كۇن سايىن ۇزاق ۋاقىت وتىرۋ مي كولەمىن ازايتادى
استانا. KAZINFORM - ۆاندەربيلت ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ التسگەيمەر جانە جاد اۋرۋلارى ورتالىعى جۇرگىزگەن جەتى جىلدىق زەرتتەۋ ناتيجەسىندە كۇن سايىن ۇزاق ۋاقىت بويى قوزعالماي وتىرۋ مي كولەمىنىڭ كىشىرەيۋىنە اكەلەتىنى انىقتالدى.
بۇل اسەر ءتىپتى سپورتپەن تۇراقتى اينالىساتىن ادامداردا دا بايقالعان.
زەرتتەۋ Alzheimer's Dementia جۋرنالىندا جاريالاندى.
ۇزاق وتىرۋدىڭ زيانى: زەرتتەۋ ناتيجەلەرى
زەرتتەۋگە قاتىسۋشىلار كۇنىنە ورتا ەسەپپەن 12-13 ساعات وتىرعان. ولاردىڭ قوزعالىس بەلسەندىلىگى ارنايى بىلەزىكتەر ارقىلى باقىلاندى. سونىمەن قاتار، مي قۇرىلىمى م ر ت ارقىلى تەكسەرىلىپ وتىردى. ناتيجەسىندە، ۇزاق وتىرۋ گيپپوكامپ كولەمىنىڭ ازايۋىنا، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى مەن سويلەۋ فۋنكسيالارىنىڭ تومەندەۋىنە سەبەپ بولعانى انىقتالدى. بۇل مي ايماقتارى اقپاراتتى وڭدەۋ مەن ەستە ساقتاۋعا جاۋاپ بەرەدى.
گەنەتيكالىق تاۋەكەل فاكتورى جانە APOE- ε4 گەنى
APOE- ε4 گەنىن تاسىمالداۋشىلار ءۇشىن ۇزاق وتىرۋدىڭ اسەرى ودان دا كۇشتىرەك بولعان. بۇل گەن التسگەيمەر اۋرۋىنىڭ دامۋ ءقاۋپىن ارتتىرادى. زەرتتەۋ بارىسىندا بۇل توپتاعى قاتىسۋشىلاردا مي كولەمىنىڭ ازايۋى مەن ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلاۋى ايقىنىراق بايقالدى. ولار قاراپايىم ەستە ساقتاۋ تاپسىرمالارىن ورىنداۋ كەزىندە قينالعان.
نەلىكتەن ۇزاق وتىرۋ ميعا زيان؟
عالىمدار ۇزاق وتىرۋ كەزىندە ميعا باراتىن قان اينالىمى باياۋلايتىنىن اتاپ وتەدى. بۇل وتتەگى مەن قورەكتىك زاتتاردىڭ جەتىسپەۋىنە اكەلەدى. ناتيجەسىندە مي جاسۋشالارى اراسىنداعى بايلانىستار السىرەيدى، قابىنۋ پروتسەستەرى كۇشەيەدى جانە گيپپوكامپ كولەمى ازايادى. بۇل پروتسەستەر اسىرەسە APOE- ε4 گەنى بار ادامدار ءۇشىن قاۋىپتى.
سپورت جەتكىلىكسىز: ءۇزىلىس پەن قوزعالىس ماڭىزى
زەرتتەۋ كورسەتكەندەي، سپورتپەن اينالىسۋ ۇزاق ۋاقىت بويى وتىرۋدىڭ زياندى اسەرىن تولىق جويا المايدى. تاڭەرتەڭ جۇگىرۋ نەمەسە جاتتىعۋ جاساۋ پايدالى بولعانىمەن، قالعان ۋاقىتتا قوزعالىسسىز وتىرۋ مي دەنساۋلىعىنا كەرى اسەر ەتەدى. سوندىقتان ءار ساعات سايىن تۇرىپ، بىرنەشە مينۋت قوزعالۋ، جۇمىس ۋاقىتىندا تۇرىپ ىستەۋگە جاعداي جاساۋ، تەلەفونمەن سويلەسكەندە ورنىڭىزدان تۇرۋ ۇسىنىلادى.
ميدى ساقتاۋ ءۇشىن قوزعالىس كەرەك
مي قاباتىنىڭ قالىڭدىعىن جانە گيپپوكامپ كولەمىن ناقتى ولشەۋ ارقىلى عالىمدار ۇزاق مەرزىمدى وتىرۋدىڭ مي قۇرىلىمىنا اسەرىن راستادى. ۇزاق مەرزىمدى باقىلاۋ - جەتى جىل - بۇل وزگەرىستەردىڭ كەزدەيسوق ەمەس، تۇراقتى ءومىر سالتىنا بايلانىستى ەكەنىن دالەلدەدى. مي كولەمىن جانە ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ساقتاۋ ءۇشىن كۇندەلىكتى قوزعالىس دەڭگەيىن ارتتىرۋ، بەلسەندى ۇزىلىستەر جاساۋ جانە قوزعالىسسىز وتىرۋ ۋاقىتىن قىسقارتۋ قاجەت.
سونىمەن...
كۇنىنە ۇزاق ۋاقىت وتىرۋ مي دەنساۋلىعىنا كەرى اسەر ەتەدى. بۇل اسەر ءتىپتى بەلسەندى ءومىر سالتىن ۇستاناتىن ادامدارعا دا ءتان. اسىرەسە، گەنەتيكالىق تاۋەكەلى بار ادامدار ءۇشىن كەرەك. سپورتپەن شۇعىلدانۋ ماڭىزدى، ءبىراق ول جەتكىلىكسىز. نەگىزگى ەرەجە: قوزعالىس - مي دەنساۋلىعىنىڭ كەپىلى.
