كەي ادامداردىڭ كرەديت الىپ، قارىزعا بەلشەدەن باتۋ سەبەبى نەدە
استانا. KAZINFORM - ەلىمىزدە كرەديت الىپ، قارىزى وسكەن ازاماتتارعا قارجىلىق جانە زاڭ بويىنشا كەڭەس بەرىپ، وقىتۋ كۋرسى ءجۇرىپ جاتىر.
وقۋ تەگىن جانە وعان كامەلەت جاسىنا تولعان بارلىق ازامات قاتىسۋعا قۇقىلى. مۇنداي ارنايى جوبا اشۋدىڭ سەبەبى نەدە؟ قازاقستاندىقتار كرەديتتى كوبىنە قانداي ماقساتپەن الادى؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتاردىڭ جاۋابىن ءبىلۋ ءۇشىن «قارىزسىز قوعام» جوباسىنىڭ جەتەكشىسى اقمارال بەكمىرزايەۆانى سوزگە تارتقان ەدىك.
«قارىزسىز قوعام» جوباسى وتكەن جىلى مامىردا پيلوتتىق رەجيمدە ىسكە قوسىلدى. جوبانىڭ ماقساتى - قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى ۇيرەتۋ. بىلتىر قولعا الىنعان جوبا ەلىمىزدىڭ 8 وڭىرىندە ىسكە اسىرىلدى، ونىڭ اياسىندا 65 مىڭ ادام قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن اشتى. 5 كۇندىك كۋرس بارىسىندا كەلۋشىلەرگە قارجىلىق ساۋاتتىلىق باعىتىندا تەوريالىق ءبىلىم بەرىلەدى جانە وقۋ ءداستۇرلى فورماتتا (وفلاين) وتەدى. سونىمەن قاتار وقۋ تەگىن جانە كۋرس اياقتالعان سوڭ قاتىسۋشىلارعا سەرتيفيكات بەرىلەدى. سونداي-اق، كۋرس بارىسىندا ءبىلىم الۋشىلارعا قارجىلىق ساۋاتتىلىقپەن قاتار زاڭ بويىنشا كەڭەس ۇسىنىلادى»، - دەدى اقمارال بەكمىرزايەۆا.
جوبا جەتەكشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ءاربىر قاتىسۋشىنىڭ كەڭەستى جەكە تۇردە الۋىنا مۇمكىندىك بار.
«بيىل 5 اقپاننان باستاپ مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، «قارىزسىز قوعام» جوباسى ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە ىسكە اسىرىلا باستادى. جىل سوڭىنا دەيىن 750 مىڭ ادامنىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن اشۋ نەمەسە ودان ءارى جەتىلدىرۋ جوسپارى بار. ونىڭ ىشىندە 200 مىڭ ەرەسەك ادام، 100 مىڭ ستۋدەنت جانە 450 مىڭ وقۋشى مەن كوللەدج ستۋدەنتى. كۋرستان بارلىق ازامات وتە الادى. قاتىسۋشىلارعا جۇمىس داپتەرى بەرىلەدى، ونىڭ كومەگىمەن وقۋدى ءوز بەتىنشە جالعاستىرا الادى. كۋرسقا Qogamfin.kz سايتى ارقىلى نەمەسە وڭىرلەردەگى «AMANAT» پارتياسىنىڭ فيليالىنا جۇگىنىپ، نە بولماسا جەرگىلىكتى اكىمدىك ارقىلى تىركەلۋگە بولادى» ، - دەيدى ول.
سونداي-اق، مامان قازاقستاندىقتاردىڭ كوبىنە قانداي كرەديت الاتىنىن جانە نەسيە قارىزىنا باتۋ سەبەپتەرىن ايتتى.
«جالپى ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، ازاماتتار كوبىنە تۇتىنۋشىلىق كرەديت الادى، ياعني زاتتاي. ودان كەيىن قارجى ۇيىمدارىنان ميكروزايمدار الاتىندار كوپ. كوپ ادام كرەديتتى اسا ويلانباستان جالاقىدان قايتارام دەگەن ويمەن الادى، سونىمەن قاتار كەيبىرى امالدىڭ جوقتىعىنان، ياعني شاراسىزدىقتان نەسيە الادى. ويتكەنى، ءبىز ولاردان سۇراعاندا ايتاتىنى، تابىسىم جەتپەيدى سوندىقتان كرەديت الدىم دەيدى. سونداي- اق، قازاقستاندىقتار تۇرمىستىق جاعدايىن جاقسارتۋ ماقساتىندا كرەديتكە سۇيەنەدى. ستاتيستيكاعا قايتىپ كەلسەك، تۇرعىنداردىڭ %11 تابىسى جەتپەگەندىكتەن ال %89 باسقا دا ماقساتتار ءۇشىن نەسيە الادى. سونىمەن قاتار ازاماتتار اقشا جيناعىسى كەلمەيدى نەمەسە جيناۋعا اقشاسى جەتپەيدى، وسى جەردە پروبلەمادان شىعۋدىڭ وڭاي جولى كرەديت الۋ دەپ ويلايدى. بىزگە وقۋعا كرەديتتىڭ قۇدىعىنا ءتۇسىپ كەتكەن ءتۇرلى جاعدايداعى ادامدار كەلەدى، كەيبىرىنىڭ باسىندا 20 كرەديتتەن بار. ولاردىڭ كوبى - ميكروزايمدارمەن اۋەستەنگەندەر، ال ميكروزايمنىڭ پايىزى جوعارى»، - دەيدى سپيكەر.
قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى ارنايى كونكۋرس ارقىلى ىرىكتەلىپ الىنعان قارجى ساراپشىلارى وقىتادى.
