 شاقىرىمداي جولدى اتپەن ءجۇرىپ ءوتىپ، بەيجىڭگە بارعان ەكەن.
ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن ەلىمىزدەگى اتباگىلەر جاستاردىڭ جىلقىدان الىستاپ بارا جاتقانىن ايتىپ دابىل قاققان ەدى.
اۆتور
ريزابەك نۇسىپبەك ۇلى