«ساراپشىلارعا قويىلاتىن تالاپ - ءوز ءىسىنىڭ مامانى بولۋى جانە كەلۋشىلەرگە قاراپايىم تىلمەن ۇيرەتۋى. كەيبىر ادامدار تابىسىنىڭ قايدا كەتىپ جاتقانىنا وزىنە ەسەپ بەرمەيدى جانە اقشاسىن نە ءۇشىن جۇمساپ جاتقانىن دا بىلمەيدى. وسى ورايدا قارجىلىق ساۋاتتىلىق اۋاداي قاجەت. ءار ازامات الدىمەن وزىنە ەسەپ بەرۋ كەرەك، مىسالى «ءبىر ايلىق تابىسىم قايدا جۇمسالدى؟» دەگەن سۇراقتان باستاعان ابزال. ءبىزدىڭ ماقسات - ازاماتتاردىڭ اقشانى ورىندى، ورىنسىز جۇمساۋداعى ويىن وزگەرتۋ. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جايت، قارىزعا باتۋ ماسەلەسىن شەشۋدە كەشەندى باعدارلاما قاجەت جانە بۇل - ءبىر عانا ورگاننىڭ جۇمىسى ەمەس. بۇل ماسەلە ءاربىر قۇزىرلى جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ بىرلەسىپ كۇرەسۋىن تالاپ ەتەدى. سول سياقتى قوعامدى قارىزدان قۇتقارۋ مەملەكەتتىك ساياساتقا اينالۋى كەرەك جانە ول 5 كۇندىك كۋرسپەن شەشىلمەيدى، بۇل جەردە ۇزاقمەرزىمدى جوسپار كەرەك جانە ول ۇنەمى جۇرگىزىلىپ وتىرۋى ءتيىس»، - دەيدى ول.
«قارىزسىز قوعام» جوباسى جەتەكشىسىنىڭ ايتۋىنشا، بانكتەر دە ازاماتتاردىڭ قارىزعا كىرىپ، كرەديتتى ۋاقتىلى قايتارماۋىن قولدامايدى.
«ەلىمىزدە كرەديت الىپ، قارىزدانۋشىلاردىڭ ورتا جاسى - 36 مەن 42 جاس ارالىعى. سونداي-اق، جۋىردا بەلگىلى بولعانداي عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ستۋدەنتتەردىڭ %80 دا كرەديت بار. جاعدايدى قيىنداتا تۇسەتىنى - ولاردىڭ اتا-اناسى بالاسىنىڭ كرەديتى بارىن بىلمەيدى. كەيبىر ستۋدەنتتەردىڭ قارىزىنىڭ پايىزى ءوسىپ كەتكەن، ونى ۇيىندەگىلەرگە ايتپايدى. وسى جەردە تاعى ءبىر كەدەرگى - ولاردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋى، سەبەبى كرەديتتىك قارىزى بار تۇلەكتەردى ەشكىم جۇمىسقا العىسى كەلمەيدى. ونىڭ ۇستىنە قارىزى كوبەيگەن ادامنىڭ بانك شوتتارى بۇعاتتالادى، بانك كارتاسى جوق ادام قالاي جۇمىس ىستەيدى؟ وسى ايتىلعان پروبلەمالار جەتكىنشەكتى ءارتۇرلى تەرىس ويلارعا الىپ كەلەدى، ويتكەنى جاس بالا مورالدىق تۇرعىدان تەز سىنادى. وسىعان بايلانىستى ءبىز تابىسى جوق ستۋدەنتتەرگە كرەديت بەرمەۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساعىمىز كەلىپ وتىر نەمەسە نەسيە اتا-اناسىنىڭ رۇقساتىمەن عانا بەرىلسىن. كەلەسى ۇسىنىس تۇتىنۋشىلىق كرەديتتىڭ ستاۆكاسىن تومەندەتۋ، ءقازىر ول جوعارى. ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان بارلىق ۇسىنىس جىلدىڭ سوڭىندا بەرىلەدى»، - دەدى ول.
سونداي-اق، سپيكەر ءوز كاسىبىن اشىپ، بيزنەسپەن اينالىسامىن دەۋشىلەرگە ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ بارىن ايتتى.
«بىزگە ءبىر ايەل كەلدى، كاسىپ اشامىن دەپ قارجى ۇيىمىنان قارىز العان، ءبىراق بيزنەسى جۇرمەي بەرەشەگى وسە بەرگەن، ونىڭ ۇستىنە وتباسىلىق پروبلەمالار تۋىنداعان. اۋىر جاعدايىن ايتىپ، بىزدەن كومەك سۇرادى. قارجى ۇيىمدارى ميكروزايمداردى از ۋاقىتقا بەرەدى جانە ونى تەز قايتارعان ءجون، سەبەبى ونىڭ ۇستەماقىسى جوعارى. وسى ورايدا كاسىپپەن اينالىسقىسى كەلەتىندەر ءۇشىن مەملەكەتتىك باعدارلامالار مەن گرانتتار بار ەكەنىن ايتقىم كەلەدى. ول تۋرالى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار مەن «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ وڭىرلىك فيليالىنان بىلە الادى»، - دەيدى ا. بەكمىرزايەۆا.
«قارىزسىز قوعام» جوباسىنىڭ بىلتىرعى تالداۋ جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قارىزعا باتقان تۇرعىندار كوبىنە تۇركىستان، جامبىل، اقتوبە جانە قاراعاندى وبلىستارىندا.
«ءبىز جۇرگىزگەن تالداۋ جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەلىمىزدە كوبىنە ايەلدەر كرەديت الادى، ءبىراق ولار ەر ادامدارعا قاراعاندا ۋاقتىلى جاۋىپ وتىرادى»، - دەيدى ول اقمارال بەكمىرزايەۆا.
